"آدم" هویت ندارد

فیلم سینمایی "آدم" به عنوان نخستین تجربه کارگردانی عبدالرضا کاهانی اثری قابل قبول محسوب می‌شود، اما شخصیت اصلی داستان که نماد انسان است هیچ هویتی ندارد.

به گزارش مهر، نخستین ویژگی این فیلم که مخاطب با آن مواجه می شود و با وجود دور بودن از شرایط شهری نوعی تازگی برای بیننده دارد، بیان فرهنگ، گویش و فعالیت بخشی از ساکنان کشور است که همچنان بر اساس قواعد سنتی و بومی منطقه خود رفتار می کنند. این مردم نوعی سادگی و صمیمت در فیلم به وجود می آورند که مخاطب درگیر با مسایل و مشکلات عمیق شهری را با فضای زیستی و محیطی متفاوتی مواجه می سازد.

در این فیلم به مسئله طبیعت و آب و هوای منطقه نیز اشاره می شود. برای نمونه در یکی از سکانس های فیلم مردم منطقه دبه های آب را کنار سنگی بزرگ قرار می دهند که آب به صورت قطره قطره و با جریانی اندک درون دبه ها می ریزد و زنان روستایی با حوصله خاصی دبه ها پر می کنند و با طی مسافتی به روستا می رسانند. شکل خانه های اهالی منطقه ای که در فیلم به نام روستای عیش آباد از آن یاد می شود، جالب توجه است. این خانه های خشت و گلی با سقف های پوشیده از چوب و سنگ با شکل خانه متعارف مخاطبان شهری تفاوت های زیادی دارد.

در "آدم" اشاره جالبی به مسئله موسیقی می شود. اینکه اهالی یک منطقه همگی در عرصه نوازندگی فعالیت می کنند و با مراجعه به روستاها و شهرهای اطراف در مراسم مختلف مردم حضور می یابند و با نوای سازهای ابتدایی و محلی خود مجلس های مختلف مردم را به نوعی گرم می کنند. این افراد روحیه ای شاد دارند و برای اینکه شغل خود را از دست ندهند، مراسم عزدارای برپا نمی کنند و گذشتگانشان را در خانه های خود به خاک می سپارند.

همه این مشخصات در قصه این فیلم طراحی شده تا از ورای آن به مسئله مرگ و زندگی انسان اشاره شود. شخصیتی به نام آدم که به شدت مورد احترام و علاقه ساکنان منطقه است و از او در مراسم شادی یا حتی هنگام احتضار نزدیکان خود دعوت می کنند تا به نوعی برکت و رحمت با خود همراه بیاورد. شخصی به نام "آدم" که از اهالی منطقه نیست و از جای دیگری آمده و چون نام او را نمی دانستند به آدم شهرت یافته است.

فیلم هیچ پیشینه ای از این شخصیت ارایه نمی کند و تا پایان اثر مشخص نمی شود به چه دلیل مردم تا این اندازه به وی علاقمندند. مهمتر اینکه وقتی مرگ در قامت زنی زیبا و خوش لباس برای بردن این شخصیت می آید، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می کند که این شخص در زندگی چه کاری انجام داده که تا این اندازه مورد احترام و علاقه سایرین است و به عبارتی نزد خداوند اعتبار دارد. البته این موضوع تنها متوجه شخصیت "آدم" نیست. اصولا جایگاه افراد مختلف تعریف چندان مشخصی ندارد و هیچ شناسنامه یا هویتی از آنها ارایه نمی شود.

در این فیلم شخصیت "جهان افروز" زنی تنهاست که مدتی قبل - باز هم به دلیل نامشخص - تمامیافراد خانواده اش را از دست داده است. اما در هیچ جای فیلم مشخص نمی شود به چه دلیل این زن ازدواج نمی کند. در حالی که در یکی از سکانس های فیلم ازدواج زن و مردی بسیار مسن نشان داده می شود. مهمتر اینکه رابطه میان "آدم" و "جهان افروز" نیز به هیچ وجه مشخص نمی شود. در حالی که رابطه ای بسیار صمیمی دارند و "آدم" به خانه او رفت و آمد می کند. این موضوع در یک منطقه بومی و روستایی به خاطر اعتقادات مردم بسیار بعید است. به خصوص که "جهان افروز" به شدت نگران دیدار زن ناشناس و "آدم" است و در راه این دیدار مانع ایجاد می کند.

نکته دیگر اینکه شخصیت "ابی" نیز به خوبی تحلیل و معرفی نمی شود. او در روستا از اعتبار خاصی برخوردار است و همانند کدخدا رفتار می کند. اما به جهت سن و موقعیت اجتماعی دلیل این امر مشخص نمی شود. مهمتر اینکه "ابی" نیز به شدت مخالف دیدار زن ناشناس و آدم است و از این دیدار ممانعت به عمل می آورد.

در فیلم "آدم" ایده اصلی و اولیه کار بسیار خوب انتخاب شده است. افرادی که به خاطر موقعیت شغلی خود سعی می کنند مرگ را بخشی از زندگی بدانند و برای رفتگان خود عزاداری نکنند. اما کش و قوسی که در قصه به خاطر حضور زن ناشناس به وجود می آید، اثر را کاملا از محور و مضمون اصلی خود دور می کند و در پایان مخاطب می ماند با اینکه سرانجام کارگردان به دنبال بیان چه موضوعی بوده است.

سرلشکر موسوی: ترور یهودیان عملیات فریب رژیم صهیونی برای القای یهودی ستیزی است

تماشاخانه

یلدا و قصه‌ی یکی شدن ما..! (فیلم)

آن روزها کنار هم بودن، خودش یک آیین بود / در ارتباط رودررو، چشم‌ها راست و دروغ را لو می‌دهند؛ چیزی که ابزارها از ما پنهان می‌کنند / ما قرار بود از ابزارها استفاده کنیم، اما حالا خودمان را در اختیارشان قراردادیم (فیلم)

فیلم های دیگر