ایران: محدوديت ها و مصائب جنگ هشت ساله تحميلى جز با نوآورى ها و تلاش هاى فراوان و پرشور مهندسان و پزشكان و ديگر نوآوران ايرانى به سرانجامى اين چنينى نمى رسيد.
نوآوران متعهد و خلاق ايرانى در دوره جنگ با اتكا به امكانات محدود و خلاقيت سرشار خود توانستند به نوآورى هايى دست يابند كه بسيارى از آنها نه تنها در دوره جنگ تحميلى كه حتى پس از جنگ نيز در حركت جامعه به سمت رفاه عمومى نقش مؤثرى را بازى كرد. يكى از نوآورى هاى مهم اين دوران، طراحى، ساخت و اجراى طرح «پل نفر كابلى» موسوم به «طرح ايمان» است كه دستاورد خلاقيت مهندسان ايرانى است كه خضوع آنان مانع از آن شد كه در اين نوشته نامى از آنها بياوريم. هنگامى كه با طراح اين پل حرف مى زدم، خضوع او را مى توانستم در چشم ها، ميميك صورت و لحن بيانش دريابم.
طراحى اين پل در زمانى صورت گرفت كه خبرى از نرم افزارهاى مهندسى دقيق محاسباتى و يا نرم افزارهاى سريع نقشه كشى و يا حتى كاغذهاى ايزومتريك براى سهولت كشيدن نقشه هاى مهندسى دقيق نبود و طراحى اين پل تنها با تلاش طاقت فرساى مهندسان متعهد و تواناى ايرانى انجام پذير شد.
پل نفر كابلى (طرح ايمان) توسط واحد طراحى ستاد مركزى پشتيبانى جنگ جهاد سازندگى و واحد مهندسى قرارگاه حمزه(ع) طراحى شد و در چندين مرحله به اجرا درآمد.
سيستم بنيادى اين طرح از همان پل هاى طنابى قديمى الهام گرفته شده كه در ايران باستان به روى رودخانه هاى بزرگ و كوچك احداث مى شده است. اما در اين پل هاى جديد به جاى طناب از كابل هاى فولادى سبك كه مقاومت بيشترى نسبت به كشش و فشار و خستگى دارند و يكسرى اتصالات خاص استفاده مى شود و قسمت كف پل را هم با قطعاتى از تخته فرش مى كنند. هدف از طراحى و ساخت اين پل، تأمين نيازهاى رزمى مناطق كوهستانى بود.
نصب اين پل ها بسيار ساده بود و حتى در يك عمليات موفق، يك تيم عملياتى كامل از آن عبور كرده بودند. از اين پل ها در زمان جنگ بيشتر در مناطق كوهستانى غرب ايران و در كردستان و بانه و /// استفاده مى شد.
هنگامى كه عمليات بايد در سكوت كامل و با كمترين هزينه زمانى انجام مى شد و بنابراين امكان احداث پل هاى كلاسيك و رايج در آنجا نبود. البته اين پل ها پس از جنگ نيز به خاطر مقاومت بالاى شان در بسيارى از روستاها نيز بهره بردارى شدند.
كاربرد اين پل در زمان جنگ بيشتر در دره ها و رودهاى بزرگى بود كه چند ماهى از سال را به علت بالا بودن آب و ديگر شرايط جغرافيايى، غيرقابل عبور بوده و يا به علت وجود راه هاى ارتباطى خاص (فقط به صورت مالرو) امكان احداث پل هاى نفر سنگى و /// نبود و يا به علل مختلف نياز به احداث يك پل كم هزينه و مطمئن با دهانه زياد و يا پلى كه بتوان در مدت كمى آن را احداث و جمع آورى كرد، احساس مى شد. سيستم پل هاى كابلى بسيار ساده و در عين حال بسيار حساس و ظريف است و در صورت اجراى دقيق آن و استفاده صحيح و نگهدارى پل، مى توان به ارتباط هايى مطمئن و با عمر زياد دست پيدا كرد.
اين پل ها قابليت حمل آسان داشتند و تمامى قطعات آن توسط قاطر قابل حمل است و حتى در صورت عدم وجود راه مال رو مى توان آنها را با نيروى انسانى حمل كرد. در بسيارى از عمليات ها، رزمندگان ايرانى، قطعات اين پل ها را روى دست حمل كرده و بعد نصب و از آن عبور كردند.
