جاداریت؛ کانی کمیابی که می‌تواند آینده انرژی را متحول کند؛ اما زیر زمین محبوس است (+عکس)

در دل دره‌ای آرام و ناشناخته در غرب صربستان، گنجینه‌ای معدنی با فرمولی شبیه به کریپتونایت داستان‌های ابرقهرمانی محبوس مانده است؛ ماده‌ای سفید و نرم به‌نام جاداریت که نه قدرت پرواز و نه نیروهای فرازمینی دارد، اما می‌تواند آینده‌ی انرژی جهان را دگرگون کند. کشف این کانی نادر با ظرفیت عظیم تولید لیتیوم، رویای خودروهای برقی را برای میلیون‌ها نفر به واقعیت نزدیک‌تر می‌کند.

به گزارش زومیت، ترکیب شیمیایی جاداریت آن‌قدر به کریپتونایت خیالی شباهت دارد که انگار از دل داستانی علمی‌‌تخیلی بیرون آمده است، اما برخلاف سنگ افسانه‌ای، این ماده‌ی معدنی واقعی می‌تواند سالانه، انرژی لازم برای یک میلیون خودروی برقی را تأمین کند. بااین‌حال، از زمان کشف آن در یکی از دره‌های بکر و سرسبز صربستان، نقطه‌ای که تاکنون تنها مکان شناخته‌شده‌ی وجود این ماده به‌حساب می‌آید، بیش از ۲۰ سال گذشته و هنوز از دل زمین بیرون نیامده است.

پژوهش‌ها نشان داد ماده‌ی کشف‌شده از ترکیبی کاملاً منحصربه‌فرد برخوردار است، هم لیتیوم دارد و هم بور و فرمول آن (LiNaSiB₃O₇(OH))، تقریباً با فرمول کریپتونایت داستانی یکسان است.

مایکل پیج، دانشمند سازمان علوم و فناوری هسته‌ای استرالیا، درباره‌ی ارزش واقعی این کشف می‌گوید: «جاداریت قدرت جادویی ندارد، اما از نظر صنعتی و زیست‌محیطی می‌تواند نقشی حیاتی داشته باشد. ذخایر کشف‌شده در دره‌ی جادار یکی از بزرگ‌ترین منابع لیتیوم در جهان به‌شمار می‌رود و می‌تواند نقش مهمی در گذار به انرژی‌های پاک ایفا کند.»

ریوتینتو پس از کشف جاداریت، تخمین زد که این منبع می‌تواند ۲٫۳ میلیون تن لیتیوم تولید کند؛ رقمی که توانایی تأمین انرژی میلیون‌ها خودرو را برای چند دهه دارد. مهم‌تر اینکه استخراج لیتیوم از جاداریت نسبت به کانی‌هایی مانند اسپودومن ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است.

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که جاداریت تا ۳٫۳۹ درصد وزنی لیتیوم و ۱۴٫۶۵ درصد بور دارد. این میزان نه‌تنها با منابع غالب لیتیوم جهان مثل اسپودومن قابل‌مقایسه است، بلکه فرآیند استخراج و فرآوری آن نیز انرژی کمتری می‌طلبد. جاداریت در قالب گره‌هایی سفید میان لایه‌های رسوبی خاص، مارن‌ها و شیل‌های دولومیتی، دیده می‌شود؛ ساختارهایی که در حوضه‌های رسوبی بسته با منشأ آتشفشانی تشکیل شده‌اند. اگرچه چنین حوضه‌هایی در سراسر بالکان وجود دارند، فقط دره‌ی جادار میزبان این ماده‌ی نادر بوده است.

 جاداریت در قالب گره‌هایی سفید میان لایه‌های رسوبی خاص، مارن‌ها و شیل‌های دولومیتی، دیده می‌شود.