این روزها هر بارش کوتاه باران در اوج آلودگی هوا با برچسب «اسیدی و خطرناک» در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود، اما واقعیت علمی چیست؟ آیا واقعاً هر قطره باران در هوای آلوده تهدیدی مستقیم برای سلامت است یا شایعهای رسانهای برای افزایش اضطراب عمومی؟
به گزارش ایونا، باران اسیدی پدیدهای است که زمانی رخ میدهد که pH بارش از حدود ۵٫۶ پایینتر بیاید؛ اتفاقی که عمدتاً ناشی از حضور دیاکسیدگوگرد (SO₂) و اکسیدهای نیتروژن (NOx) در جو است. این گازها، که در روزهای آلوده از احتراق سوختهای فسیلی نیروگاهها، خودروها و صنایع آزاد میشوند، با بخار آب واکنش داده و اسید سولفوریک و اسید نیتریک تولید میکنند.
مطالعات نشان میدهد که در دورههای وارونگی دما و آلودگی شدید، احتمال کاهش pH باران افزایش مییابد. اما شدت اسیدی شدن هر بارش به ترکیب دقیق آلایندهها، مدت ماندگاری آنها و حضور ذرات خنثیکننده مثل گردوغبار قلیایی بستگی دارد. به عبارت دیگر، نمیتوان مطلقاً گفت که هر باران در روز آلوده، اسیدی و خطرناک است.
از منظر سلامت، تماس مستقیم با باران اسیدی معمولاً به اندازه برخورد با یک اسید قوی خطرناک نیست. خطر واقعی از همان آلایندههایی ناشی میشود که باران را اسیدی میکنند؛ ذرات و گازهای سولفات و نیترات هنگام استنشاق میتوانند ریسک بیماریهای قلبی–عروقی، مشکلات ریوی و آسم را افزایش دهند. بنابراین مسئله اصلی، کیفیت هواست نه خود بارش.
اثرات محیطزیستی این پدیده اما جدی است: اسیدی شدن خاک و آبهای سطحی، آزاد شدن فلزات سنگین، آسیب به محصولات کشاورزی و جنگلها و تهدید تنوع زیستی آبی. این پیامدها میتوانند بهطور غیرمستقیم سلامت انسان و امنیت غذایی را تحت تأثیر قرار دهند و نشان میدهد که هشدارها درباره باران اسیدی، اگرچه برای تماس کوتاه مستقیم اغراقآمیز است، از منظر محیطزیستی اهمیت دارد.
کارشناسان محیطزیست تاکید میکنند که مردم نباید هر بارش در روزهای آلوده را بهطور خودکار خطرناک تلقی کنند، اما همچنان باید مراقب کیفیت هوای روزانه باشند و از قرار گرفتن طولانی مدت در هوای آلوده پرهیز کنند. واقعیت این است که باران اسیدی زنگ خطری برای شهرهای آلوده است؛ نه سیلی ناگهانی برای تهدید فوری زندگی شهروندان، بلکه هشداری برای توجه به ریشههای آلودگی و مراقبت از محیط زیست و سلامت عمومی.