صدایی یادگار از دوره قاجاریه که نمی‌شناسیمش / وقتی صدای یک مناجات شاه را از خود بی خود کرد (فیلم)

فیلم گزارش را اینجا ببینید

عصر ایران ؛ ساجده عرفانی _ صدای دلنشین مناجاتی که شبی از منزل سردار اسعد بختیاری برخاست و تا کاخ صاحبقرانیه رسید، روزی باعث شد مظفرالدین‌شاه درخواست کند صاحب صدا در دربار بخواند. اما او، «جناب دماوندی»، این دعوت را نپذیرفت. هنرمندی که عنوان «جناب» را از ناصرالدین‌شاه دریافت کرد؛ عنوانی که هم‌سنگ با لقب «سر» در انگلستان بود.

جناب دماوندی، حسابرس و چهره‌ای برجسته در دربار قاجار، ۱۰۱ سال زندگی کرد و در دوران محمدرضاشاه پهلوی از دنیا رفت. با وجود تأثیرگذاری‌اش بر تاریخ موسیقی ایران، نامش سال‌ها در حاشیه ماند تا این‌که کشف یک صندوقچه قدیمی در خانه‌اش باعث احیای خاطره و آثارش شد.

کیان فلاحی، نواده این هنرمند، درباره این کشف گفت: «هفت هشت سال پیش هنگام بازسازی منزل خانوادگی، پدرم به یک صندوقچه برخورد که اسنادی از دهه‌ها پیش در آن بود. اطلاعاتی که در این اسناد بود، بخش‌های ناشناخته‌ای از زندگی و فعالیت‌های هنری پدربزرگم را روشن کرد.»

اسناد به‌دست‌آمده منجر به تهیه فیلم مستند، کتاب زندگی‌نامه و همچنین گردآوری کامل آثار صوتی جناب دماوندی شد. برای نخستین‌بار، صفحاتی ضبط‌شده از سال ۱۲۹۱ هجری شمسی که تاکنون منتشر نشده بودند، به همراه اشعار کامل و پالایش‌شده در قالب یک آلبوم منتشر می‌شود.

سلمان سالک، رئیس هیئت‌مدیره انتشارات آوای مهربانی، در این باره گفت: «آثار جناب دماوندی از نظر سبک بسیار به حسین طاهرزاده شباهت داشت و گاه با آثار او اشتباه گرفته می‌شد. اما اکنون با پالایش صوتی جدید و استخراج اشعار، می‌توان هویت هنری مستقلی برای او قائل شد.»

از جمله دستاوردهای اجتماعی این هنرمند، می‌توان به برگزاری کنسرت‌های خیریه در سراسر کشور و ساخت نخستین مدرسه دماوند با هزینه شخصی اشاره کرد. او همچنین با هنرمندان بزرگی چون علی‌اکبرخان شهنازی و میرزا حسین‌قلی همکاری داشت و در زمره پیشگامان موسیقی دوره قاجار به‌شمار می‌رود.

در پایان، نسخه‌ای از آخرین اجرای رادیویی او به درخواست جواد بدیع‌زاده، که در آن قطعه «جانم شیدا» را می‌خواند، به عنوان آخرین صدای بازمانده از دوران ناصری، برای همیشه در تاریخ موسیقی ایران ثبت شد.

اکنون، با انتشار کتاب، مستند و آلبوم کامل آثار، پژوهشگران و علاقه‌مندان موسیقی سنتی می‌توانند برای نخستین‌بار به گنجینه‌ای ارزشمند از یکی از چهره‌های گمنام اما تأثیرگذار موسیقی ایران دسترسی پیدا کنند.

دوچرخه‌سواری دختر سرکش ناصرالدین‌شاه (عکس)

بیشتر بخوانید:

همایون شجریان ؛ هم شجریان است و هم همایون

نوروساینس توضیح می‌دهد: چطور با شنیدن چند نوت اول موسیقی، کل آن در حافظۀ ما تداعی می‌شود؟

تماشاخانه

دو دقیقه از عاشقانه‌ترین صحنه‌های تاریخ سینما ؛ اتاق شنیدن موسیقی (تماشا کنید)

ترس از شروع دوباره بحران اتمی / آیا «پای فیل» به جهان ما باز می‌گردد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر