بنابر يك مكتب فكري، كاركرد خواب تثبيت حافظه است. با اين حال دو ايتاليايي اگرچه هرگز نميخوابند، اما هيچ مشكلي هم با حافظهشان ندارند.
يك مرد و يك زن، هر دو در پنجاهو چند سالگي، در مراحل نخست يك بيماري تخريبكننده دستگاه اعصاب به نام آتروفي چندسيستمي (MSA) هستند. مورد آنها پرسشهايي درباره هدف خواب مطرح كرده است. افراد سالم در هر زمان در يكي از سه وضعيت هشياري قرار دارند: بيداري، خواب با حركات سريع چشم (REM) و خواب غير REM. اما در بيماران ايتاليايي هر سه اينها با هم مخلوط ميشوند. روبرتو وترونيو از دانشگاه بولونيا و همكارانش ابتدا اين دو نفر را مبتلا به اختلال رفتاري REM تشخيص دادند كه در آن فلج يا خشكزدگي (cataplexy) كه در شرايط عادي مانع از آن ميشود كه افراد خوابيده در روياهايشان نقشي بازي كنند يا با عملي احساساتشان را بيان كنند، وجود ندارد. اين وضعيت ميتواند باعث شود كه افراد در خواب REM به خود بپيچند و ناله كنند و گاهي دست و پا بيندازند و به همتختيشان آسيب بزنند.
اما اين بيماران خيلي زود از اين مرحله گذشتند و به گزارش ژورنال «پزشكي خواب» وارد وضعيت عجيبتري شدند. يكي از اصليترين راههاي سنجش خواب، پايش فعاليت امواج مغزي است كه با گذاشتن الكترودهايي روي جمجمه در تكنيكي معروف به الكتروآنسفالوگرافي (EEG) ميتوان آن را انجام داد. خواب غير REM خودش به چهار مرحله تقسيم ميشود كه صرفا بر اساس الگوهاي EEG تعريف ميشوند؛ دوتاي نخست سرجمع خواب سبك ناميده ميشوند و دوتاي آخر خواب عميق يا موج كند. هنگامي كه به نظر ميرسد بيماران ايتاليايي خوابيدهاند، EEGهايشان نشان ميدهد كه مغزشان در خواب REM و خواب غير REM يا همزمان بيدار است يا به سرعت ميان اين سه جابهجا ميشود. با اين حال موقعي كه زير رگبار آزمونهاي عصبروان شناختي قرار ميگيرند، به هيچ وجه ضعف فكري در آنها ديده نميشود. به نظر مارك ماهووالد (M.Mahowald) از دانشكده پزشكي دانشگاه مينهسوتا كه با همكاري گروهش براي نخستينبار در سال 1986 اختلال رفتاري REM را توصيف كرد، تثبيت حافظه هنوز هم در مغز اين دو بيمار ايتاليايي اتفاق ميافتد و به همين دليل است كه دچار نقص شناختي يا جنون نميشوند. او ميگويد آنچه كه بايد در پرتو مورد آنها بازنگري شود، تعريف خواب است. دكتر ماهووالد گمان ميكند كه خواب ميتواند در نبود نشانگرهايي كه هماكنون آن را تعريف ميكند اتفاق افتد كه اين يعني آن نشانگرها كافي نيستند. علاوه بر اين مورد بيماران ايتاليايي اين ايده كه در سالهاي اخير خيلي مورد توجه قرار گرفته را تاييد ميكند كه بيداري و خواب غير قابل جمع نيستند.
به عبارت ديگر، مغز انسان همزمان ميتواند هم خواب و هم بيدار باشد. شواهد اين واقعيت شكل فهرستي روبهرشد از بيماريهايي را به خود ميگيرد كه در آنها به نظر ميرسد بيداري، خواب REM و خواب غير REM با هم مخطوط ميشوند. يكي از مثالها حمله خواب (narcolepsy) است كه در آن رويدادهايي با بار عاطفي موجب خشكزدگي ناگهاني ميشود. وقتي عنصر رويابيني از REM سر زده وارد بيداري ميشود كه ميتواند ناشي از كمبود خواب باشد، نتيجه آن بيدار خوابي يا توهم است از آنجا كه چنين روياهايي ميتوانند فوقالعاده باورپذير باشند دكتر ماهووالد معتقد است شايد علت بعضي گزارشهاي ربوده شدن توسط موجودات فضايي همين باشد اما تبيين امكانپذير ديگري نيز براي اين معماي ايتاليايي وجود دارد: اينكه براي حافظه، خواب اصلا لازم نيست جري سيگل (j.siegel) از دانشگاه كاليفرنيا در لسآنجلس عادات خواب بسياري از جانوران را بررسي كرده و فكر ميكند تبيين درست به احتمال زياد همين است. اينها همه به پژوهشگران اطلاعات جديدي ميدهد كه ميتواند شبها آنها را بيدار نگه دارد.
منبع:آفتاب