در سال هاى جنگ تحميلى، بسيارى از مهندسان ايرانى، خودشان اين پل ها را طراحى مى كردند و خود نيز آنها را حمل مى كردند و نصب آن را نيز خود به عهده مى گرفتند. دهانه اين پل ها بين ۳۵ تا ۱۵۷ متر بود و هر ۵ متر براى عبور يك نفر طراحى مى شد اما در عمل، گاهى چند برابر ظرفيت در نظر گرفته شده، نيروهاى رزمنده از اين پل ها عبور مى كردند و ايمنى بالاى اين پل ها و ضريب اطمينان بالاى طراحى از بروز حوادث ناگوار جلوگيرى مى كرد.
مهندسان ايرانى خود براى طراحى اين پل ها موفق به طراحى يك جدول استاندارد شده بودند كه استفاده از آن طراحى پل ها را آسانتر مى كرد. به طور خلاصه، شاخص هاى مثبت و كاربردى اين پل را مى توان اين چنين خلاصه كرد:
۱- سهولت تهيه كابل ها و لوازم كار
۲- سادگى ساخت قطعات پل و حمل آنها
۳- سادگى اجرا
۴- تنوع استفاده از تكيه گاه هاى طبيعى و مصنوعى براى نصب آسان پل ها.
۵- سريع النصب بودن و قابل جمع شدن.
۶- كم هزينه بودن.
۷- تنوع دهانه و ظرفيت باربرى متنوع.
اگرچه اين پل ها، كاملاً موفقيت آميز بهره بردارى شده اند اما هنوز نيز زمينه جهت ابتكار و بهينه سازى اين پل ها وجود دارد. حتى مى توان اين پل را با دهانه هاى ۲۰۰ متر نيز طراحى كرد. البته مهندسان ايرانى حتى توانسته اند اين پل ها را براى عبور اتومبيل نيز با ضريب اطمينان و ايمنى بالا طراحى كنند.
اين پل هاى سريع النصب، قابل حمل و كم هزينه در بسيارى از عمليات هاى جنگ هشت ساله تحميلى، باعث پيروزى رزمندگان ايرانى شده اند. تهيه كابل ها و ديگر لوازم كار براى ساخت اين پل، بسيار سريع انجام مى شده است. براى مثال اگر واحد مهندسى ساعت ۱۲نيمه شب، وسايل مورد نيازش را سفارش مى داد اين لوازم حداكثر تا ۶ صبح همان روز در اختيار تيم مهندسى قرار مى گرفت و تيم مهندسى نيز بلافاصله مشغول ساختن قطعات اين پل مى شد.
قطعات اين پل بسيار ساده و قابل حمل بودند و گاهى سربازان ايرانى، چندين بار مسيرى طولانى را مى رفتند و مى آمدند و قطعات پل را حمل مى كردند و در مرحله اجرا نيز خود دست به كار مى شدند.
گاهى يك سوى پل بايد در مناطق دشمن بسته مى شد و با عبور يك نفر به آن سو، تمام مراحل اجرايى در آن سوى پل، انجام مى گرفت.
البته اين پل ها داراى تكيه گاه هاى طبيعى و مصنوعى خوبى بودند و در دره ها، صخره ها و /// قابل استفاده بودند.
گاهى بعد از عبور سربازان از پل لازم بود كه پل بلافاصله جمع آورى شود و اثرى از آن در ديد دشمن باقى نماند و سربازان پس از عبور از پل، خودشان آن را جمع مى كردند و اين نصب سريع و قابل جمع شدن سريع پل بود كه يكى از مهمترين خصوصيات آن به شمار مى رفت.
هر دو سر اين پل داراى دو تكيه گاه بودند كه گاه براى ايمنى بيشتر با مهاركش هاى جانبى نيز كنترل مى شدند كه از افزايش بيش از حد تنش در تكيه گاه ها جلوگيرى مى كرد.
از اجزاى اصلى اين پل ها مى توان به تكيه گاه ها، كابل اتصال بالا، فيكسر بالا يا فيكسر بزرگ، شابلون، كابل اصلى بالا، تخته چوبى براى فرش كف و كابل اصلى پائين اشاره كرد.
مهندسان ايرانى با محاسبه دقيق خيز اين پل ها و تنش و خستگى و ديگر شاخص هاى مهندسى اين پل ها، توانستند طرحى دقيق، ساده و ارزان از اين پل ها به دست دهند كه هنوز نيز در بسيارى از مناطق روستايى مورد استفاده است.