آقایان و خانم های نماینده ، خودتان در مقابل امارات چه کرده اید؟

 عصرایران ؛ سیدضیاء الدین احتشام - سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس طرح مسئله جزایر ایرانی خلیج فارس توسط برخی کشورهای عربی را توطئه خوانده و با انتقاد از عدم جدیت وزارت امور خارجه در برخورد با این ادعاها گفت: متاسفانه کاری که از ناحیه ایران در مقابل این حرکات انجام می شود حداکثر چند سطر جوابیه است و بس.

 این که سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم علیه زیاده طلبی های ارضی امارات موضع گرفته ، جای خوشوقتی فراوان دارد ، اما آنچه باعث تأسف است این که از سخنان ایشان چنین برمی آید که آقای سخنگو می پندارد تمام بار مقابله با چنین ادعاهایی بردوش دستگاه سیاست خارجی است و بقیه ، هیچ مسوولیتی ندارند!

این نگاه ساده انگارانه بر پایه دیدگاه های منسوخ شده ای است که در یک تفکیک مطلق ، تصور می کنند"دیپلماسی"پکیج واحد و محدودی است که صفر تا صد آن با وزارتخانه ای به نام "امور خارجه " است.

امروزه هر چند ، وزارتخانه های امور خارجه در تمام دنیا ، متولی "رسمی" دیپلماسی هستند ، اما در معادلات نوین دنیای معاصر ، دیپلماسی ، معنایی وسیع تر از تعاملات رسمی دارد که توسط دیپلمات ها جاری و ساری می شود.

به عنوان مثال ، هم اکنون پارلمان ها ، بخشی از دیپلماسی هر کشوری به شمار می روند و علم "دیپلماسی پارلمانی" سالیانی است که به طور جدی مورد توجه قرار دارد.

یا رسانه ها در دنیای امروز ، بخش بزرگی از دیپلماسی عمومی را بر دوش دارند و همین گونه احزاب و گروه های سیاسی و حتی سازمان های مردم نهاد؛ حتی در موارد متعددی عموم مردم هم می توانند در دیپلماسی عمومی کشور تاثیر گذار باشند و مثلاً در حالی که دیپلمات های یک کشور در حال مذاکره با طرف های مقابل هستند ، رسانه ها با مقالات خود و مردم با تجمعات هدفمندشان می توانند ، عوامل تقویت کننده مذاکرات باشند و ... .

با این مقدمه ، بر می گردیم به اصل موضوع که همان ادعاهای اماراتی ها درخصوص جزایر سه گانه ایرانی است.

در عرضه دیپلماسی رسمی ، هر گاه مقامات رسمی مانند رئیس جمهور ، نخست وزیر ، وزارت خارجه کشوری یا دبیر کل یک سازمان بین المللی یا منطقه ای اظهار نظری داشته باشد و این اظهار نظر ، نیازمند واکنش باشد ، نوعاً وزارت امور خارجه عهده دار این واکنش است.

اما باید توجه داشت که چارچوب های دیپلماتیک ایجاب می کند که این پاسخ نظام مند باشد ، یعنی در ان افراط و تفریط صورت نگیرد و صرفاً حرف با حرف پاسخ داده شود و الا وزارت خارجه که نمی تواند به بهانه این که فلان مقام خارجی فلان حرف نامربوط را زده ، قشون کشی کند یا
مقابل سفارتخانه آن کشور تجمع آتشین برگزار نماید یا سفیرش را کتک بزند!

کار رسمی وزارت خارجه ، در همه دنیا ، همین جواب های دیپلماتیک است اما این ، همه آن چیزی نیست که در دیپلماسی به معنای مدرنش باید انجام گیرد. جواب چند سطری وزارت امور خاجه در هر کشوری ، تنها بخشی از فرایند واکنش به طرف های خارجی است.
بخش های دیگر فرایند واکنش را باید در جاهای دیگر جست و جو کرد . به عبارت بهتر ، در جهان امروز سیاست ، دیپلماسی ، پدیده ای است که طی آن وظایف دفاع از منافع ملی کشورها در عرصه بین الملل ، بین قسمت های مختلف جامعه تقسیم شده است.

مثلاً در واکنش به ادعاهای ارضی اماراتی ها ، وزارت خارجه باید به عنوان دستگاهی که ایجاب می کند حامی حفظ ارتباطات باشد ، جوابیه رسمی دهد و در حد سخنگو واکنش نشان دهد و البته نباید واکنش اش به گونه ای باشد که طرف مقابل احساس مهم بودن بکند کما این که گاهی اوقات ، محل نگذاشتن نیز می تواند کوبنده ترین پاسخ باشد.

اما بقیه اجزای دیپلماسی عمومی نیز نباید با همین پاسخ کوتاه وزارت خارجه کار را تمام شده بدانند بلکه موظف اند ، هر کدام به فراخور جایگاه شان ، موضع گیری نمایند ، مثلا همین نمایندگان باید واکنش های کلامی و عند اللزوم عملی داشته باشند که از این دست می توان به صدور بیانیه ، لغو برنامه های کاری و سفرهای احتمالی پارلمانی به مقصد امارات یا از مبدأ امارات ، اعمال محدودیت های تجاری و ... اشاره کرد.

رسانه ها هم می توانند بی پرواتر از دولت و وزارت خارجه و مجلس ، علیه مدعیان ارضی موضع گیری کنند و در این میان رسانه های غیر دولتی که محدودیت های سیاسی و دیپلماتیک خاصی ندارند ، وظیفه سنگین تری بر عهده دارند و می توانند به معنای واقعی به جریان سازی علیه دشمنان منافع ملی بپردازند.

سایر دستگاه ها نیز با توجه به موقعیت خود در سلسله مراتب قدرت ، باید در این بازی ایفای نقش کنند.
باید مطالعه شود که طرف مقابل با اتکا به چه مکانسیم هایی جرات چنین ادعاهای را به خود می دهد و سپس بر روی خلع سلاح طرف مقابل از این مکانیزم ها باید کار کرد.
مثلاً اگر موانع گمرکی باعث می شود بسیاری از کالاها به جای این که مستقیماً به ایران بیایند ، ابتدا به دوبی می روند و از آن طریق به ایران بیایند ، باید این موانع برچیده شود تا امارات با این تصور که در واردات کالا به او وابسته هستیم ، برای جسارت به ما اعتماد به نفس نداشته
باشد و نظایر این.

حال باید از کسانی که خودشان هیچ کاری نمی کنند و در نهایت وزارت خارجه را مسوول همه چیز می دانند پرسید خودتان درباره جزایر سه گانه چه کار کردید؟

اگر خبرنگار وطن دوستی ، میکروفنش را مقابل برخی از این نماینده ها بگیرد و درباره جزایر از آنها سوال کند ، چهار تا کلمه تکراری برایش می گویند و اگر هم نه ، که نه!
از همین نمایندگان مجلس خودمان می پرسیم ، وقتی همتایان آنها در امارات و کویت و ... علیه جزایر سخن می گویند و مطلب می نویسند و  حتی در فیس بوک هایشان این جزیره های ایرانی را بخشی از کشور امارات می دانند ، آقایان و خانم های بهارستان نشین چه کار می کنند؟ آیا پاسخ می دهند یا این که به بازی های جناحی و تقدیر از این مسوول و حمله به آن منتقد مشغول هستند؟

آیا باید جواب فلان نماینده کویتی را وزارت خارجه کشور بزرگی مانند ایران دهد ( به او ارزش دیپلماتیک ببخشد) یا این وظیفه نمایندگان مجلس است که جواب همتایانشان را بدهند؟!

آیا اگر یک رسانه اماراتی یا سعودی علیه ایران مطلب بنویسد ، آیا این وظیفه رسانه های ماست که مقابله به مثل کنند یا وزارت خارجه ایران ، باید خودش را در سطح یک روزنامه عربی پایین بیاورد و جواب دهد؟

اگر قرار است به امارات"پاسخ واقعی" داده شود ، وظیفه نمایندگان مجلس و دولت است که با توسعه زیرساخت های تجاری مانند بنادر ، حمل و نقل ، گمرکات و ... دست امارات را از واسطه گری بی دردسر و پر سود کوتاه کنند.آیا اینها هم وظیفه وزارت خارجه است؟

در این کشور ، همه و همه دست به دست هم داده اند تا امارات آباد شود و این شیوخ این کشور  بر گلوگاه واردات و صادرات ایران قرار گیرند و آن وقت انتظار داریم ، گستاخ هم نشوند!

آقایان اگر دلشان به حال کشور می سوزد ، عرضه به خرج دهند و اقتصاد ایران را از امارات زدگی نجات دهند والا گفتن اینکه وزارت خارجه باید واکنش قهرآمیز تری داشته باشد ، تنها فرار به جلوست.
اصلاً بیایید فرض کنیم که وزارت خارجه عالی ترین مقام سفارت امارات را هم احضار کرد و برای تحقیرش او را چهار ساعت هم معطل نگه داشت و به طرز دیپلماتیک او را در مقابل دوربین ها ، خوار و ذلیل کرد و آقایان نماینده هم کلی کف و هورا برای وزارت خارجه کشیدند که" دمت گرم ؛ خوب حال این گستاخان مدعی را گرفتی !" آیا حتی با چنین واکنشی ، مشکل حل می شود و دیگر اماراتی ها از ادعاهایشان دست بر نمی دارند؟

بدیهی است که پاسخ منفی است و اماراتی ها نیز می توانند به پشتوانه همان قدرت هایی به دلگرمی شان ،ادعی ارضی دارند ، رفتار متقابلی با سفیر ما داشته باشند.

بنابراین ، مشکل فراتر از این هاست. مشکل این است که منافع عده ای در استمرار وابستگی واردات و صادرات ایران به کشورک امارات است که نمی گذارند  مسائل به طور ریشه ای حل شود ؛ و البته خیلی ها هم دوست دارند همه چیز به واکنش های دیپلماتیک وزارت خارجه ختم شود تا بقیه ، از رسانه ها گرفته تا احزاب و دولتمردان و مجلسی ها ، متوجه وظیفه بزرگی که در این باره دارند ، نباشند هر گاه سوالی در این باره مطرح شود ، با انداختن توپ به زمین وزارت خارجه و کمی غر زدن و قیافه حق بجانب گرفتن ، نه تنها شانه های خود را از مسوولیت خالی می کنند ، بلکه برغم عدم انجام وظیفه ، طلبکار هم می شوند!