بنای بشقاب‌ پرنده بوزلودژا: از شکوه معماری کمونیستی تا سکوت یک متروکه (+عکس)

در دل کوه‌های بالکان، بنای یادبود بوزلودژا، نمادی عظیم از دوران کمونیستی بلغارستان و شاهکاری خیره‌کننده از معماری بروتالیستی، همچون یک بشقاب‌ پرنده غول‌پیکر خودنمایی می‌کند. این سازه که در ارتفاع ۱۴۴۱ متری از سطح دریا ساخته شده، در طول هفت سال ساخت، مهندسان را با چالش‌های بی‌شماری روبرو ساخت.

عصر ایران - بنای یادبود بوزلودژا که در سال ۱۹۸۱ به بهره‌برداری رسید، با قطری بالغ بر ۷۰ متر و برجی به ارتفاع ۱۰۷ متر، عظمت معماری دوران کمونیستی را به رخ می‌کشد. در بالای این برج، یک ستاره سرخ رنگ به عرض ۱۲ متر قرار دارد که از شیشه یاقوت سرخ چک ساخته شده و با نورپردازی داخلی، تا شعاع بیش از ۶۰ کیلومتر قابل رؤیت بود.

این بنای ۷۰ هزار تنی، یک سالن دایره‌ای وسیع را در خود جای داده است که زمانی میزبان صدها تن از مقامات حزب کمونیست در زیر گنبدی مرتفع با موزاییک‌های سوسیالیستی بود. در داخل این بنا، بیش از ۵۵۰ متر مربع موزاییک با استفاده از ۳۵ تن شیشه، تصاویری از کارگران، دانشمندان و رهبران سوسیالیست را به نمایش می‌گذاشت.

بوزلودژا ترکیبی منحصربه‌فرد از معماری بروتالیسم با عناصری از فوتوریسم و رئالیسم سوسیالیستی است؛ یادگاری بتنی از یک آرمان‌شهر.

اما پس از فروپاشی کمونیسم در سال ۱۹۸۹، بوزلودژا به حال خود رها شد و به تدریج رو به زوال رفت. طبیعت و سکوت جایگزین شکوه و جلالش دوران شدند. با این حال، علی‌رغم ریشه‌های تبلیغاتی این بنا، تلاش‌هایی برای حفظ آن و ارج نهادن به میراث معماری و ارزش فرهنگی آن در حال انجام است.

بنای یادبود روی قله بوزلودژا توسط دولت کمونیستی بلغارستان ساخته شد.

این یادبود به مناسبت رویدادهای سال ۱۸۹۱ ساخته شد: زمانی که گروهی از سوسیالیست‌ها به رهبری دیمیتار بلاگوف به طور مخفیانه در این منطقه جمع شدند تا جنبش سوسیالیستی سازمان‌دهی شده‌ای را پایه‌گذاری کنند که به تأسیس حزب سوسیال دموکراتیک بلغارستان انجامید.

ساخت یادبود در تاریخ ۲۳ ژانویه ۱۹۷۴ تحت نظر معمار جورجی استویلوف، شهردار سابق صوفیه و یکی از بنیان‌گذاران اتحادیه معماران بلغارستان آغاز شد. قله به کمک مواد منفجره به یک پی‌سازی پایدار تبدیل شد که ارتفاع کوه را از ۱۴۴۱ متر به ۱۴۳۲ متر کاهش داد. در این فرایند بیش از ۱۵,۰۰۰ متر مکعب سنگ برداشته شد. ساخت این یادبود ۱۴,۱۸۶,۰۰۰ لوا هزینه داشت که معادل ۳۵ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ است.

یادبود نمایانگر معماری آینده‌نگرانه‌ای است که در بسیاری از ساختمان‌های دولتی کمونیستی رایج بود. تمامی عملیات نگهداری پس از سقوط کمونیسم در سال ۱۹۸۹ متوقف شد و این ساختمان به دلیل خطرات ناشی از ساختار ضعیف، برای عموم بسته است. پروژه بوزلودژا تلاش‌هایی را برای آغاز نگهداری از یادبود آغاز کرده است و هدف نهایی آن ایجاد یک مرکز تفسیر تاریخ بلغارستان است.

داخل ساختمان، موزاییک‌هایی که تاریخ حزب کمونیست بلغارستان را گرامی می‌دارند، مساحتی حدود ۹۳۷ متر مربع را پوشش می‌دهند. در ساخت این موزاییک‌ها ۳۵ تن شیشه کبالتی استفاده شده است. یک‌پنجم موزاییک‌ها به دلیل گذر زمان، فرسایش ناشی از شرایط جوی و خرابکاری تخریب شده‌اند.

تصویر طراحی شده از نمای داخلی سازه در زمان افتتاح

موزاییک‌های حلقه بیرونی یادبود با سنگ‌های طبیعی جمع‌آوری شده از رودخانه‌های مختلف بلغارستان ساخته شده‌اند که به دلیل فرسایش طبیعی بیشتر آن‌ها از بین رفته‌اند.