انتقاد شدید "جمهوری‌‎اسلامی" از مختارنامه: آرایش زنان غلیظ و ادبیات مردان مشمئز کننده است

روزنامه جمهوری اسلامی در یادداشتی با انتقاد شدید از مجموعه تلوزیونی "مختار نامه" برخی بخش‌های این اثر تاریخی را خلاف واقعیت دانست. این روزنامه همچنین برخی موارد تاکید شده در این فیلم را انحرافی دانست.

این روزنامه مچنین از حضور پررنگ زنان در "مختار نامه" انتقاد کرد.

متن کامل یادداشت جمهوری اسلامی به این شرح است:

با پخش شدن سه قسمت از مجموعه تلویزیونی "مختارنامه" از سیمای جمهوری اسلامی هر چند نمی‌توان درباره این مجموعه قضاوتی جامع كرد، لكن با مشاهده این قسمت‌ها می‌توان به ضعف‌ها و قوت‌های موجود در آن تا حدودی پی برد. اگر دست اندركاران تهیه و كارگردانی این مجموعه و همینطور مسئولان سیمای جمهوری اسلامی این آمادگی را داشته باشند كه نقدهای واقع بینانه را بپذیرند و درصدد اصلاح و رفع نقص‌ها در قسمت‌های بعدی برآیند، مبادرت به نقد و انتشار آن در رسانه‌ها از هم اكنون لازم و مفید خواهد بود. با همین نگاه، مواردی از آنچه تاكنون مشاهده شده است را یادآور می‌شویم.

1 - بی تردید، اصل ورود به مقولات دینی و به تصویر كشیدن وقایع تاریخی مهمی كه با زندگی پیشوایان دینی یا چهره‌های اثرگذار در تاریخ ادیان سروكار دارند، اقدامی لازم و مفید ا ست. این كار، سالهاست كه توسط سیمای جمهوری اسلامی شروع شده و با اینكه مجموعه‌های ساخته شده دارای ضعف‌های زیادی نیز بودند، نمی‌توان در تأثیرگذار بودن آنها تردید كرد. به همین دلیل، درباره اصل ساختن مجموعه "مختارنامه" ایرادی وجود ندارد و این اقدام فی نفسه مقبول و منطقی است.

2 - ورود به مقولات تاریخ دینی، لوازمی دارد كه مجموعه‌ها و فیلم‌های مربوط به آنها را از سایر فیلم‌ها و مجموعه‌ها متمایز می‌كند. یكی از بارزترین لوازم، رعایت حریم هاست. هر چند در كلیه فیلم‌ها و مجموعه‌ها باید حضور زنان به نوعی باشد كه فاقد بدآموزی‌های اخلاقی باشد، لكن این نكته باید درباره فیلم‌ها و مجموعه‌های دینی بیشتر رعایت شود.

متأسفانه، مختارنامه از همان آغاز، زنانی را تحت عناوینی از قبیل همسر مختار، خواهر مختار و... به صحنه آورده كه همگی با آرایشی غلیظ و گفتمانی ظاهر می‌شوند كه با آنچه در میان خانواده‌های مسلمان صدر اسلام و قرون بعدی رواج داشت و حتی اكنون نیز متداول است مغایرت دارد. نوع كلمات و جملاتی كه این زنان بكار می‌برند، سرك‌هائی كه می‌كشند و رفتارهائی كه دارند، بهیچوجه با فرهنگ حاكم بر خانواده‌های اصیل و شناخته شده‌ای همچون طایفه ثقفی كه از پیروان اهل بیت علیهم السلام بودند منطبق نیست. معرفی مختار، با چنین خانواده‌ای كه در مجموعه تلویزیونی مختارنامه ترسیم شده است، از همان ابتدا او را موجودی غیر از آن مختار كه برای خونخواهی امام حسین علیه السلام و شهدای كربلا قیام كرده نشان می‌دهد.

3 - هر چند مخلوط ساختن فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی با تخیلات، بخشی از فن فیلم سازی است، اما هنگامی كه چنین اختلاطی در مقولات تاریخ دینی رخ دهد، موضوع را به چنان انحرافی می‌كشاند كه موضوع قلب ماهیت می‌شود.

داستان سرائی در مورد عشق دو طرفه عمر سعد و خواهر مختار،‌ ورود شبانه عمر سعد به دارالاماره مدائن و بازجوئی‌های پلیسی او توسط مختار، از همین قبیل تخیلات است.

لابد باید به آن تاریخ نویسی كه با این دقت و ظرافت! جزئیات این ماجرای پلیسی را ثبت كرده و به فیلم نامه نویسی كه به نیابت از طرف مورخان به چنین كاری دست زده، دست مریزاد گفت. ضمناً از نكات تأمل برانگیز این بخش از فیلم نامه اینست كه مختار بسیار زود فراموش می‌كند با عمر سعد چگونه دست به یقه شده بود و اگر عمویش سر نرسیده بود، عاشق سینه چاك خواهر خود را به آن دنیا میفرستاد و حالا با او درحالی كه اسیر و زندانی و كت بسته است اختلاط می‌كند!

4 - ادبیات بكار رفته در سه قسمت پخش شده از مجموعه تلویزیونی "مختارنامه" بسیار دور از ادب، مشمئز كننده و دارای بدآموزی است. بكار بردن كلمات زشت توسط مردم مدائن و شامی‌ها در صحبت با یكدیگر بقدری موهن و دور از آداب و اخلاق اسلامی است كه جامعه اسلامی، آنهم در صدر اسلام و نیمه قرن اول هجری را جامعه‌ای بی فرهنگ و دور از اخلاق معرفی می‌كند.
 
این ترسیم، قطعاً با واقعیت مغایرت دارد و موجب وهن اسلام و مسلمانان است و هر بیینده‌ای حق دارد بپرسد آیا اسلام نتوانسته پیروان خود را تربیت كند یا مسلمانان تربیت پذیر نبودند كه حتی پیروان اهل بیت علیهم السلام نیز در دوران حضور امامان معصوم در جامعه اسلامی اینگونه دور از آداب و اخلاق اسلامی بودند؟

5 - القاء توهم خصومت‌های عمیق میان عرب و عجم از یكطرف و خود اعراب با یكدیگر از طرف دیگر، از جمله نقص‌ها و نقطه ضعف‌های مجموعه تلویزیونی مختارنامه است.

در گندم زار اطراف مدائن و درخود شهر مدائن هنگامی كه یك ایرانی و یك عراقی با همدیگر مواجه می‌شوند، همدیگر را به باد ناسزا می‌گیرند و تهمت‌های زیادی نثار یكدیگر می‌كنند، كما اینكه وقتی یك عرب شامی با یك عرب عراقی به همدیگر می‌رسند برای بیان نقطه نظرهای سیاسی خود بدترین كلمات و جملات را بكار می‌گیرند، كلمات و جملاتی كه نه در فرهنگ اسلامی جایز است بكار برده شوند و نه شرایط آن زمان اقتضا داشت افراد معمولی جامعه كه در منازعات سیاسی جایگاه ویژه‌ای ندارند چنان تعبیراتی را بكار ببرند.

6 - مهمترین نكته اینكه در سومین قسمت مجموعه مختارنامه، چهره همسر امام مجتبی علیه السلام نشان داده شد، در ساعات پایانی شب، او با مختار در دارالاماره مدائن و بدون اطلاع امام با هم به گفتگو نشستند و درباره مهمترین مسأله سیاسی روز صحبت كردند و در نهایت، مختار به عموی خود كه فرماندار مدائن است می‌گوید "جعده" همسر امام مصمم است آنحضرت را وادار به پذیرش صلح با معاویه نماید و از عجایب اینكه بلافاصله جارچیان جار می‌زنند كه میان امام حسن علیه السلام و معاویه صلح برقرار شده است!

این صحنه، بدون آنكه نیازی به سخن و شاهد و علامتی داشته باشد، مستقیماً این نكته خلاف واقع را به مخاطب القا می‌كند كه امام مجتبی علیه السلام تحت تأثیر همسر خود با معاویه صلح كردند! درحالی كه ماجرای پیمان صلح، عقبه‌های فراوانی دارد و پس از طی شدن مراحل زیادی به نتیجه رسید و ربطی به ماجراهای حضور جعده در مدائن - كه خود زیر سئوال است - ندارد. ترسیم یكی از مهمترین حوادث تاریخ دوران ائمه علیهم السلام بگونه‌ای كه گویا تحت تأثیر القائات "جعده" شكل گرفته، تحریف بزرگی است كه چهره امام معصوم و اسلام را مخدوش می‌كند و بهیچوجه قابل جبران نیست.

در همین بخش، هنگامی كه افراد مختلف از امام مجتبی علیه السلام نام می‌برند از تعبیراتی كاملاً سبك و غیرمتعارف استفاده می‌كنند و عموماً نام آن حضرت را حتی بدون كنیه و القاب و تكریم به زبان می‌آورند. این، نه تنها برخلاف واقعیت موجود در میان پیروان اهل بیت علیهم السلام در آن زمان و در همه‌ی زمان هاست، حتی برخلاف محاورات متداول در میان اعراب نیز هست. عرب‌ها معمولاً حتی برای افراد عادی نیز از لقب و كنیه استفاده می‌كنند. تعابیر بكار گرفته در مجموعه مختارنامه حتی اگر از زبان دشمنان امام گفته شود نیز غیرعادی و غیرمتداول است چه رسد به پیروان و علاقمندان و فدائیان امام.

اهمیت نشان دادن چهره همسر امام - حتی شخص منفی و غیرمقبولی مثل جعده - را یكبار دیگر یادآور می‌شویم تا هشدار دهیم كه مبادا در ادامه مجموعه مختارنامه همین روش در مورد زنان اهل بیت در ماجرای كربلا و بعد از آن تكرار شود.

ورود به چنین مقولاتی نه تنها نشان دهنده شجاعت و جسارت دست اندركاران مجموعه نیست، بلكه نشان دهنده بی‌تفاوتی آنها در برابر حریم‌هائی است كه باید برای اهل بیت علیهم السلام نگهداشته شود. این تصور، كاملاً غلط و انحرافی است كه با این كارها جاذبه فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی بیشتر می‌شود. حتی اگر جاذبه‌ای از این طریق پدید آید، باید آنرا با بهائی كه برای آن پرداخته شود مقایسه كرد.

ایجاد جاذبه در برابر پرداخت چنین بهای سنگینی قطعاً خارج از چارچوب‌های تعهدات دینی پیروان اهل البیت علیهم السلام است.

وجود این ضعف‌ها و سایر ضعف‌ها كه بر شمردن آنها را به مجالی دیگر موكول می‌كنیم، نشان از ضعف نظارت مذهبی برمجموعه مختارنامه دارد كه امید است در ادامه جبران شود.