پاسخ متفاوت وایکینگ‌ها به «اف ۳۵»(+عکس)

در حالی‌ که کشورهای اروپایی به سرعت به سمت نسل بعدی جنگنده‌های چندمنظوره پیش می‌روند، سوئد اعلام کرده است که برنامه توسعه جنگنده تاکتیکی آینده (Future Tactical Jet Program) را با هدف طراحی جایگزینی برای JAS-39 Gripen آغاز کرده است.

به گزارش خبرآنلاین، این پروژه که توسط شرکت ساب (Saab) رهبری می‌شود، گامی استراتژیک برای حفظ استقلال نظامی سوئد و تداوم توانایی آن در رقابت با جنگنده‌های نسل پنجم آمریکا، یعنی F-22 Raptor و F-35 Lightning II خواهد بود. 

جنگنده‌های گریپن در دو دهه اخیر نماد مهندسی مستقل سوئدی بوده‌اند. هواپیماهایی سبک، ارزان و قابل‌اعتماد که با تکیه بر فناوری داخلی و طراحی ماژولار، به کشورهای کوچک‌تر نیز توانایی دفاع هوایی پیشرفته داده‌اند. نسخه جدید این خانواده، Gripen E/F، با رادار AESA، توانایی جنگ الکترونیک گسترده و ارتباطات شبکه‌محور، یکی از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های نسل 4.5 محسوب می‌شود.

با تغییر توازن قدرت هوایی و گسترش جنگنده‌های نسل پنجم در ناتو و آسیا، سوئد به‌خوبی می‌داند که عصر «گریپن» رو به پایان است، و برای حفظ برتری هوایی در دهه‌های آینده، سرمایه‌گذاری بر سامانه‌های جدید، هوش مصنوعی، سنسورهای یکپارچه و قابلیت‌های همکاری انسان و ماشین امری اجتناب‌ناپذیر است. 

همکاری یا استقلال؟

در حالی که کشورهای اروپایی مانند فرانسه، آلمان و اسپانیا در قالب پروژه FCAS و بریتانیا و ایتالیا با طرح Tempest به سمت توسعه مشترک نسل ششم حرکت می‌کنند، سوئد مسیر متفاوتی را برگزیده است.

سخنگوی شرکت ساب تأکید کرد: «ما خواهان حفظ استقلال طراحی هستیم، اما درهای همکاری بین‌المللی به‌ویژه با بریتانیا باز است.»

به نظر مقامات دفاعی استکهلم ترجیح می‌دهند مسیر آینده را بر پایه نیازهای ملی و قابلیت‌های داخلی تعریف کنند، و به کنسرسیوم‌های چندملیتی وابسته نباشند. 

«گریپن E»، رقیبی جدی برای F-35

در مقاله‌ای از نشریه National Security Journal، کارشناسان نظامی گریپن E را «بهترین جنگنده جهان که F-22 یا F-35 نیست» توصیف کرده‌اند.

از جمله دلایلی که گریپن را در رده یک جنگنده نسل پنجمی قرار می‌دهد می‌تواند به موارد زیر اشاره کرد. 

• هزینه عملیاتی پایین‌تر (حدود یک‌چهارم F-35)
• قابلیت تعمیر و نگهداری سریع حتی در پایگاه‌های موقت
• طراحی ماژولار که امکان ارتقاء مستقل را فراهم می‌کند
• یکپارچگی پیشرفته در جنگ الکترونیک، که به گفته تحلیلگران «می‌تواند دشمن را قبل از شناسایی نابود کند»

با وجود این مزایا، کارشناسان معتقدند که در برابر تهدیدات نوین؛ از پهپادهای هوشمند تا نبردهای فرامنطقه‌ای، حتی گریپن E نیز نیازمند تحول اساسی است.

سوئد که پس از حمله روسیه به اوکراین به عضویت ناتو درآمده، اکنون خود را در جایگاه یک عضو فعال در بازتعریف دفاع هوایی اروپا می‌بیند. برنامه جنگنده تاکتیکی آینده، در واقع پاسخی است به نیاز ناتو برای جنگنده‌های قابل اطمینان، ارزان و چندمنظوره که بتوانند در عملیات مشترک با F-35 و Eurofighter مشارکت کنند.

به گفته‌ی تحلیلگر دفاعی مجله The War Zone، «سوئد با اتکا به سابقه مهندسی در ساب و انعطاف طراحی، می‌تواند پلی میان فناوری نسل پنجم و ششم بسازد. جنگنده‌ای که نه فقط برای دفاع از اسکاندیناوی، بلکه برای حضور در هر سناریوی ناتو طراحی می‌شود.»

نگاه به آینده، هوش مصنوعی و جنگ شبکه‌محور

منابع نزدیک به ساب می‌گویند که طرح مفهومی جنگنده آینده شامل هوش مصنوعی برای تصمیم‌گیری لحظه‌ای، همکاری با پهپادهای خودمختار (Loyal Wingman) و استفاده عملیاتی از فناوری واقعیت افزوده خواهد بود.
هدف نهایی، ساخت پلتفرمی است که بتواند تا دهه 2040 در شبکه نبرد دیجیتال ناتو عمل کند.

با سرمایه‌گذاری در پروژه Future Tactical Jet Program، به‌نظر می‌رسد سوئد قصد دارد بار دیگر ثابت کند که کشوری کوچک نیز می‌تواند در رقابت غول‌های نظامی، سهمی تعیین‌کننده داشته باشد.