خاطرات هاشمي باز هم جنجالي مي شود؟

 
خاطرات هر فرد، جزئي از وجود اوست که نقش موثري در شکل گيري حال و آينده وي دارد. سياستمداران هم نه تنها از اين قاعده مستثني نبوده، بلکه ارتباط گذشته سياسي آنها که خاطرات حال ايشان است با حال و آينده مردم پيوند ناگسستني خورده است. ميزان تاثير رفتارهاي پيشين سياستمداران به زندگي حال و آينده مردم، بستگي به قدرت و نفوذ گذشته آن ها داشته و به اهميت دوران فعاليت آنان بر مي گردد. از اين رو اگر نگاهي به دوران و شرايط دهه شصت که مي توان آن را دهه انقلابي گري نام نهاد بيندازيم، بي شک هاشمي هم پديده سياست آن دوره است که آشنايي و بازخواني تاريخ آن ايام او يکي از نيازهاي فعلي سياستمداران و حتي مفيد براي مردم عادي است. شايد از همين رو بوده است که آيت الله هاشمي رفسنجاني، محسن، پسر خود را در دفتر نشر معارف انقلاب مامور کرده است تا ناشر کتاب هاي وي باشد که جنجالي ترين آن ها هم خاطرات دهه شصت اوست. دهه شصتي که هم اکنون بسياري سعي بر شبيه سازي آن با مسائل و حوادث جاري دارند.

نخستين کتاب از مجموعه خاطرات هاشمي رفسنجاني در اواسط دهه هفتاد در روزنامه همشهري به صورت پاورقي منتشر شد و بعد از آن به فاصله دو سال يک بار يک جلد از اين خاطرات عرضه عمومي شد. يکي از اين مجلدات به صورت روزانه در روزنامه جام جم نيز به صورت پاورقي انتشار يافت.انتشار خاطرات هاشمي رفسنجاني همه گاه با واکنش هاي مختلفي روبرو شده و مي شود و نقدو شرح هاي فراواني بر آن نگاشته شده است. نخستين کتاب خاطرات هاشمي بيش از 8 بار تجديد چاپ شد که از اقبال عمومي به اين نوشته ها خبر مي دهد.

جديدترين کتابي که مربوط به خاطرات سال 66 است در واقع دهمين کتاب از مجموعه خاطرات هاشمي رفسنجاني است. از اين کتاب ها يک جلد با عنوان "دوران مبارزه" مربوط به قبل از انقلاب است و باقي اين کتاب ها، روزهاي بعد از انقلاب سال 57 را روايت مي کنند. انقلاب و پيروزي، خاطرات سال هاي 1357 و 1358-انقلاب در بحران، خاطرات سال 1359- عبور از بحران، خاطرات سال 1360-پس از بحران، خاطرات سال 1361 -آرامش و چالش، خاطرات سال 1362 - به سوي سرنوشت، خاطرات سال 1363 -اميد و دلواپسي، خاطرات سال 1364 -اميد و دلواپسي، خاطرات 1365 -دفاع و سياست، خاطرات 1366، عناوين کتاب هايي است که تاکنون به چاپ رسيده است.
از ميان اين کتاب ها، کتاب هاي مربوط به سال هاي 57، 58 و 59 بعدها نوشته شد، اما خاطرات سال هاي 60 به بعد به صورت روز نوشت و در زمان حضور هاشمي در بطن ماجراهاي آن سال ها نوشته شده است.
هاشمي رفسنجاني آن طور که خودش نوشته از اول فروردين سال 60، هر روز در يک صفحه از سررسيد همان سال يادداشت هايي درباره کارهاي شخصي و حوادث مهم داخلي و خارجي نوشته است.

ثبت خاطرات در خانواده هاشمي

همانطور که ارتباط خانواده هاشمي با اين سياستمدار را نمي توان تنها در روابط خانوادگي آنها خلاصه کرد، در سير انتشار کتاب هاي خاطرات هاشمي هم خانواده وي نقش خاص خود را داشته اند.از سويي ويراستاري هر جلد از خاطرات هاشمي با يکي از اعضاي خانواده او انجام مي شود. در اين زمينه مهدي، محسن، فاطمه ياسر را از جمله ويراستاران افراد خانواده هاشمي مي توان نام برد. همسر وي، عفت مرعشي هم قبل از انتشار يک بار خاطرات را مي خواند و در آخر مديريت انتشارات کتاب هاي هاشمي با محسن هاشمي است. البته بنا بر گفته خانواده هاشمي، در انتشار خاطرات تغييري صورت نمي گيرد و تنها نکاتي حذف مي شوند که جنبه سري داشته باشد يا به آبروي افراد مربوط باشد. تغييرات ديگر هم صرفا ويرايشي و لفظي است.

