جامعه گوش‌به‌زنگ؛ نقش کلیدی رسانه‌ها در مدیریت بحران روانی پس از جنگ

پدرام پاک‌آیین «نماینده مدیران رسانه‌ها در هیئت نظارت بر مطبوعات» 

پس از یک درگیری شدید و کوتاه‌مدت مانند جنگ ۱۲ روزه، جامعه وارد مرحله‌ای به نام «گوش‌به‌زنگی افراطی» ‌می شود که در آن، کوچکترین رویداد سیاسی یا محرک خبری می‌تواند نشانه ‌ای شوک آور تفسیر شده و مانع از ترمیم روانی و اجتماعی شود. رسانه‌ها در این شرایط قادرند با اجرای راهبردهای ذیل به تثبیت فضای جامعه و اطمینان بخشی به افکار عمومی کمک کنند :

۱. ایجاد حس تداوم و پیش‌بینی‌پذیری زندگی روزمره

رسانه‌ها می توانند با پوشش مستمر روند بازگشت به شرایط عادی زندگی (بازگشایی مدارس، فعالیت بازارها، سرمایه گذاری های جدید و برنامه‌های فرهنگی و هنری) به بازسازی «حس تداوم» کمک کنند. تمرکز بر عادی‌سازی زندگی، پادزهر گوش‌به‌زنگی افراطی است.

۲. مشارکت‌جویی از مردم

مشارکت جویی از مردم بر انسجام و تاب آوری اجتماعی در برابر بحران می افزاید. رسانه‌ها می توانند فراخوان نهادهای رسمی برای مشارکت عمومی در فعالیت‌های خیرخواهانه، صنفی و اجتماعی را با ضریب افزاینده منعکس کنند. برای نمونه، فرخوان رییس محترم قوه قضایبه از جامعه رسانه ای در خصوص اصلاح قانون مطبوعات ، از شاخص ترین الگوهای مشارکت جویی از مردم در هفته های اخیر بود که رسانه ها به خوبی آن را بازتاب دادند.

۳.مدیریت گفت‌وگوهای عمومی

بر اساس «نظریه کاشت» (جورج گربنر)، رسانه‌ها می‌توانند با برجسته سازی، محورهای اصلی گفت‌وگوهای عمومی را تعیین کنند و این گفت‌وگوها را به سمت مضامین راه حل گرا و آینده‌نگرانه سوق دهند. تأکید بر سرعت و قطعیت در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و اجتماعی، ضرورت همکاری نخبگان فارغ از اختلاف‌ دیدگاه ها، اولویت‌بندی برنامه‌های بلندمدت و تشویق نخبگان خارج از کشور به بازگشت از جمله محورهایی است که می تواند به گفت و گوهای عمومی جهت دهد.

۴.کمک به افزایش اعتماد عمومی

«امنیت» تنها نبود تهدید فیزیکی نیست، بلکه به معنی«اطمینان» به ظرفیت نهادهای رسمی برای مدیریت بحران و تأمین رفاه است. از این رو انعکاس موفقیت‌ها (هرچند کوچک) این پیام را منتقل می‌کند که ساختارهای حکمرانی، پاسخگو و کارآمدند.

۵.  نقد و آسیب‌شناسی بدون قطبی‌ سازی

رسانه‌ها برای جلوگیری از قطبی شدن جامعه می توانند به جای تمرکز بر مقصرخوانی و حذف رقبا «روندها و ساز و کار‌ها» را نقد و آسیب شناسی کنند. این گونه نقد، دستگاهی سنجشی است که به جای تعمیق شکاف ها، به یادگیری جمعی و اصلاح زیرساخت‌ها می انجامد.

سخن آخر این که استفاده هوشمندانه از ابزار ارتباطی، در گرو‌ ایجاد شرایط پایدار برای فعالیت حرفه ای رسانه هاست؛ زیرا اگر نهاد رسانه خود دچار گسست در پایه های وجودی، بی اعتمادی به آینده حرفه ای و عدم قطعیت در حیات اقتصادی باشد، نمی تواند هیچ یک از راهکارهای فوق را عملی کند. دولت باید با حمایت مؤثر و عادلانه از رسانه به عنوان حلقه ای راهبردی از زنجیره دفاعی کشور، امنیت روانی جامعه را ارتقا بخشد و به افزایش اعتماد‌ عمومی کمک کند؛ موضوعی که در ماههای گذشته تا حد زیادی مغفول مانده است.

وزیر میراث فزهنگی: بیش از یک میلیون اثر تاریخی شناخته‌شده در ایران وجود دارد

بیشتر بخوانید:

از جنگ 12 روزه تا نبرد چندلایه روایتی

7 نکته درباره 2 اتفاق مهم در رسانه های آمریکا

ارشاد: دیوان عدالت اداری صلاحیت تغییر اختیارات هیئت نظارت بر مطبوعات را ندارد

«مهندسی خبر» در جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل؛ چگونه واقعیت‌ها در کارگاه‌های رسانه‌ای شکل گرفت؟

تماشاخانه

دارویی که این روزها پولدار‌های چاق به دنبالش هستند / درباره آمپول لاغری که فقط دست ۱۰ درصد مردم جهان به آن می‌رسد (فیلم)

نمره کواکبیان به دولت پزشکیان : از بیست، ۱۲ یا ۱۳ (فیلم)

فیلم های دیگر