کلامیدیا (تب طوطی) چیست؟ خطر آلودگی برای صاحبان پرندگان زینتی

به گزارش ایسنا، کلامیدیا نوعی باکتری بسیار ریز و درون سلولی است که تنها داخل سلول‌های موجود زنده رشد می‌کند و شامل انواع مختلفی می‌شود که هر کدام می‌توانند گونه‌های متفاوتی از حیوانات را بیمار کنند. یکی از گونه‌های مهم این باکتری در پرندگان با عنوان «کلامیدیا پسیتاسی» شناخته می‌شود و به علت توانایی انتقال به انسان، در گروه بیماری‌های موسوم به زئونوز قرار می‌گیرد.

 این بیماری می‌تواند در پرندگان علائمی شبیه سرماخوردگی، بی اشتهایی، کاهش وزن، اسهال سبز رنگ، التهاب چشم و بینی ایجاد کند و در برخی موارد هیچ نشانه‌ای دیده نمی‌شود که همین موضوع تشخیص را دشوار می‌کند. انسان نیز در صورت تماس با پرندگان آلوده ممکن است با مشکلات تنفسی، تب یا علائم شبه آنفلوآنزا درگیر شود.

در کشور ما نرخ آلودگی در برخی گروه‌های پرندگان خانگی مانند کبوتر بررسی شده، اما در مورد پرندگان زینتی مطالعات کمتری انجام شده است. این کمبود اطلاعات باعث می‌شود شناخت خطر و برنامه‌ریزی برای پیشگیری دشوار باشد. از سوی دیگر، پرورش و خرید و فروش پرندگان زینتی رو به افزایش است و تماس مستقیم انسان با این پرندگان احتمال انتقال بیماری را بالا می‌برد.

بررسی‌ها نشان داده‌اند که این باکتری در شرایط استرس‌زا مانند تغییر دما، حمل و نقل طولانی یا فصل تولیدمثل فعال‌تر می‌شود و پرنده آلوده حتی بدون بروز نشانه‌ها می‌تواند برای مدت طولانی عامل بیماری را دفع کند. این وضعیت سلامت صاحبان پرندگان را نیز تهدید می‌کند، زیرا تماس مستقیم با پرندگان یا ذرات خشک شده مدفوع آن‌ها می‌تواند عفونت ایجاد کند. با توجه به گزارش‌هایی که در کشورهای مختلف از آلودگی انسانی ثبت شده، شناخت وضعیت این بیماری در پرندگان زینتی کشور اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

در این زمینه، مهدی رضائی، استادیار گروه علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی واحد ارومیه دانشگاه آزاد اسلامی به همراه دو همکار خود، پژوهشی درباره میزان آلودگی پرندگان زینتی با تمرکز بر شهرستان ارومیه انجام داده‌اند. آن‌ها بر اساس نتایج به دست آمده هشدار داده‌اند که برخی گونه‌ها بیش از سایرین در معرض آلودگی بوده‌اند و این موضوع می‌تواند برای صاحبان این پرندگان اهمیت زیادی داشته باشد.

در این پژوهش ابتدا از ۶۰ پرنده زینتی در ارومیه نمونه‌برداری انجام شد. برای هر پرنده یک سواب مدفوعی تهیه شد. نمونه‌ها با دو روش بررسی شدند. در روش نخست از رنگ آمیزی میکروسکوپی و در روش دوم از تست مولکولی PCR استفاده شد که دقت بیشتری دارد و بر اساس شناسایی یک بخش ژنی مشخص از باکتری عمل می‌کند. این دو روش در کنار هم امکان تشخیص اولیه و تأیید نهایی آلودگی را فراهم کردند.

نتایج این مطالعه که در «مجله دانشگاه علوم پزشکی گرگان» منتشر شده‌اند، نشان می‌دهند میزان آلودگی در میان گونه‌های مختلف یکسان نیست. در مرغ عشق‌هایی که نشانه‌های گوارشی داشتند، حدود ۱۲ درصد آلودگی دیده شد و حتی در مرغ عشق‌های بدون نشانه نیز حدود ۶ درصد آلودگی ردیابی شد. گونه‌های دیگری مانند عروس هلندی، مرغ مینا، قناری و فنچ نیز به ترتیب بین ۱۱ تا ۲۰ درصد آلودگی نشان دادند. در تعدادی از گونه‌های دیگر هیچ نشانه ای از باکتری دیده نشد.

بر اساس جمع‌بندی انجام شده، وجود این باکتری در پرندگان زینتی ارومیه تأیید شد و این پرندگان می‌توانند به عنوان یک منبع آلودگی برای دیگر پرندگان یا حتی صاحبان خود محسوب شوند. پژوهشگران تاکید کرده‌اند که توجه به آلودگی گوارشی در پرندگان و بررسی دوره‌ای آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در کاهش انتقال بیماری داشته باشد.

علاوه بر این، یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که برخی از گونه‌ها مانند مرغ عشق و عروس هلندی بیشترین آلودگی را داشته‌اند. همچنین مقایسه این یافته‌ها با مطالعات داخلی و خارجی نشان می‌دهد نرخ آلودگی می‌تواند بسته به شرایط محیطی، نوع پرنده، تعداد نمونه‌ها و وضعیت استرس پرنده متفاوت باشد.

پژوهش‌های مختلف در ایران و جهان ارقام گوناگونی از آلودگی گزارش کرده‌اند و این تفاوت‌ها ثابت می‌کند که بررسی‌های محلی برای مدیریت سلامت پرندگان ضروری است. نکته مهم دیگر اینکه آزمایش PCR به علت دقت بیشتر توانسته نمونه‌های مثبت بیشتری را نسبت به رنگ آمیزی نشان دهد و همین موضوع اهمیت استفاده از روش‌های دقیق‌تر را نشان می‌دهد.