فیلم گزارش را اینجا ببینید
عصر ایران ؛ علی نجومی ــ به گزارش منابع مطلع، نگرانیهای عمیقی در مورد آینده روابط اروپا و آمریکا و تحولات ناتو در میان رهبران اروپایی وجود دارد. فریدریش مرتس، سیاستمدار برجسته آلمانی و یکی از گزینههای احتمالی مقام صدراعظمی آلمان، در سخنانی جنجالی گفت: «احتمالاً تا ژوئن امسال و در جریان نشست سران ناتو در هلند، ناتو دیگر به شکل کنونی خود وجود نخواهد داشت.» این اظهارنظر نشاندهنده نگرانی جدی درباره آیندهی این پیمان دفاعی است که اساس امنیت اروپا در دوران پس از جنگ سرد را شکل داده است.
نیکسون معکوس در سیاستهای آمریکا
کارشناسان در اروپا معتقدند که بخشی از تغییر سیاستهای ایالات متحده، به نظریهای بازمیگردد که از آن بهعنوان “نیکسون معکوس” یاد میشود. این نظریه به تصمیم تاریخی ریچارد نیکسون در سال 1972 برای ترمیم روابط ایالات متحده با چین بازمیگردد، زمانی که آمریکا درصدد بهرهگیری از رقابت میان چین و شوروی برای منافع خود بود. اکنون برخی بر این باورند که ترامپ در پی اجرای نسخهای معکوس از این سیاست است، بدین صورت که بهجای تمرکز بر چین بهعنوان دشمن اصلی آمریکا، درصدد کاهش تنشها با روسیه برای جلوگیری از اتحاد ژئوپلیتیک این کشور با چین است.
اما منتقدین این دیدگاه، آن را سادهانگارانه میدانند. آنها معتقدند که به رغم تلاشهای آمریکا برای بهبود روابط با روسیه، همکاری روسیه و چین در حوزههایی مانند انرژی و تجارت در حال گسترش است. برای مثال، در هفتههای اخیر صادرات نفت روسیه به چین افزایش یافته و تعاملات اقتصادی فراتر از حوزه انرژی پیش میرود. این تحولات نشاندهنده پیچیدگیهای روابط بینالمللی است که به سادگی نمیتوان آنها را مطابق نظریات خاص هدایت کرد.
واکنش اروپا: اتحاد در برابر روسیه
رهبران اروپایی نیز در مقابل این تحولات بیکار ننشستهاند. کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، که هدایت تلاشهای اروپا برای صلح در اوکراین را بر عهده دارد، در تازهترین سخنان خود گفت: «اروپا از تکرار اشتباهات گذشته در توافقهای مینسک جلوگیری خواهد کرد.» وی تأکید کرد که ادامه کمکهای مالی و نظامی به اوکراین ضروری است و هر توافق صلحی باید تضمینکننده امنیت و استقلال اوکراین باشد. بریتانیا همچنین آماده اعزام نیروهای نظامی و حمایتهای هوایی است تا از ثبات در منطقه اطمینان حاصل کند.
استارمر در پاسخ به سوالی درباره احتمال آغاز جنگ مستقیم میان روسیه و بریتانیا گفت: «هدف اصلی ما دستیابی به توافق صلح و حفظ آن است. آمادگی نظامی برای دفاع از توافق، لزوماً به معنای آغاز جنگ نیست.» او هشدار داد که تبعات هرگونه تنش نظامی در اروپا، دیر یا زود دامن بریتانیا را نیز خواهد گرفت، چنانکه جنگ اوکراین نیز بر معیشت مردم این کشور تأثیرات جدی گذاشته است.
نارضایتیهای فراگیر از سیاستهای آمریکا
با وجود تلاشهای اروپا برای تقویت امنیت خود، برخی کارشناسان به آینده همکاریهای فراآتلانتیک خوشبین نیستند. آناستازیا شاپوچکینا، رئیس اندیشکده “حلقه شرقی”، دیدار اخیر ترامپ و زلنسکی را نشانی از ضعف ژئوپلیتیک آمریکا توصیف کرد و گفت: «این رفتار غافلگیرانه ترامپ، زوال سیاست خارجی واشنگتن را نشان میدهد.»
همچنین ماد کسارد، محقق ارشد موسسه تحقیقات راهبردی ایرسم فرانسه، تاکید کرد که رهبران اروپایی باید همکاریهای فکری خود را با مخالفان سیاستهای ترامپ در آمریکا گسترش دهند. او گفت: «این لحظهای کلیدی در تغییر مسیر سیاستهای آمریکاست و اروپا باید هوشمندانه عمل کند.»
اما به عقیده کریگ کاپتاس، خبرنگار نیوزمکس، یکی از مشکلات رویکرد جدید آمریکا ماهیت “نمایشی” سیاستهای ترامپ است. او گفت: «برای ترامپ، دیپلماسی یک تئاتر است. این شیوه علنی و نمایشی میتواند باعث آسیبپذیری بسزایی در سیاستهای بینالمللی واشنگتن شود.»
در انتظار یک بزنگاه تاریخی
بهرغم این اختلاف نظرات، اروپا همچنان به حمایت از اوکراین و تلاش برای دستیابی به صلح پایدار ادامه میدهد. با این حال، تحلیلگران هشدار میدهند که روند تحولات سیاسی جهانی میتواند دوران تیره و تاری را برای اروپا رقم بزند. مقامات اروپایی امیدوارند که همکاری با آمریکا تقویت شود اما شکافهای عمیق در سیاستهای اخیر واشنگتن، آینده این همکاری را در هالهای از ابهام قرارداده است.
رهبران اروپایی بر این باورند که در این بزنگاه تاریخی، زمان گفتوگوهای طولانی به پایان رسیده و اکنون وقت عمل است. تعیین مسیر آینده روابط اروپا و آمریکا نهتنها امنیت اروپا، بلکه ثبات ژئوپلیتیکی جهان را نیز مشخص خواهد کرد.