علل اضافه وزن و چاقی كودكان چيست؟

خطر ابتلا به اضافه وزن و چاقي در كودكاني كه والدين چاق دارند و يا از مادران ديابتي متولد مي‌شوند، بيشتر از ساير كودكان است.

ایسنا: اضافه وزن و چاقي يكي از مشكلات بهداشتي - تغذيه‌اي در جهان و ايران است. تعداد مبتلايان به اضافه وزن و چاقي هم در كشورهاي توسعه يافته و هم در كشورهاي در حال توسعه و از جمله ايران در حال افزايش است. اين مشكل با سرعت بيشتري در كودكان و نوجوانان مشاهده مي‌شود.

42 ميليون كودك زير پنج سال در دنيا دچار اضافه وزن و چاقي هستند. علل اضافه وزن و چاقي در كودكان متفاوت است كه به چند مورد از آنها اشاره مي‌كنيم.

علل اضافه وزن و چاقي در كودكان

- عوامل مربوط به ژنتيك و ارث: خطر ابتلا به اضافه وزن و چاقي در كودكاني كه والدين چاق دارند و يا از مادران ديابتي متولد مي‌شوند، بيشتر از ساير كودكان است. كودكاني كه يكي از والدينشان چاق است حتي با حفظ وزن ايده‌ ال، در معرض اضافه وزن و چاقي دوران نوجواني و جواني هستند.

- عوامل مربوط به محيط و شيوه زندگي شامل رفتارهاي غذايي نامناسب مانند عادت به مصرف غذاهاي پركالري، غذاهاي آماده و رستوراني، تنقلات كم ارزش و غذاهاي پرچرب زمينه ساز ابتلا به اضافه وزن و چاقي هستند. در دسترس بودن غذاهاي پركالري در محيط كودك مانند خانه، ‌مهد كودك، مدرسه و محل‌هاي بازي و تفريح، سبب تشويق كودك به مصرف اين مواد و در نتيجه اضافه وزن و چاقي مي‌شود.

- بي تحركي كودكان: كاهش فعاليت بدني (استفاده بيش از حد از كامپيوتر، تماشاي تلويزيون به مدت طولاني و ...) و كاهش فرصت‌هاي بازي در خارج از منزل موجب مي‌شود تا بخشي از انرژي دريافتي از مواد غذايي در بدن به صورت چربي تجمع پيدا كرده و سبب اضافه وزن و چاقي شود. توجه كنيد كودكاني كه 5 ساعت در روز تلويزيون تماشا مي‌كنند، 5 برابر بيشتر از ساير كودكان به اضافه وزن و چاقي مبتلا مي‌شوند.

مشكلات ناشي از اضافه وزن و چاقي در كودكان

- افزايش ميزان ابتلا بيماري‌هاي متعدد شامل بيماري‌هاي قلب و عروق، ديابت، پرفشاري خون، افزايش چربي‌هاي خون، بيماري‌هاي كبدي و بيماري‌هاي تنفسي.

- عوارض اجتماعي شامل اضطراب، افسردگي، اعتماد به نفس پايين و موفقيت‌هاي تحصيلي كمتر.

- بروز اضافه وزن و چاقي در بزرگسالي. متاسفانه كودكان چاق امروز بزرگسالان چاق آينده خواهند بود.

بر اساس اعلام دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت، خانواده نقش مهمي در شكل گيري عادات كودك در زمينه غذا، فعاليت بدني و كنترل وزن بر عهده دارد. والدين تصميم گيرندگان نهايي در انتخاب غذاي خانواده هستند. عادات غذايي هر فرد از كودكي شكل مي‌گيرد كه اين عادات متاثر از رفتارهاي تغذيه‌اي خانواده است.

در صورتي كه كودك شما مبتلا به اضافه وزن و چاقي است، با همكاري متخصص تغذيه و به كارگيري توصيه‌هاي علمي مي‌توانيد عادات غذايي او را اصلاح كرده و با ايجاد زمينه براي افزايش تحرك و فعاليت بدني، ‌كودك خود را به سوي كاهش و كنترل وزن هدايت كنيد. به خاطر داشته باشيد لازمه موفقيت كودك در كاهش وزن، تغيير و اصلاح الگوي تغذيه‌اي و فعاليت بدني خود شما است!

توصيه‌هاي تغذيه‌اي

- تغذيه كودك در شش ماه اول زندگي فقط با شير مادر و تداوم آن تا دو سالگي.

- مصرف روزانه صبحانه به عنوان يكي از سه وعده اصلي غذايي.

- مصرف روزانه حداقل دو ميان وعده غذايي مناسب.

- صرف غذا همراه خانواده.

- خودداري از مجبور كردن كودك به خوردن و آشاميدن.

- خودداري از دادن غذا يا تنقلات هنگام تماشاي تلويزيون.

- خودداري از وادار كردن كودك به اتمام غذا.

- ندادن شكلات و شيريني به عنوان پاداش به كودك.

- محدود كردن مصرف غذاهاي آماده.

- محدود كردن مصرف غذاهاي چرب، سرخ شده و تنقلات پر كالري و پرچرب مانند سيب زميني سرخ شده، چيپس، پفك، شكلات، كيك‌هاي خامه‌اي و شكلاتي، بستني، شير كاكائو و ...

- نوشيدن آب يا دوغ كم نمك به جاي نوشابه.

- مصرف لبنيات كم چرب براي كودكان بزرگتر از دو سال.

- محدود كردن مصرف كره، سرشير، خامه و سس مايونز.

- مصرف ميوه يا آب ميوه تازه و طبيعي به جاي آب ميوه آماده و شربت.

- استفاده روزانه از سبزي‌هاي تازه يا پخته و ميوه تازه در برنامه غذايي كودك.

- مصرف غذاهاي فيبردار مانند نان سبوس‌دار (نان سنگك)، بيسكويت سبوس‌دار، خشكبار و ميوه‌هاي خشك، ميوه‌ها و سبزي‌هاي خام.

- محدود كردن مصرف آجيل و مغزها به جاي تنقلات بي‌ارزش.

- محدوديت در غذا خوردن در خارج از منزل.

- اصلاح عادات غذايي والدين.

چند توصيه در خصوص فعاليت بدني

- افزايش فعاليت بدني روزانه كودك.

- انجام فعاليت بدني روزانه به مدت 60 دقيقه.

- تشويق كودك به پياده رفتن به مدرسه و استفاده از پله به جاي آسانسور.

- تشويق كودك به انجام ورزش‌هايي مانند دوچرخه سواري،‌ دويدن و شنا.

- استفاده از مشاركت كودك در انجام كارهاي روزمره منزل مانند نظافت خانه.

- تشويق كودك به بازي با ساير كودكان.

- محدود كردن سرگرمي‌هاي غيرفعال مانند تماشاي تلويزيون يا بازي‌هاي كامپيوتري به كمتر از 2 ساعت در روز.

- انجام فعاليت بدني در كودكان موجب افزايش قدرت بدني و تقويت عضلات، كاهش استرس، ‌افزايش اعتماد به نفس، حفظ وزن ايده‌آل، كاهش يبوست و كاهش خطر ابتلا به ديابت، پرفشاري خون و بيماري قلبي - عروقي مي‌شود.