كمربند گازي دور ايران دور خورد

ایلنا: گردهمايي سران كشورهاي افغانستان، تركمنستان، پاكستان و هند مي‌تواند به اجرايي شدن قراردادي منجر شود كه بسياري آن را رويايي دوردست ارزيابي مي‌كردند.

در حالي كه سي سالي از طرح مساله فروش گاز ايران به هند مي‌گذرد هنوز هيچ كدام از طرح‌هايي كه براي اجرايي شدن اين قرارداد مطرح شده است به نتيجه‌اي ملموس دست نيافته و آنچه از شواهد بر مي‌آيد نشان دهنده آن است كه هندوستان تمايل چنداني به خريد گاز از ايران ندارد.

پيش از اين طرح‌هايي به منظور احداث خط لوله از دريا براي انتقال گاز ايران به هند مطرح شده بود اما به دليل هزينه بالاي اجراي اين طرح عملي شدن آن فعلا امكان‌پذير نيست. شايد همين هزينه بالا بود كه گزينه انتقال گاز از خشكي را در دستور كار قرار داد و ايران كوشيد گاز صادرتي به هند را از خاك كشوري عبور دهد كه از بدن هندوستان جدا شده و تاكنون چهار باري نيز درگيري نظامي ميان دو كشور رخ داده است.

هند هر چند سفت و سخت ايستاد و اعلام كرد حاضر است گاز مورد نياز خود را از هر طريقي جز خاك پاكستان عبور دهد اما آنچه دو روز پيش رخ داد نشان دهنده آن بود كه قصه‌هايي در پس پرده مطرح است. پاكستان دليل اصلي پا پس كشيدن و دست پيش گذاشتن هند نيست.

هر چند پاكستان با هدف ترانزيت گاز به طرح احداث خط لوله‌اي پيوست كه بعدها به خط لوله صلح موسوم شد اما خود در قامت خريدار ظاهر شد و قرار است تا سه سال ديگر دومين خريدار عمده گاز از ايران باشد. اما هند هنوز بلاتكليف است.

تركمنستان ايران را دور مي‌زند

سران كشورهاي پاكستان، هند، افغانستان و تركمنستان دو روز پيش قرارداد احداث پروژه گازي موسوم به تاپي را كه به عنوان پروژه رقيب خط لوله صلح شناخته مي‌شود را امضا كردند.

پايگاه اينترنتي اي پي پي گزارش داد: پاكستان روز شنبه به جمع كشورهاي امضا كننده پروژه 7.6 ميليارد دلاري خط لوله تاپي يعني هند افغانستان و تركمنستان پيوست تا بخشي از تقاضاي فزاينده گاز خود را از طريق اين خط لوله تامين كند.

آصف علي زرداري رييس جمهور پاكستان، حامد كرزاي رييس جمهور افغانستان، قربان قلي بردي محمدف رييس جمهور تركمنستان و مورلي دئورا وزير نفت هند قرار داد بين دولتي پروژه تاپي را امضا كردند. اين پروژه از 15سال پيش مطرح شده است ولي به علت چالش‌ها و مشكلات امنيتي به خصوص در افغانستان متوقف شده بود.

مانموهان سينگ نخست وزير هند به علت شركت در نشست مشترك هند اتحاديه اروپا نتوانست در اين مراسم شركت كند. اين خط لوله 1680 كيلومتري كه مورد حمايت بانك توسعه آسيا است قرار است روزانه 3.2 ميليارد فوت مكعب گاز را از ميدان گازي دولت آباد تركمنستان به منطقه مولتان پاكستان و شهرك فاضيلكاي هند منتقل كند.

بر اساس اين قرارداد هر چهار كشور متعهد به تامين امنيت خط لوله در داخل مرزهاي خود هستند. اين پروژه قرار است تا سال‌هاي 2013 و 2014 تكميل شود. پاكستان كه به شدت با كمبود گاز براي توليد برق روبرو است اميد زيادي به اين پروژه بسته است.

زرداري در اين باره تاكيد كرد اجراي اين پروژه موجب افزايش همگرايي بين كشورهاي منطقه و تقويت همكاري‌هاي اقتصادي و تجاري اين كشورها خواهد شد. من اميدوارم اجراي اين پروژه زمينه لازم براي افزايش رشد و رونق اقتصادي كشورهاي منطقه را فراهم سازد. پاكستان و ساير كشورهاي شريك در اين پروژه به گاز تركمنستان نياز دارند.

اين پروژه موجب گسترش همكاري‌هاي راهبردي كشورهاي منطقه در بخش انرژي خواهد شد. اجراي اين پروژه منافع اقتصادي زيادي براي كليه كشورهاي شريك خواهد داشت.

بر اساس اين قرارداد سهم افغانستان از اين خط لوله 500 ميليون فوت مكعب در روز، پاكستان 1325ميليون فوت مكعب در روز و هند نيز 1325ميليون فوت مكعب در روز خواهد بود. تقاضاي گاز پاكستان طي سال‌هاي 2001 تا 2008 ساليانه 10درصد رشد داشته است و به بيش از 3200 ميليون فوت مكعب در روز رسيده است. ميزان تقاضاي گاز اين كشور سال گذشته به بيش از 4731 ميليون فوت مكعب در روز رسيد.

ايران بيرون از دايره

در حالي كه ايران در ابتدا قصد داشت نسبت به احداث خط لوله صلح با هدف گره زدن امنيت كشورهاي منطقه با يكديگر اقدام كند اما به نظر مي‌رسد اين روزها اتفاقاتي درجريان است كه تنها ايران را از دايره گره‌هاي امنيتي كشورهاي بيرون گذاشته است.

افغانستان در حالي كه هنوز امنيت كامل و كافي ندارد و پاكستان در حالي كه هنوز مشكلاتش با هندوستان باقي است بر سر ميزي نشسته‌اند.

تركمنستان در قامت تامين كننده منبع مورد نياز انرژي اين كشورها كه يك اقتصاد نو ظهور است ظاهر شده و پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد در آينده چهار نعل تاختنش مديون تامين امنيت انرژي است و ديگري براي روبراه شدن و به دست آوردن امنيتش پس از سال‌ها جنگ داخلي و تهاجم خارجي نيازمند انرژي است كه در اين بساط حضور يافته است.

پاكستاني‌ها معتقدند تنها بخشي از نياز اين كشور به انرژي از طريق ايران تامين مي‌شود و بايد از همين حالا راهي براي تامين نيازهاي رو به رشد آتي يافت. آيا ديپلماسي انرژي ايران مي‌تواند هند را نيز پاي ميز انعقاد قرارداد خط لوله صلح بكشد؟ انگار راه سخت‌تر از آن است كه پيش‌بيني مي‌شد.

گفته مي‌شود مقامات هندي هنوز گزينه خريد گاز از ايران را به طور كامل كنار نگذاشته‌اند اما اجرايي شدن آن را منوط به همكاري شركت‌هاي بيمه‌گذار بين‌المللي مي‌دانند.