ماجراي پيام‌هاي كوتاه از آنجا آغاز شد كه رئيس فعلي دولت در يكي از برنامه‌هاي تبليغاتي - تلويزيوني دوران انتخابات به رد و بدل شدن پيام‌هاي كوتاه توهين‌آميز در خصوص خودش اعتراض كرد.
به گزارش ایرانیوز، اعتراض احمدي‌نژاد، البته آن زمان واكنش هايي را به همراه داشت.
مثلا روابط عمومي دادسراي عمومي و انقلاب تهران طي اطلاعيه‌اي اعلام كرد با ارسال كنندگان پيام‌هاي غير مجاز كوتاه برخورد خواهد شد.
البته درهمين هنگام شايعاتي در مورد دستگيري رد و بدل كنندگان پيام‌هاي كوتاه به گوش رسيد وايرنا به نقل از يكي از مسؤولان شركت مخابرات نوشت: «فشارهايي براي قطع برخي خطوط وجود دارد.»
اما سخنگوي دولت وقت در واكنش نسبت به اين اقدامات گفت: به طور قطع تاكنون از سيستم دولتي چنين اقدامي صورت نگرفته است.
وي رد و بدل كردن پيام كوتاه را جزو حريم خصوصي دانست و گفت: برخي با سوء استفاده از قدرت به حريم خصوصي مردم وارد شده‌اند و مانع يك رفتار طبيعي مي‌شوند.
رمضان‌زاده ارسال پيام كوتاه را مانند تلفن زدن جزو حقوق شهروندان خواند و تأكيد كرد: كسي نبايد مانع اين حق شهروندان شود.
البته ماجراي پيام‌هاي كوتاه به همين جا ختم نشده و نخواهد شد. تا يك ماه آينده دو انتخابات شوراها و خبرگان را در پيش داريم و اين بار با تجربه‌اي كه در انتخابات گذشته نيز وجود داشت، حتماً بازار پيام‌هاي كوتاه داغ تر مي‌شود . اين همان بداخلاقي هايي است كه برخي چهره هاي سياسي طي روزهاي گذشته بر ضرورت تدبير براي آنها تاكيد نموده بودند.
اما اين روزها پيام‌هاي كوتاه شكل ديگري هم پيدا كرده‌اند.
پيامهايي از اين قبيل كه «اگر اين متن را براي 20 نفر از دوستانت بفرستي، قطعاً به فلان آرزوي خود دست مي‌يابي ؛ يا اينكه يك شخص مذهبي به خوابتان مي‌آيد ؛ يا اگر دعاي حضرت يونس را به 10 نفر ارسال كني به زودي سود كلاني خواهي بافت و ... را حتماً دريافت كرده‌ايد.
جالب اينجاست كه اين پيام ها همگي با جملات تهديد آميز و يا اغوا كننده نيز توام هستند .
مثلا : "اگر اين كار را نكني اتفاق بدي برايت خواهد افتاد" ، يا "خداوكيلي پشت گوش نيانداز" يا "اين توصيه را جدي بگير" و ...
اگر پيام‌هاي كوتاه تبليغاتي كه تنها در زمان انتخابات به تخريب و تبليغ نامزدهاي انتخاباتي مي‌پرداخت و البته ضرر و زيان ديگري نداشت، تا حد وضع قانون توجه مسؤولان را به خود جلب كرد ، سؤال اينجاست كه چرا به اينگونه پيام‌هاكه ريشه در خرافه‌پرستي دارند و علاوه بر هزينه داشتن براي مشتركان، اعتقادات و آرمان‌هاي مردم را به بازي مي‌گيرد و البته گاهي باعث ايجاد دلهره نيز در بين دريافت كنندگان پيام مي‌شود، هيچ عكس‌العملي را از سوي مسؤولان به دنبال ندارد.
ايرانيوز در گفت و گو با روانشناسان و جامعه‌شناسان به بررسي علل گسترش اينگونه پيام‌هاي كوتاه،نقش آنها در آرامش جامعه و همچنين راههاي پيشگيري از توزيع و گسترش آنها پرداخته است.
ارسال پيام كوتاه به دو روش انجام مي‌شود؛ يكي به صورت انبوه كه از طريق عقد قرارداد با شركت ارتباطات سيار وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات صورت مي‌گيرد و براي تعداد زيادي از مشتركان ارسال مي‌شود.و يكي هم به روش معمول و عادي كه طي آن افراد با گرفتن يا تايپ پيامي خاص اقدام به ارسال پيام مي‌كنند.
