حس بویایی ما یکی از حواس عجیب و قدرتمند است. شاید به اندازه چشم یا گوش خود به آن توجه نکنیم، چون برخلاف گربهها یا سگها، بینیمان همیشه در حال جستوجوی بو نیست. اما بوها میتوانند خاطرات را زنده کنند، حالتهای احساسی ما را تحت تأثیر قرار دهند و حتی نحوه دیدمان به جهان را تغییر دهند. و گاهی هم باعث تهوع و استفراغ میشوند.
در دنیای طبیعی، چیزهای زیادی وجود دارند که واقعاً بوی بد دارند. بهعنوان مثال، گیاه معروف به گل بدبو یا گل جسد (Amorphophallus titanum) به دلیل داشتن بوی بسیار شبیه به مرگ، بدین نام معروف شده است و زنبق بدبو نیز به دلیل مشابهی بدبو نامیده میشود. برخی گلها آنقدر بوی منزجرکنندهای دارند که شما را یاد جورابهای عرقکرده و مانده میاندازند.
میوهها هم میتوانند بوی بسیار بدی داشته باشند. دوریان یا خارگیل یکی از مشهورترین نمونهها است؛ میوهای بزرگ از جنوب شرق آسیا که به «شاه میوهها» شهرت دارد، اما همزمان به بدبویی شدیدش نیز معروف است.
بوی دوریان آنقدر قوی است که حداقل یک بار باعث شده یک ساختمان کامل تخلیه شود. برخی آن را شبیه بوی پیاز گندیده، سیر پوسیده یا حتی مدفوع توصیف میکنند. جالب اینجاست که در بعضی کشورها مانند مالزی و تایلند، مردم دوریان را دوست دارند؛ اما در هتلها و وسایل حملونقل عمومی، خوردن آن ممنوع است تا بوی قویاش دیگران را اذیت نکند.
در دنیای حیوانات، بعضی موجودات با بوی بد خود دیگران را میترسانند و این توانایی برای آنها مزیتی ازنظر بقا است. گَندراسو یا راسوی آمریکایی که بوی بسیار شدیدی دارد، نمونهای از این دست حیوانات است. بوی این جانور ترکیبی از پیاز گندیده و لاستیک سوخته توصیف شده است.
اما حیوانات دیگری نیز وجود دارند که به مراتب از گندراسو بدبوتر هستند. مورچهخوار درختی جنوبی میتواند بویی هفت برابر قویتر از راسوی آمریکایی تولید کند و حیوانی به نام قاقم دورنگ راهراه حتی بدتر است؛ بوی این حیوان آنقدر شدید و زننده است که میتواند بینایی موجودی را که با آن تماس پیدا میکند، بهطور موقت از کار بیندازد.
حال سؤال این است که چگونه میتوانیم این بوها را با هم مقایسه کنیم و بفهمیم کدام یک بدبوترین است؟
تحقیقات نشان میدهد که بدبو بودن تا حد زیادی به تجربه و فرهنگ هر فرد بستگی دارد. به گفته پم دالتون، روانشناس شناختی مرکز حواس شیمیایی مونل، افرادی که در محیطهایی با اسب زندگی میکنند، بوی کود را دوست دارند و برخی حتی از بوی سمور لذت میبرند. حتی میوهای مانند دوریان که برای بسیاری از مردم غیرقابل تحمل است، از نظر مردم جنوب شرق آسیا خوشایند تلقی میشود.
حتی زمانی که همه بوی چیزی را بد میدانند، شدت آن میتواند متفاوت برداشت شود. برای افرادی که دسترسی به بهداشت مدرن ندارند، بوی فاضلاب نه تنها ناخوشایند، بلکه ترسناک است. خوزه پاردو، استاد روانپزشکی و مدیر واحد تصویربرداری عصبی شناختی بیمارستان کهنهسربازان مینیاپولیس میگوید: «برای برخی کهنهسربازان ویتنام، بوی کپک روی پارچه چادر باعث بازگشت خاطرات ترسناک میشود.»
بااینحال، الگوهای ثابتی هم وجود دارند. ما معمولاً بوهایی را که نشاندهنده خطری برای سلامتی هستند، دوست نداریم. بنابراین ترکیبات گوگردی، که اغلب شبیه تخممرغ گندیده یا تخمیر مواد ارگانیک هستند، نامزد خوبی برای بدبوترین بو هستند.
مدفوع انسان و حیوانات نیز یکی از بدبوترین موارد طبیعی است. این مواد پر از باکتری و ویروس هستند و اساساً چیزی است که نمیخواهیم وارد بدنمان شود. تقریباً در همه فرهنگها، ضایعات انسانی منفور هستند.
میتوان کمی دقیقتر هم بررسی کرد. محققان میتوانند ساختار مولکولی یک ماده را بررسی کنند و پیشبینی کنند که احتمالاً چقدر بدبو خواهد بود. ریهان خان، دانشمند مؤسسه علوم عصبی دانشگاه برکلی، میگوید: «بینی ما با تشخیص خوشایند یا ناخوشایندبودن یک مولکول، مهمترین اطلاعات درباره آن را به ما میدهد.»
تحقیقات نشان میدهد مولکولهای سنگین و فشرده معمولاً بوی بد میدهند، درحالیکه مولکولهای سبک و پراکنده اغلب خوشبو هستند. به بیان ساده، بدبو بودن یک ماده تا حد زیادی به ساختار شیمیایی آن بستگی دارد و فقط به تجربه یا فرهنگ ما مربوط نمیشود.
بدبوترین ماده شناختهشده، تیواستون است؛ بویی فوقالعاده شدید که باعث گیجی، تهوع و فرار افراد و حتی غش و تخلیه اضطراری در شعاع حدود ۸۰۰ متر شد
با توجه به ویژگیهایی که باعث ایجاد بوی بسیار بد میشوند، بدبوترین ماده باید مولکولهای بزرگ، سنگین و فشرده داشته باشد، ترجیحاً حاوی گوگرد باشد و بویی شبیه غذای فاسد یا مدفوع بدهد. باور کنید یا نه، چنین مادهای واقعاً وجود دارد: تیواستون (Thioacetone).
دریک لو، شیمیدان صنعتی، درباره تیواستون گفته است: «این ماده چنان بوی شدیدی دارد که افراد را گیج میکند، معدهشان را به هم میزند و وادارشان میکند فرار کنند. شدت بوی آن آنقدر زیاد است که مردم فکر میکنند نیرویی شیطانی پشت آن است.»
تیواستون اولین بار در سال ۱۸۸۹ در آلمان تقطیر شد و بوی آن چنان قوی بود که باعث «غش، استفراغ و تخلیه اضطراری» همه در شعاع ۸۰۰ متری شد.
اگر این کافی نیست، بوهای بدتر دیگری هم وجود دارند. دولت آمریکا برای آزمایش محصولات ضدبو، ترکیبی به نام «بو استاندارد توالت» ساخته که دالتون میگوید: «شبیه مدفوع است، اما بسیار قویتر و مغز شما را پر میکند.»
دالتون همچنین بو استاندارد توالت را با یک بمب بدبو دیگر از جنگ جهانی دوم به نام «?Who, Me» ترکیب کرد و بدبوترین ماده ممکن به نام «سوپ تعفن» را ساخت. کسانی که جرات کردند این ترکیب را بو کنند میگویند بوی آن شبیه «شیطان نشسته روی تختی از پیازهای گندیده» است. و اگر این هم بدبوترین نباشد، واقعاً نمیدانیم چه چیزی میتواند جای آن را بگیرد.
منبع: زومیت
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر