مرمت شلختۀ پل ساسانی (+عکس)

به گزارش ایسنا، سیاوُش آریا کنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی با در اختیار گذاشتن تصاویری از آخرین وضعیت مرمت این اثر ساسانی، در توضیحاتی گفت:یکی از نقدهایی که به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وارد است، روش واگذاری مرمت یادمان‌های تاریخی و فرهنگی است و کارشناسان بارها در این زمینه هشدار داده و خواستار بازنگری در روش واگذاری مرمت‌های یادمان‌های تاریخی بوده و هستند؛ زیرا با روش کنونی که شیوۀ پیمان‌کاری است و مرمت‌ها با روش مناقصه روی سامانه قرار می‌گیرد و شرکت‌هایی که با بهای ارزان‌تر کار مرمت را به (اصطلاح) برمی‌دارند، سپرده خواهد شد.

 بیشتر این شرکت‌ها نیز از افراد مهندس عمران برای مرمت بهره برده و یا از افرادی که تجربه چندانی در زمینۀ مرمت یادمان‌های تاریخی ندارند یا دارای رزومۀ کاری خوبی نیستند، استفاده می‌کنند و در نتیجه آنچه از مرمت یک بنا یا اثر تاریخی بیرون می‌آید بدون تردید دارای ایراد بوده و به آن یادمان تاریخی نیز، آسیب می‌رساند. از همین روی، بایسته است تا روش واگذاری به پیمان‌کاران در مرمت‌های یادمان‌های تاریخی اصلاح و بازنگری شود و از شیوۀ علمی و مرسوم جهانی بهره برده شود.

زیرا مرمت، کاری است زمان‌بر و علمی و تخصصی و نیازمند تجربه و هزینه‌بر، و نمی‌توان با مناقصه و ارزان‌سازی یادگارهای تاریخی که هویت و شناسنامۀ مردمی با فرهنگ بوده را چوب حراج زد و با نام مرمت پیمان‌کاری به آن خَدشه وارد کرد و آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را رقم زد.

این کنشگر میراث فرهنگی ادامه داد: پل ساسانیِ خیرآباد که در نزدیکی چهارتاقی با همین نام قرار دارد و به گونۀ مجموعه‌ای از بناهای عام‌المنفعه ساخته شده، درگیر مرمت‌های غیراصولی شده است. مرمت‌های شلخته‌ای که چهرۀ یادگار ساسانیان را به هم ریخته و به آن آسیب رسانده است و برای برطرف کردن مرمت‌های نادرست و غیرعلمی موجود، باید گروه دیگری از مرمتگران با صرف زمان و هزینه‌های بسیار به اصلاح و بازنگری آن بپردازند.

 همچنین با نگرش به کمبود بودجه در وزارت میراث فرهنگی، بی‌گمان چنین کاری اگر امکان‌پذیر هم باشد، چندین سال زمان خواهد برد، زیرا اولویت‌های مرمتی و بودجه‌های سالانه یادمان‌های تاریخی، هر ساله تعریف شده است و نمی‌توان کاری از پیش برد.

او در ادامه تاکید کرد: به باور کارشناسان میراث فرهنگی باید هرچه زودتر در روش مرمت به گونۀ پیمانی بازنگری شود و از شیوه‌های دیگری بهره برد. در غیر این صورت وضعیت مرمت‌های یادمان‌های تاریخی در سراسر کشور به بیراهه خواهد رفت و بیشتر آن‌ها غیرعلمی و نامناسب صورت خواهد گرفت.

آریا گفت: من در بازدیدی که چندین سال پیش از چهارتاقی و پل خیرآباد داشتم، وضعیت پل بهتر بود. با این‌که همان زمان نیاز ضروری به مرمت داشت، ولی مرمت‌های شلخته و غیراصولی کنونی، افزون بر این‌که چهرۀ یادمان تاریخی را خَدشه‌دار کرده و به آن آسیب رسانده، باید دوباره از سوی گروه دیگری مرمتگر حرفه‌ای و با تجربه اصلاح و بازنگری شود که هدر رفت بودجه و زمان را در پی خواهد داشت. همچنین چهارتاقی ساسانی نامدار خیرآباد نیز از مرمت‌های غیراصولی رنج می‌برد که به سبب تاریکی هوا در سفرم نتوانستم نگاره‌های خوبی از آن فراهم آورم.

بنابر توضیحات این پژوهشگر میراث فرهنگی، پل خیرآباد به باور باستان‌شناسان از آنِ دورۀ ساسانی است و پایه‌ها و مصالح به کار رفته در آن، گویای این موضوع است. این پل در سده‌های چهارم قمری (مَهی) بازسازی شده و فرم و شکل کنونی آن، مربوط به دوران اسلامی است.

پل خیرآباد در جادۀ بهبهان به دهدشت و پس از شهرستان گچساران در منطقۀ خیرآباد بالا (عُلیا) قرار دارد و جزو یادمان‌های تاریخی استان کهکیلویه و بویراحمد به شمار می‌آید و به ثبت ملی نیز رسیده است.  آندره گُدار، باستان‌شناس فرانسوی مسیر پل و چهارتاقی را گذر تاریخی و باستانی پارس به خوزستان می‌داند که به مُشرف به جادۀ نامدار شاهی است.