در روش اول امكان كنترل اطلاعات يك شماره تلفن همراه وجود دارد اما در روش دوم با توجه به اينكه به طور ميانگين حدود 5 ميليون پيام كوتاه – در روز - جا به جا مي‌شود، به هيچ وجه امكان كنترل كردن محتواي پيام‌ها براي وزارت ارتباطات وجود ندارد.
گفتني است كه هيچگونه قانون مصوبي در رابطه با پيام كوتاه وجود ندارد واين در حالي است كه تنها در لايحه جرايم رايانه‌اي تهيه شده در كميته مبارزه با جرايم قوه قضائيه قانوني در اين مورد پيش‌بيني كوچكي شده است.
در ماده 17 اين قانون آمده است: هر كس از طريق سيستم رايانه‌اي يا مخابرات اكاذيبي منتشر نمايد يا در دسترس ديگران قرار دهد يا اعمالي را برخلاف حقيقت رأساً يا به عنوان نقل قول به شخص حقيقي يا حقوقي يا مقامات رسمي نسبت دهد، به نحوي كه موجب تشويق اذهان عمومي يا توهين به مقامات رسمي يا فرد غير شود، علاوه بر اعاده حيثيت، به حبس از سه ماه و يك روز تا شش ماه يا جزاي نقدي از يك ميليون تا ده ميليون ريال محكوم خواهد شد.
اين لايحه اكنون توسط هيأت دولت به تصويب رسيده است.
دكتر مهدي صميمي، روان‌شناس در خصوص پيام‌هاي كوتاهي كه ارسال آنها براي دوستان يك امر اجباري شده است، ضمن اينكه اينگونه اس.ام.اس‌ها را خرافه دانست به ايرانيوز گفت: خرافه در همه فرهنگ‌ها وجود دارد و البته در برخي از ممالك نفوذ بيشتري بر خوردار است كه متأسفانه كشور ما نيز از اين دست كشورهاست.
وي با اشاره به اينكه در برخي از شخصيت‌ها نيز خرافات نفوذ بيشتري دارد، ادامه داد: شخصيت‌هاي وسواسي رو به سوي خرافات مي‌روند، آن را گسترش مي‌دهند و به آن عمل مي‌كنند.
صميمي با تأكيد بر اين امر كه تفكر جادويي، تفكر خرافه است، تصريح كرد: در افرادي كه خصوصيت‌هاي وسواسي دارند، اين تفكر به شكل برجسته‌تر ديده مي‌شود.
وي ادامه داد: اين نوع تفكر در كودكان با ذهنيتي كه دارند وارتباطي كه بين پديده‌ها برقرار مي‌كنند، طبيعي است اما زماني كه درسنين بالا اتفاق مي‌افتد، گاهي اوقات حالت عجيب و غريبي پيدا مي‌كند.
صميمي با اشاره به اينكه حداقل ضرر اين پيام‌هاي كوتاه اين است كه باعث اتلاف وقت مي‌شوند، خاطرنشان كرد: اينگونه اس‌ام‌اس‌ها سبب مي‌شود افراد به جاي حل مشكل از طرق واقعي به سمت تخيلات و راههاي خرافي بروند.
وي بيان كرد: عين همين پيامهايي را كه در حال حاضر از طريق پيام كوتاه انتقال مي‌يابد، در گذشته در زيارتگاه‌ها وجود داشت.
به گفته صميمي، زيارتگاه‌ها پشت زيارت‌نامه‌ها چنين پيغام‌هايي نظير اينكه در صورتي كه اين پيغام را به دست ديگران برساني فلان فرد مقدس به خوابت مي‌آيد وآرزوهايت را برآورده مي‌كند ؛ وجود داشت.
وي اظهار داشت: در آن مقطع زماني برخورد تندي با اين مسأله شد و به تمامي زيارت كنندگان اخطار داده شد كه اين پيغام‌ها خرافي است و نبايد به آنها توجه كرد. البته اين برخورد جواب داد اما نمي دانيم چرا اكنون دولت و وزارتخانه مربوطه در خصوص مضرات رواج اس ام اس هاي خرافي اطلاع رساني نمي كند !
اين روان‌شناس با اشاره به اينكه يك سري از شركت‌ها براي ارسال اس‌ام‌اس به مشتركان؛ سفارش دريافت مي‌كنند، گفت: بايد در زمينه ارسال اينگونه اس‌ام‌اس‌ها به شركت‌هاي ارسال كننده اخطار داده شود.
وي افزود: اگر اينگونه اس‌ام‌اس‌ها از سوي نهاد، ارگان يا شخص خاصي به بهانه تفكر مذهبي نيز ارسال شود، بايد گفت كه بسيار اشتباه است.
صميمي تصريح كرد: بايد با تبليغات و اطلاع‌رساني به مردم موضوع را گوشزد كنيم.
به گفته وي، اگر مردم بدانند خرافه پرستي ريشه در روان و شخصيت افراددارد ، مطمئناً در نوع برخورد آنها تأثيرگذار خواهد بود.
دكتر اصغر مهاجري جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نيز در رابطه بااينگونه اس‌ام‌اس‌ها با اشاره به اينكه جامعه و شهروندان ايراني به دليل عدم آموزش و تأخر فرهنگي نمي‌توانند از رسانه‌ها به درستي استفاده كنند، گفت: ايراني‌ها به تعبير جامعه‌شناسان بدون عبور از عصر گوتنبرگ از عصر شفاهي اول به عصر شفاهي دوم پريده‌اند.
وي با تأكيد بر اين امر كه عصر گوتنبرگ، عصر نوشتاري است كه كشورهاي توسعه يافته اين عصر را دروني كرده و از آن به خوبي استفاده مي‌كنند،خاطرنشان كرد: به دليل عدم عبور از عصر مياني و دروني نشدن فرهنگ كتبي، نمي‌توانيم به درستي از وسايل ارتباط جمعي عصر شفاهي دوم استفاده بهينه را ببريم.
مهاجري ادامه داد: چنين پيغام‌هايي كه افراد را مكلف به انجام كاري مي‌كنند نه تنها يك عمل خوب ارتباطي نيست، بلكه يك كار استرس‌زا است.
به گفته مهاجري اينگونه پيام‌ها كه افراد را وادار به انجام كاري مي‌كنند كه رضايت فرد در آنها نيست از لحاظ عرف ديني و شرعي نه تنها كار درستي نيست، بلكه گناه است.
وي تصريح كرد: اين كار به لحاظ رواني و اجتماعي نيز مضموم است و به افراد استرس و هزينه‌اي را وارد مي‌كند كه موجب اختلال در نظام رواني فرد مي‌شود.
مهاجري در پاسخ به اين سؤال ايرانيوز كه چرا از اين اس‌ام‌اس‌ها استقبال مي‌شود، بيان كرد: در جامعه‌اي كه گروه‌هاي احساسي در ناامني و استرس به سر مي برند، از وجود پيام‌هاي ابهام‌آميز مي‌ترسند.
وي با اشاره به اينكه آينده در جامعه ما شفاف نيست، افزود: نوجواني كه استرس تحصيلات را دارد و نگران شغل آينده است، با دريافت يك پيام كه آلوده به تابوهاي به ظاهر قدسي است، دچار واهمه مي‌شود و به دليل نگراني از بروز مشكل، چاره‌اي جز عمل به خواسته‌هاي پيام را در خود نمي‌بيند.
مهاجري خطاب به افرادي كه داراي اعتقادات مذهبي هستند، تأكيد كرد: با ترويج دين از اين راه تنها به دين لطمه مي‌زنيد و نه تنها خدمتي به اسلام و شيعه نمي‌كنيد، بلكه در كار دين خلل نيز وارد مي‌كنيد.
اين استاد دانشگاه اظهار داشت: مسؤولين برنامه‌ريزي فرهنگي كشور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كه ماه رمضان نيز ماه آنها است وامكان تبليغ دارند و رسانه‌هاي ديداري و شنيداري و عوامل اجتماعي كننده و فرهنگ‌پذير و همه آنهايي كه احساس تعلق به فرهنگ ديني دارند، بايد نسبت به اين قضيه هوشيار باشند.
به گفته مهاجري، خانواده، آموزش و پرورش، منبرها و مساجد و به خصوص مسؤولين برنامه‌ريزي فرهنگي كه نام جمهوري اسلامي را به دوش دارند، وظيفه آگاه‌سازي مردم به خصوص جوانان و خانم ها را در اين زمينه بر عهده دارند.
حسين باهر، جامعه‌شناس نيز معتقد است: عده‌اي بر اساس حسن نيت‌هاي آرمان‌خواه و يا پاره‌اي از باورهاي غير شفاف ديني و يا بر اساس جهل و غرض اقدام به ارسال اينگونه اس‌ام‌اس‌ها مي‌كنند.
وي با اشاره به اينكه اينگونه پيام‌هاي كوتاه گاه براي پراخت پول و يا يك شغل است و گاهي اوقات نيز به سمت و سوي يك معنويت ويژه‌اي هدايت مي‌شود،تصريح كرد: با استقبالي كه مردم از اين پيام‌ها مي‌كنند مي‌توان ذهن آنها را در رابطه با خرافات اندازه‌گيري كرد.
باهر اضافه كرد: از روي نحوه توزيع و توسعه اين قضايا در يك جامعه مي‌توان فهميد زمينه‌هاي خرافي در يك جامعه چقدر توسعه و رشد يافته است.
وي تأكيد كرد: مادام كه در جامعه‌اي برخورد با مسايل احساسي باشد و ذهن فعال و تحليلگر و عقل منطقي حسابگر به كار نيافتد و افراد جامعه در انتظار فرصت پيش آمده و بادآورده باشند، زمينه براي اينگونه مسايل ماوراء عقلي فراهم است.
به اعتقاد باهر بر اساس توجه به همين مسايل ماوراء عقلي مي‌توان درجه رشد و توسعه يك فرد، خانواده و جامعه را دريافت.
وي با اشاره به اينكه در جامعه ما نيز خرافات به وفور به چشم مي‌خورد، اظهار داشت: ارسال اينگونه پيام‌هاي كوتاه كه از آنها با نام اس‌ام‌اس‌هاي خرافي ياد مي‌كنيم، تئولوژي سنتي است.
به گفته اين كارشناس اجتماعي تئولوژي سنتي نوعي از تناقض و تضاد است به طوري كه يك فرد با تكنولوژي مهمي مانند اس‌ام‌اس سر و كار دارد اما از آن براي ارسال يك عده از پيام‌هاي خرافي استفاده مي‌كند.
وي خاطرنشان كرد: ما در همه زمينه‌ها در كشور با چنين مشكلي مواجه هستيم. زمان و به تبع آن هوشمندي‌ها به سرعت رو به جلو رفته است اما خردمندي‌ها توسعه پيدا نكرده‌اند.
باهر تصريح كرد: متأسفانه ما حتي برخلاف باورهاي ديني كه بر اين اصل استوار است كه انسانها بايد فرزند زمان باشند در بسياري از مسايل حتي مسايل ديني فرزند زمان‌هاي گذشته هستيم و گاهي اوقات با استفاده از وسايل مدرن، كارهايي انجام مي دهيم كه متعلق به دوران جاهليت است.
وي با اشاره به اينكه فرهنگ‌سازي در جامعه ما بسيار ضعيف بوده و متوليان نتوانسته‌اند به درستي فرهنگ‌سازي كنند، گفت: در برخي از زمينه‌ها خود مردم مسايلي را حل كرده‌اند. به طور مثال تعدادي از جوانها كه نتوانسته‌اند باورهاي ديني خود را با آموزه‌هاي صدا و سيمايي و ... تقويت كنند، خودشان كلاس‌هاي عرفان را گسترش داده‌اند.
وي تصريح كرد: اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تنها چيزي كه توجه ندارند، فرهنگ چند هزار ساله ايراني است و در چنين شرايطي گسترش يك چنين پديده‌هاي خرافي و غير فرهنگي به نظر طبيعي است.
تعداد كل مشتركين پيام كوتاه تلفن همراه يك ميليون و 511 هزار نفر است كه از اين تعداد 595 هزار مشترك در سال 83 به اين شبكه پيوسته‌اند.
تعداد مشتركين تلفن همراه در ابتداي سال 83، سه ميليون و 449 هزار و 876 مشترك بود كه با رشد 48 درصدي در سال 83 به 5 ميليون و 102 هزار و 749 مشترك افزايش يافته است.
به اين ترتيب از جمعيت 70 ميليوني ايران، 5 ميليون توانايي دريافت پيام كوتاه و يك و نيم ميليون توانايي ارسال پيام را دارا هستند و پيش‌بيني مي‌شود كه در سال‌هاي آينده بر تعداد مشتركين تلفن همراه افزوده شود كه اين امر توجه هر چه بيشتر مسؤولين فرهنگي، اجتماعي و ... جامعه را به نوع پيامهايي كه رد و بدل مي‌شوند، مي‌طلبد.
آقاي احمدي نژاد كه خود در مقام كانديدا زماني نسبت به استفاده غيراخلاقي از اين تكنولوژي حساسيت نشان مي دادند حتما امروز در مقام رياست شورايعالي انقلاب فرهنگي مي توانند مانع از رشد و توسعه فرهنگ خرافه گرايي و تفكرات ماوراء عقل در جامعه باشند.