کنفرانس بغداد در شرایطی شکل می گیرد که ایرانی ها خاطره تلخی از همکاری با آمریکا در باب کشورهای اشغال شده دارند.

در جریان اشغال افغانستان توسط آمریکا که با همکاری نیروهای ضد طالبان- موسوم به ائتلاف شمال - صورت گرفت، ایران کمک زیادی به آمریکا کرد تا بتواند دولت حامد کرزای را در کابل مستقر سازد. بی گمان اگر در آن زمان، ایران از نفوذ بلامنازع خود بر ائتلاف شمال بهره نمی گرفت تا آنها را در مسیر اهداف آمریکا قرار دهد، پنتاگون، سال های بسیار سختی را در افغانستان تجربه می کرد، افغانستانی که روزگاری به "جهنم ارتش سرخ" تبدیل شده بود.

اینک، قاعده تکرار تاریخ، بار دیگر خود را به رخ کشیده و آمریکا، کشوری دیگر در همسایگی ایران را اشغال کرده است.

آمریکایی ها در ابتدای کار و حتی تا همین اواخر، می کوشیدند مشکلات خود در عراق را بدون آنکه از ایران استمداد کنند، مرتفع سازند ولی گذشت زمان، به آنها ثابت کرد که بازی در صفحه شطرنج خاورمیانه بدون در نظر گرفتن نقش ایران به کیش و مات شدن می انجامد.

از این رو، برغم عناد کاخ سفید، آنها سرانجام رضایت دادند که با ایران بر سر یک میز بنشینند و درباره موضوع مهمی به نام "عراق" با یکدیگر گفت و گو کنند.

تردیدی نیست که آنچه در عراق جریان دارد، مشکل آمریکاست و نه ایران و از این رو، در نشست بغداد، آنچه مدنظر است، حل مشکلاتی است که اکنون نظامیان آمریکایی را گرفتار خود ساخته اند.

در چنین شرایطی، نفوذ معنوی ایران در عراق، به شدت مورد نیاز آمریکاست تا بتواند با بهره گیری از پتانسیل های کشورمان، دستکم بخشی از مشکلات خویش را مرتفع سازد.
با این حال، حتما آمریکایی ها نیز بدین نکته واقف اند که در تهران هیچ انگیزه ای برای کمک رساندن به کشوری که صراحتا ایران را تهدید به حمله می کند، وجود ندارد به ویژه آنکه خاطره افغانستان، هنوز بر دستگاه دیپلماسی ایران سنگینی می کند.

از این رو، تنها چیزی که می تواند تهران را برای شرکت فعال در این نشست و کمک به آمریکا برای حل مشکلاتش در عراق ترغیب کند، امتیازاتی است که در قبال عملکردش، به طور تضمین شده انتظار دریافت آن را دارد و از آنجا که دیوار بی اعتمادی بین ایران و آمریکا، همچنان بلند است، پیش از هر چیزی آمریکا باید برای بهره گیری از توان ایران، حسن نیت نشان دهد و این حسن نیت، در شرایط کنونی، می تواند آزادی 6 دیپلمات ایران باشد که چندی پیش در اربیل و بغداد ربوده شدند.

اگر این اقدام صورت بگیرد، قطعا جو مذاکرات بسیار مساعد خواهد شد وگرنه دیپلمات های ایرانی شرکت کننده در کنفرانس، همواره با یاد همکاران در بند خود مواجه خواهند بود و انگیزه ای برای همکاری با ربایندگان که روبرویشان نشسته اند، نخواهند داشت.