نگاه به شرق در سیاست خارجی ایران؛ حضور «پزشکیان» در اجلاس شانگهای نشانه چیست؟

به گزارش ایرنا، تارنمای خبری دویچه‌وله در این مقاله به قلم  «کرستن نیپ» (Kersten Knipp) تحلیلگر مسائل خاورمیانه نوشت: مسعود پزشکیان، رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران، در اجلاس سازمان همکاری شانگهای (SCO) شرکت کرده و این در حالی است که تحریم‌های غرب همچنان پابرجاست (و اکنون) تهران بیش از پیش تمرکز خود را بر شرکای جهانی دیگر معطوف ساخته است.

این رسانه آلمانی نوشت: چین امسال میزبان بزرگ‌ترین نشست سازمان همکاری شانگهای SCO از زمان تأسیس آن در سال ۲۰۰۱ است. بیش از ۲۰ رهبر جهان، از جمله ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه، نارندرا مودی نخست‌وزیر هند و مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران در این گردهمایی در تیانجین چین حضور دارند.

سازمان همکاری شانگهای اکنون شامل ۱۰ کشور عضو است: چین، هند، روسیه، پاکستان، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و بلاروس، همچنین ۱۶ کشور دیگر به‌عنوان ناظر یا «شریک گفت‌وگو» با این سازمان در ارتباط هستند.

کشورهای عضو این سازمان در مجموع ۴۰ درصد جمعیت جهان و حدود ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی اقتصادی آن را در اختیار دارند، سازمانی که به‌عنوان وزنه‌ای برابر ائتلاف نظامی ناتو که تحت سلطه غرب (به سرگردگی آمریکا) است، از آن یاد می‌شود.

وزارت خارجه چین اعلام کرده که این اجلاس با شعار «دوستی، اتحاد و نتایج ثمربخش» برگزار می‌شود.

همگرایی با روسیه و چین

تارنمای خبری دویچه وله در ادامه این مقاله نوشت: ایران در سال ۲۰۲۳ به سازمان همکاری شانگهای پیوست و اندکی بعد نیز به گروه بریکس (BRICS) ملحق شد. کارشناسان معتقدند تهران از این طریق به‌دنبال گسترش روابط دوستانه با روسیه و چین و مقابله با نظم جهانی تحت رهبری آمریکا است.

در همین حال، ایران تلاش کرده روابط خود را با رقبای منطقه‌ای به‌ویژه عربستان سعودی و امارات بهبود بخشد، دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان در پکن در سال ۲۰۲۳ نمادی از این سیاست بود.

دویچه وله در ادامه این تحلیل می نویسد: کارشناسان می‌گویند سیاست «نگاه به شرق» ایران پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای (برجام) و ناتوانی اروپا در ایجاد مسیرهای اقتصادی جایگزین شدت گرفت. حملات آمریکا و اسرائیل (رژیم صهیونیستی) به تاسیسات هسته‌ای ایران در خرداد و تیر گذشته نیز موجب شد امیدها به مصالحه با غرب کاهش یابد و سیاست‌مداران تهران بیش از پیش بر مدار شرق متمرکز شوند.

روابط با همسایگان خلیج فارس

تارنمای این شبکه خبری آلمانی نوشت: تحلیلگران می‌گویند حملات آمریکا و اسرائیل، تهران و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده است، در این چارچوب، دیپلماسی مستقل کشورهای خلیج فارس و پرهیز ایران از هدف قرار دادن منافع این کشورها یا بستن تنگه هرمز، عامل مهمی در کاهش تنش بوده است.

محدودیت‌های همکاری با روسیه

دویچه وله درادامه می نویسد: با وجود تمایل برخی جریان‌ها در ایران به تعمیق روابط با مسکو و پکن، در داخل کشور انتقادهایی نسبت به حمایت ناکافی این کشورها از ایران در جنگ (تحمیلی) ۱۲ روزه با اسرائیل مطرح شده است. برخی جریان‌های اصلاح‌طلب همچنان بر لزوم باز نگه‌داشتن درِ تعامل با غرب تأکید می‌کنند.

کاهش نفوذ اروپا

این شبکه خبری آلمانی افزود: به گفته کارشناسان، اروپا دیگر ابزار مؤثری برای فشار بر تهران ندارد. مکانیسم پس‌گشت (Snapback) تأثیر چندانی نخواهد داشت، چرا که فشار اقتصادی موثری جز تحریم‌های ثانویه باقی نمانده است.

دویچه وله می نویسد: ایران اکنون در جهان جنوب (Global South) کمتر منزوی به نظر می‌رسد و نفوذ کشورهای غربی در شکل‌دهی به سیاست خارجی این کشورها کاهش یافته است.