خاموشی ناصر تقوایی قصه گوی صاحب سبک/ کارگردان ستاره‌ها : از بهروز وثوقی و سعید راد گرفته تا هدیه تهرانی و خسرو شکیبایی (فیلم)

عصر ایران ؛ علی نجومی ــ دروغ چرا  پنداری تا قبر آ آ آ.

شاید اگر بخواهیم یک دیالوگ را در کارنامه پربار فیلمسازی ناصر تقوایی نمادی از سال های فعالیتش و نیز سال های خانه نشینی اش بدانیم همین جمله مشهور مش قاسم دایی جان ناپلئون با بازی ماندگار پرویز فنی زاده باشد. وقتی به لیست آثارش نگاه می کنیم در میابیم شاید مهم ترین دغدغه اش در همه این سال ها همین دروغ نگفتن و روایت آدم هایی باشد که در تنگنای واقعیت و دروغ پا در هوا مانده اند.

از تقلای نفس گیر ناخدا خورشید با بازی ماندگار داریوش ارجمند در یک شهر مصیبت زده وقتی خواجه ماجد و آدم هایش و حتی پلیس در پی آنند که لنج او را توقیف کنند و او را از نان خوردن بیاندازند و اعتراف عاشقانه او در سکانس ماندگار خلوت با همسرش.

تا منیژه در  آرامش در حضور دیگران با بازی درخشان ثریا قاسمی که به عنوان همسر  دوم سرهنگ وارد خانواده آن ها می شود و به زودی خود را در اسیر منجلاب روشنفکرنماهایی می بیند که مسیولیت های انسانی برایشان معنا و مفهومی ندارد.

تا رویای کاغذ بی خط با بازی هدیه تهرانی که مدام در تقلا برای نجات از نقش یک زن سنتی در زندگی مشترک خود با جهانگیر با بازی خسرو شکیبایی است.

این ها همه در یک اصل مشترکند اصول و باورهایی دارند و به هیچ قیمت حاضر به دست کشیدن از آن ها نیستند. اما این همه داستان زندگی پربار ناصر تقوایی نیست متولد سال 1320 در آبادان بود. آبادانی که معدن جواهر ادبیات و سینمای ایران بود. امیرنادری، صفدر تقی زاده و نجف دریابندری تنها تعدادی از یک لیست بلند بالا هستند. در دبیرستان رازی آبادان درس خواند. در سال 1348 مجموعه داستان مشهور تابستان همانسال را منتشر کرد که حسابی گل کرد. مدتی هم در استودیوی ابراهیم گلستان همکاری کرد که با دلخوری پس از مدتی از آن جا جدا شد.

در عمر هنری خود فیلم های کوتاه مهمی ساخت که شاید مشهورترین آن ها رهایی به سال 1350 باشد که شیرطلایی فیلم کوتاه را از جشنواره  فیلم ونیز  دریافت کرد. در مستندسازی هم که یک استاده تمام عیار بود. مستند درجه یکش با نام فروغ فرخزاد که به تصادف و مرگ دلخراش پری غمگین شعر معاصر ایران پرداخت برگی از تاریخ معاصر ایران محسوب می شود یا مستند اربعین که یک تعزیه بی همتا در عزاداری سالار شهیدان است تنها بخشی از کارنامه پربارش در سینمای مستند بود.

اما نمی شود از ناصر تقوایی گفت و از فیلم جاده ای مشهورش یعنی صادق کرده چیزی نگفت.  آن جا که صادق با بازی سعید راد تشنه انتقام مرگ همسر جوانش با بازی آتش خیر عازم تعقیب و گریزی جنون آمیز می شود. سکانس ماندگار کشف حقیقت توسط پدر همسرش با بازی ماندگار عزت الله انتظامی باز هم دغدغه اصلی تقوایی در کارهایش یعنی تقابل سادگی و صداقت قهرمان هایش در دنیای بی رحم واقعی نمایان است.

یکی دیگر از فیلم‌‌های ماندگار او نفرین ساخته به سال 1352 با بازی ماندگار بهروز وثوقی و جمشید مشایخی است.

و در پایان باید از حسرت بزرگ علاقه مندان سینمایش گفت که سریال کوچک جنگلی را به همراه بسیاری دیگر از تالیفاتش نتوانست بسازد تا به حق در موردش همان جمله خودش را بگوییم:
« سال های فیلم نساختن من به اندازه سال های فیلم سازی بسیاری از مدعیان فیلم سازی است.»
روحت شاد استاد

بیشتر بخوانید:

خاطره جالب خسرو شکیبایی از ناصرتقوایی

پرواز در قاب‌های بی‌زمان / به یاد ناصر تقوایی

داغ سینما بر دل ادبیات؛ ناصر تقوایی فیلم سازی که حسرت نوشتن داشت

تماشاخانه

دو دقیقه از عاشقانه‌ترین صحنه‌های تاریخ سینما ؛ اتاق شنیدن موسیقی (تماشا کنید)

ترس از شروع دوباره بحران اتمی / آیا «پای فیل» به جهان ما باز می‌گردد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر