مایک لی؛ روابط خانوادگی و تأثیرات روانی «فقدان»

   عصر ایران- فیلم سینمایی «حقایق سخت» در باشگاه سینما اندیشهٔ فرهنگسرای اندیشه، اکران شد و مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

     محسن سلیمانی فاخر، نویسنده و منتقد سینما ضمن اشاره به اثرگذاری عمیق این فیلم، گفت: «حقایق سخت» با پرداختی واقع‌گرایانه، به بررسی روابط خانوادگی و تأثیرات روانی فقدان می‌پردازد. مایک لی با استفاده از سبک خاص خود، داستانی انسانی و قابل‌لمس را روایت می‌کند که مخاطب را به تفکر و همدلی وامی‌دارد.
وی «فقدان» را مضمون اصلی اثر برشمرد و گفت: خشم فروخورده و افسردگی روزمره، فروپاشی روابط خانوادگی، غیبت عشق و عاطفه در زندگی زناشویی، از درون‌مایه‌های اصلی است. 

   لی با تقابل دو دیدگاه به زندگی (بدبینانه در برابر سازگارانه) با تکنیک‌های روایی همچون خلق تعلیق روانی از طریق سکوت‌ها و فضا، استفاده از طنز تلخ برای بازتاب پوچی زندگی و پایان باز با تمرکز بر درک درونی و نه گره‌گشایی بیرونی، تأکید دارد.

 وی به سبک کارگردانی مایک لی اشاره کرد و افزود: استفاده از بداهه‌پردازی برای خلق شخصیت‌های عمیق و زنده، واقع‌گرایی اجتماعی با تمرکز بر زندگی مردم معمولی، روایت تدریجی و غیرحادثه‌محور و مشارکت روانی تماشاگر در فضای احساسی فیلم، از خصیصه‌های آثار اوست که در «حقایق سخت» قابل احصاست.

سلیمانی فاخر ادامه داد: شخصیت‌پردازی و روند یک پارادکس معنایی دارد؛ حتی گویی با انتخاب شخصیت سیاه پوست، می‌خواهد این دوگانگی را معنادهی کند. البته مایک لی می‌توانست برای بهبود روایت از منظر فیلمنامه، به تقویت قوس روایی و اضافه‌کردن لحظه‌ی بحرانی مشخص، داستان را به‌سمت تحول یا فروپاشی کامل ببرد و کشمکش را عینی‌تر کند. عمق‌دادن به شخصیت‌های فرعی و نشانه‌گذاری بهتر برای پایان باز، می‌توانست کارگشا باشد؛ مثلاً حتی یک سکوت متفاوت، یک جمله‌ی کوتاه یا تغییر در نگاه به همسر، می‌توانست پایان را پرمفهوم‌تر و راضی‌کننده‌تر کند.

این منتقد در پایان افزود: Hard Truths آینه‌ای‌ست بی‌رحم اما صادق که نشان می‌دهد چگونه فقدان عشق، انباشت خشم و فرسایش خاموشِ روزمرگی، می‌تواند انسان را همزمان با فریاد و سکوت، از درون تهی کند.

علی ورامینی، منتقد فیلم نیز ضمن ستایش اثر جسورانه مایک لی گفت: «لی» یک اصول‌گرای انقلابی در سینماست. همچنان دغدغه‌های سیاسی اجتماعی خودش را طی دهه‌ها فیلم‌سازی با خود حمل می‌کند و از سوی دیگر مانند یک جوان خلاق و جسور، کار آوانگارد می‌سازد. در همین فیلم اخیرش می‌بینیم که بعد از چند فیلم تاریخی، باز رجعتی داشته به سینمای جمع‌وجور خودش که ببینده‌ی پیگیرِ فیلم‌های لی را به یاد «بوسه مرگ»، یکی از اولین فیلم‌ها و مهجورترین فیلم‌هایش می‌اندازد.

 سینمایی‌کردن یک زندگی روزمره‌ی کاملاً عادی و بدون گره‌های مرسوم فیلنامه‌ای، آن هم وقتی نتیجه یک اثر قابل‌توجه و سترگ باشد، کاری بسیار دشوار است. کاری که لی در هشتادویک سالگی از پس آن برآمده است. در چنین اثری، شکل‌گیری شخصیت و بعد از آن روابط بنیان فیلم است. لی این کار را با سبک خاص خودش در تمرین‌های طولانی و مستمر با بازیگران و خلق شخصیت و روابط در طی این تمرین‌ها به دست می‌آورد.

   در ادامه این منتقد سینما درباره درون‌مایه و تفسیرهایی که می‌توان از فیلم داشت، گفت: ما سه مواجهه می‌توانیم با شخصیت اصلی، پنسی با بازی ژان باپتیست داشته باشیم. مواجهه‌ی اول، با یک زنی روبرو هستیم که مشخصاً روان سالمی ندارد. خشم کنترل نشده دارد و حالش خوب نیست. نگاه روانْ‌شناختی به این شخصیت احتمالاً اولین مواجهه هر مخاطبی با پنسی باشد. فیلم هم می‌خواهد واضحاً ما را به این سمت ببرد.

   مواجهه‌ی دیگر، مواجهه‌ای اخلاقی است. آیا روان ناسالم مجوز هر رفتاری با دیگری را به ما می‌دهد؟ حدود و ثغور کار مسئولیت اخلاقی در وضعیت استیصال چیست؟ اما مواجهه‌ی سومی هم هست؛ آن هم مواجهه‌ی اجتماعی با یک زن سیاه‌پوست با انباشتی تاریخی از رنج و درد است. به‌نظر من این سه مواجهه، هر سه در فیلم لی می‌تواند وجود داشته باشد. 

بحران دریاچه ارومیه در کمین دشت قزوین و خطه شمال کشور (+فیلم)

بیشتر بخوانید:

سلبریتی‌ها و «بی‌خیالی» زراندودشان/ نگاهی به شکاف عمیق میان شهرت و واقعیت اجتماعی

تماشاخانه

دو دقیقه از عاشقانه‌ترین صحنه‌های تاریخ سینما ؛ اتاق شنیدن موسیقی (تماشا کنید)

ترس از شروع دوباره بحران اتمی / آیا «پای فیل» به جهان ما باز می‌گردد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر