نگاهی به اصطلاحات روحانیون

به گزارش روات حدیث، در زیر بخشی از آن‌ها جمع‌آوری شده است. شما نیز می‌توانید در بخش نظرات، به تکمیل این فهرست کمک کنید.

صبحکم الله بالخیر: خداوند صبح شما را خیر کند. معادل صبح بخیر.

مسّاکم لله بالخیر: خداوند عصر شما را خیر کند. معادل عصر بخیر.

اسعدالله ایامکم: خداوند روزهای شما را مبارک گرداند. علما در روزهای مبارک و خصوصا اعیاد اسلامی از این اصطلاح استفاده می‌کنند.

تقبل الله اعمالکم:خداوند اعمال شما را قبول کند. معمولا بعد از عبادات استفاده می‌شود.

یرحمک الله: خداوند شما را رحمت کند. به کسی می‌گویند که عطسه می‌کند.

شهریه: پولی است که مراجع به طلبه‌ها به عنوان کمک‌هزینه پرداخت می‌کنند که به صورت ماهیانه است.

مرحمتی حضرت ولی عصر: نام دیگر شهریه است.

تقسیمی: پولی است که مراجع هر از گاهی به طلاب پرداخت می‌کنند.

بیت مرجع: به دفتر و تشکیلات کاری مراجع گفته می‌شود.

اندرونی و بیرونی بیت: بیت مراجع دو بخش است. اندرونی محل رفت و آمد خواص مراجع است. بیرونی محل رفت و آمد عموم علاقه‌مندان است.

آیت الله زاده: به فرزندان مراجع و علما اطلاق می‌شود. گاهی نیز از واژه آقازاده استفاده می‌شود.

رساله عملیه: کتابی است که مرجع احکام را در آن به زبان ساده می‌نویسد تا مقلدین بتوانند طبق آن عمل کنند.

استفتائات: کتابی است غیر از رساله که به سؤالاتی که در رساله نبوده است توسط مرجع تقلید جواب داده شده است.

شورای استفتا: شورایی مرکب از فضلا که با احاطه بر مبانی مرجع٬ به مرجع مشاوره علمی می‌دهند تا مرجع جواب دقیقی به سؤالات مقلدین ارائه کند.

اجازه اجتهاد: تأییدیه‌ای است که علما برای شاگردانی که به قدرت اجتهاد رسیده‌اند اعطا می‌کنند.

اهل بیت: علما به خانواده خود خصوصا به همسر خود اطلاق می‌کنند.

علمای صاحب رساله: به مراجع و کسانی که رساله عملیه نوشته‌اند گفته می‌شود.

شیخنا: علما به اساتید مورد علاقه خود این واژه را می‌گویند یعنی (استاد ما).

مستشکل (به ضم میم): کسی که به درس استاد اشکال وارد می‌کند و امری مثبت تلقی می‌شود.

مدرس (به ضم میم، فتح دال و کسر ر): به اساتید حوزه اطلاق می‌شود.

مدرس (به فتح میم و سکون دال و فتح ر): محل تشکیل کلاس‌های درس حوزه.

مدارس تحت برنامه: مدارس مقدمات به صورت کلی و مدارس دوره سطح که با برنامه‌ریزی دقیق بوده و طلاب موظفند با برنامه کامل مدرسه هماهنگ باشند از جمله حضور و غیاب.

مدارس عمومی یا آزاد: طلاب در حضور در کلاس‌ها و انتخاب استاد کاملا آزادند اما باید در امتحان‌های آخر سال شرکت کنند.

ثقة الاسلام: به طلاب مبتدی گفته می‌شود.

حجت الاسلام: معمولا به طلابی که دوره سطح می‌خوانند و معمم شده‌اند اطلاق می‌شود.

حجت الاسلام و المسلمین: به طلاب معممی که درس خارج می‌خوانند یا تدریس سطح می‌کنند گفته می‌شود.

آیت الله: به مدرسین درس خارج که در حد مجتهد هستند گفته می‌شود.

آیت‌الله العظمی: فقط به مراجع تقلید اطلاق می‌شود.

علامه: به علمایی که بر علوم مختلف مسلط باشند گفته می‌شود.

عمامه: بارچه ای است دراز که علما و طلاب آن را بیچیده و بر سر می‌گذارند.

عمامه‌گذاری: مراسمی است که طلاب برای اولین بار در آن عمامه به سر می‌گذارند.

عبا: لباسی است که طلاب آن را بر روی دوش خود می‌اندازند.

قبا: نوعی لباس سرتاسری است که روحانیون آنرا زیر عبا می‌پوشند و یقه باز دارد.

دشداشه: لباسی است شبیه پیراهن اما درازای آن تا ساق پا ادامه دارد.

نعلین: کفشی است شبیه دمپایی که علما از آن استفاده می‌کنند.

حجره: اتاقی است که طلاب در آن اقامت دارند. به دوستان هم‌اتاقی «هم‌حجره» می‌گویند.

گعده: به شب‌نشینی یا گپ‌زدن‌های طلبگی گفته می‌شود.

قیلوله: به خواب کوتاه قبل از نماز ظهر گفته می‌شود.

مباحثه: بعد از درس استاد طلاب چند نفری درس را جهت فهم بهتر باهم مباحثه می‌کنند.

ان قلت: ایراداتی است که طلبه‌ها معمولا بر گفته‌های دیگران وارد می‌کنند.

طلبه سطح یک: معمولا به طلبه‌‌هایی که شش سال اول حوزه را تمام کرده باشند گفته می‌شود که تقریبا معادل فوق دیپلم است.

طلبه سطح دو: طلبه‌ای که سال نهم طلبگی را تمام کرده باشد. این مدرک معادل مدرک کارشناسی در دانشگاه است.

طلبه سطح سه: طلبه‌ای که دست‌کم دو سال درس خارج رفته باشد و از پایان‌نامه‌اش نیز دفاع کرده باشد. معادل کارشناسی ارشد در دانشگاه است.

طلبه سطح چهار: دست‌کم ۵ سال درس خارج همراه با ارائه پایان‌نامه سطح چهار و معادل دکترا در دانشگاه است و به آن «سطح اجتهاد» هم گفته می‌شود.

امتحان شفاهی: بعد از اتمام امتحانات کتبی هر سطح امتحان شفاهی به عمل می‌آید.

ایام شهریه: به پنج روز اول هر ماه قمری که شهریه پرداخت می‌شود اطلاق می‌شود.

مراکز تخصصی حوزه: در این مراکز در کنار دروس عمومی حوزه که عمدتا فقه و اصول است یک رشته تخصصی نظیر فلسفه٬ کلام٬ تفسیر٬ به صورت تخصصی ارائه می‌شود و طلاب از طریق آزمون و بر حسب علاقه وارد این مراکز می‌شوند.

مراکز حوزوی دانشگاهی: این مراکز نظیر مؤسسه امام خمینی٬ دانشگاه مفید٬ دانشگاه باقرالعلوم و دانشگاه ادیان عموما توسط حضرات آیات جهت تولید علوم انسانی اسلامی تأسیس شده‌اند.