مهدي هاشمي که اين روزها در خارج از کشور به سر مي برد، زماني در مصاحبه با نشريه توقيف شده شهروند امروز در خصوص ماجراي خاطره نويسي هاشمي گفته بود: هر کس که سرش خلوت تر باشد، عهده دار کار يک جلد مي شود. در درجه اول مي خواهيم که تمام فاميل درگير اين کار شوند تا بچه هاي فاميل، خاطرات حاج آقا را بخوانند. خود خانواده حاج آقا بايد بدانند که خاطرات حاج آقا چه بوده است. يک سري مسائل توي خاطرات هست که به آبروي افراد ربط دارد و بنابراين بايد بازبيني توسط افرادي صورت بگيرد که محرم باشند. فقط به خانواده مي توان اطمينان صددرصد داشت و بنابراين اگر نکته اي در خاطرات حاج آقا باشد که سري و نظامي است يا به آبروي افراد مربوط مي شود، بهتر است که از چشم افراد خانواده بگذرد تا افراد بيروني.

فرزند هاشمي که فعلا حکم جلب او هم توسط قوه قضائيه صادر شده است و اين اتفاق هم حتما در برگ ديگري از سررسيد خاطرات هاشمي ثبت شده است، در بخشي از توضيحات خود در خصوص خاطره نويسي خانواده اش مي گويد: در خانواده هاشمي تنها اکبر هاشمي نيست که هر روزخاطره خويش را مي نويسد که همسر آيت الله نيز خاطرات روزانه خود را ثبت مي کند. خاطرات او بيشتر خانوادگي است. به مسائل سياسي هم حاج خانم از زاويه سياسي گاهي مي پردازند. حاج خانم از اول توي مبارزه بوده است اما علاوه بر ابوي و والده، خاطره نويسي در خانواده هاشمي رفسنجاني به يک سنت تبديل شده است. محسن هم مرتب مي نويسد. البته ما موردي مي نويسيم. من خودم گاهي خاطره مهمي اگر باشد به صورت موردي مي نويسم.

خاطراتي که جنجالي مي شود

سياستمدار هر چقدر در قدرت تاثيرگذار تر باشد، جنجال و حواشي بيشتر دور او را فرا مي گيرد. اين حواشي البته منحصر به دوران قدرت سياسيون نيست و يادآوري و خاطرات دوران طلايي هاشمي هم هميشه حواشي خاص خود را داشته است. شايد براي دوري جستن از بخشي از اين حواشي بود که در ابتداي انتشار اين سري از کتاب هاي هاشمي، خاطرات سال 60 و 61 قبل از چاپ به رهبري ارائه شده است تا ايشان هم بخوانند و در جريان باشند. به هر حال از جنجال هاي حواشي انتشار کتاب هاي هاشمي به شايعه توقيف کتاب خاطرات سال 63 مي توان اشاره کرد.

سال 86 در برخي محافل خبري شايعه شد، کتاب توسط وزارت ارشاد توقيف و جمع آوري شده است. علت توقيف اين کتاب ; نقل قول هاشمي رفسنجاني در صفحه 173 و در نقل خاطرات خود از روز پنج شنبه 14تيرماه 1363 ذکر شده بود که مي نويسد;"... نماينده شوشتر هم آمد و پيشنهاد قطع شعار مرگ بر آمريکا و مرگ بر شوروي را مي داد. گفتم به طور اصولي تصميم گرفته ايم، امام هم موافقت کرده اند ولي منتظر فرصت هستيم." البته اين شايعه با تکذيبيه سريع وزارت ارشاد رو به رو شد.


يکي ديگر از حاشيه هاي بحث برانگيز خاطرات سال63 هاشمي مربوط مي شود به موضوع "خسته شدن امام خميني از رهبري". مهدي هاشمي در اين خصوص گفته است:کسي نمي تواند جلوي کسي را بگيرد تا خاطرات شخصي اش را نگويد. اين حق طبيعي هر فردي است.

جديدترين خاطرات
در انتظار واکنش ها

جديدترين کتاب خاطرات هاشمي هم که پيش بيني مي شود از هفته آينده کم کم واکنش ها به آن آغاز شود حاوي ناگفته هايي از اواخر دوران دفاع مقدس و فرآيند تصويب قطعنامه 598 در شوراي امنيت و واکنش ايران و اقدامات دبيرکل وقت سازمان ملل است. همچنين در خاطرات سال 66 درباره توقف فعاليت هاي حزب جمهوري اسلامي، رشد اختلافات نيروهاي داخلي انقلاب، مشکلات فزاينده اقتصادي کشور، اعدام سيدمهدي هاشمي قهدريجاني و مسايل مربوط به بيت آيت الله منتظري، جنگ کشتي ها در خليج فارس و ورود مستقيم ايالات متحده به جنگ مستقيم با جمهوري اسلامي و اوج آن، غرق کردن کشتي ايران اجر، سخنراني حضرت آيت الله خامنه اي در مجمع عمومي سازمان ملل و بسياري ديگر از مسايل سياسي، اجتماعي و اقتصادي مطالب مهمي درج شده است.

رضا مهدوي/روزنامه مردم سالاری
نظرات کاربران: