دو هزار نفر به زودی شيميايي مي شوند

 نه رزمنده جنگ تحميلي بوده و نه هيچ وقت از آن حوالي رد شده اما دکتر به ليلا عبداللهي گفته شيميايي شده است. همه 28 سال زندگي اش را در روستايي 300 ساله در 20 کيلومتري غرب بندرعباس گذرانده است.

او يکي از دو هزار نفري است که در جمال احمد زندگي مي کند، در همسايگي مجموعه صنعتي هرمزگان. آلودگي هاي منطقه که سلامت را از مردم گرفته است، عاملي شد که دولتي ها به مردم قول دهند تا آخر خرداد ماه امسال، اهالي اين روستا را به مکان ديگري منتقل کنند، به زميني سالم براي زندگي. خرداد هم گذشت و اين وعده عملي نشد.

شش سال است در جمال احمد به دليل آلودگي آب و خاک و هوا، کودکان، معلول به دنيا مي آيند و يک هفته است سازمان بهداشت جهاني در گزارشي اعلام کرده يک سوم بيماري هاي کودکان زير پنج سال ناشي از آلودگي هاي محيط زيستي است. تولد کودکان معلول، آسم، زايمان هاي زودرس و سقط جنين بخش کوچکي از بيماري هاي روستاي جمال احمد در نزديکي بندرعباس است که هرچند خيلي ها نامش را نشنيده اند اما محيط زيستي ها و مسوولان استان هرمزگان به خوبي مي دانند که ساخت کارخانه هاي صنعتي در زمين هاي سابق کشاورزي اين روستا دليل مهمي براي اين اتفاقات است.

مي گويند آلودگي هاي زيست محيطي کارخانه هاي روي، آلومينيوم المهدي و پالايشگاه هشتم نفتي بندرعباس که همسايه ديوار به ديوار جمال احمد هستند، سبب شده مردم روستا از حدود شش سال پيش تاکنون با اين بيماري ها دست به گريبان باشند.

معاون برنامه ريزي استانداري هرمزگان چندي پيش در مصاحبه اي تلويزيوني اعلام کرد که تا پايان خرداد ماه روستا جابه جا مي شود تا مشکلات مردم حل شود. «فاطمه واعظ جوادي» رئيس سازمان حفاظت محيط زيست هم در اسفند ماه سال 1385 در سفر به منطقه به همراه معاونانش از روستاي جمال احمد بازديد کرد و به مردم روستا گفت؛ «در اولين جلسه هيات دولت، مشکل روستا را مطرح مي کنم و گزارش آن را به استان خواهم داد.» اما تماس با معاونان سازمان حفاظت محيط زيست براي دريافت اطلاعاتي در مورد فعاليت هاي انجام شده در اين زمينه نتيجه اي نداشت.

تلاش خبرنگار شرق در استان هرمزگان براي گفت و گو با مسوولان فرمانداري بندرعباس و استانداري هرمزگان هم نتيجه اي نداشت.

جابه جايي تاريخ يک روستا

300 سال است که جمال احمدي ها در اين روستا زندگي مي کنند. پدران و پدر پدرانشان و....

«محمدمهدي عبداللهي» عضو شوراي روستاي جمال احمد مي گويد؛ «پدران ما سال هاست در اين روستا زندگي کرده اند. اين صنايع هستند که آمدند و براي ما مشکل ايجاد کردند.» او مي گويد؛ «مسوولان نه تنها تاکنون اقدامي براي جابه جايي روستا نکرده اند بلکه احداث پالايشگاه نهم ميعانات گازي، توسعه و راه اندازي فاز دوم مجتمع آلومينيوم المهدي و احداث کارخانه فولاد و نورد و لوله هرمزگان را هم در دستور کار قرار داده اند.

»بر اساس قانون صنايع بزرگ موظف هستند دو درصد از درآمد خود را صرف توسعه منطقه کنند. «عبداللهي» با اين قانون آشناست و معتقد است صنايع منطقه آنها به اين قانون توجه نمي کنند.او از هزينه هاي بالاي درمان مي گويد و از اينکه دفترچه بيمه روستايي آنها را خيلي از مراکز نمي پذيرند.از تاسيسات قديمي آب شرب روستا هم مي گويد که 27 سال پيش ساخته شدند و اين روزها ديگر لوله ها پوسيده است و آب دريا درون لوله آب آشاميدني آنها مي رود.

کارشناسان بهداشت به او گفته اند که گرد آلودگي هاي صنعتي که روي اين لوله هاي فرسوده مي نشيند، جذب آب مي شود و مي تواند عامل بخش زيادي از بيماري ها باشد.اين مساله او را نگران کرده است. اما نگراني هايش به همين جا ختم نمي شود. فاضلاب هاي صنعتي در کنار روستا رها مي شود و هنگام بالا آمدن آب و بارش هاي شديد، پسماند کانال سرباز پالايشگاه هشتم نفت با آب روستا مخلوط مي شود.

 مادران و کودکان

بايد از بندرعباس به سمت اسکله شهيد رجايي راه بيفتي. در ميانه راه، سراغ پالايشگاه هشتم نفت را بگيري. جاده آسفالت است و نشاني از درد و رنج مردم در فضا نيست. اما به روستا که برسي دنيا رنگ و بوي ديگري دارد. رنگ بتون و بلوک و بوي اسيد سولفوريک و نشادور. کودکان در کوچه هاي غيرهندسي روستا دوچرخه سواري مي کنند. کمي آن طرف تر جوانان موتورسوار هستند و دورتر، زمين واليبال است. تا چشم کار مي کند، کودکان و جوانان و نوجوانان هستند که در روستا زندگي مي کنند. پيرمرد و پيرزن کمتر مي توان يافت. مردان رفته اند سر کار. بنايي، صيادي يا کارگري کارخانه. زنان و دختران جلوي خانه ها در همهمه بازي کودکان وقت مي گذرانند. «محمد چترسحر» هفت سال بيشتر ندارد. دکترها به خانواده اش گفته اند که آسمي که مادرزادي به آن مبتلاست، به دليل آلودگي هواي منطقه است.

«عرفان حلمي نژاد» يکي ديگر از کودکاني است که خاک بازي هاي کودکانه اش برايش بيماري آورده و بيماري هاي پوستي دارد. «آمنه آذوق» بهورز خانه بهداشت جمال احمد مي گويد؛ «فاصله ما با پالايشگاه خيلي کم است. در پالايشگاه از لباس هاي ايمني استفاده مي شود اما ما هيچ امکانات بهداشتي نداريم و به شدت در معرض بيماري ها هستيم.» او از بيماري «پم فليس» ياد مي کند که يک بيماري نادر پوستي است و از يک هزار نفر، شايد يک يا دو نفر به آن مبتلا باشند اما «اين بيماري در روستاي جمال احمد شايع است.»

در کنار ديوار انتهايي روستا، محوطه کارخانه آلومينيوم المهدي آغاز مي شود. همان جا اگر بايستي انباري است که پودر آلومينيوم فلورايد در آن نگهداري مي شود. پودري که در ساخت کاغذهاي سمباده به کار مي رود و پزشکان منطقه مي گويند به دندان ها آسيب مي رساند و در درازمدت پوکي استخوان مي آورد. سازمان بهداشت جهاني مي گويد با بهبود وضعيت محيط زيست مي توان از حدود 13 ميليون مرگ در کشورهاي مختلف پيشگيري کرد و ساليانه مي توان زندگي چهار ميليون کودک زير پنج سال را که اغلب در کشورهاي رو به توسعه زندگي مي کنند با تامين آب و هواي سالم نجات داد.

همه درهاي بسته

جمال احمدي ها تاکنون بارها و بارها به مراجع مختلف سر زده اند تا راهي براي حل مشکلشان بيابند. اين پيگيري ها سبب شد که حتي سازمان حفاظت محيط زيست از کارخانه آلومينيوم المهدي و پالايشگاه هشتم نفتي به دادگاه شکايت کند اما هيچ يک از اين پيگيري ها تاکنون نتيجه عملي براي مردم نداشته است.

مسوولان سازمان حفاظت محيط زيست استان در دو نامه، يکي در سال 1381 و ديگري در سال 1384 اعلام کردند؛ «با توجه به اينکه انتقال يا تعطيلي واحدهاي منطقه توجيه اقتصادي ندارد، پيشنهاد مي شود براي مکان يابي و جابه جايي روستا اقدام کنيد.» اما انتقال روستا که با اذن اهالي روي نمي دهد. به همين دليل اعضاي شوراي روستا در نامه هاي متعدد از مسوولان استاني خواستند در اين مورد کاري انجام دهند.

 تقصير ما نيست

مهندس «رحمان خادم»، مسوول محيط زيست پالايشگاه هشتم بندرعباس، معتقد است حرف هايي که در مورد آلودگي هاي پالايشگاه مي زنند درست نيست و اتفاقاً کمترين آلودگي ها را پالايشگاه ايجاد مي کند. او از تحقيقي مي گويد که در سال 1380 به مدت يک سال با هزينه اي در حدود 100 ميليون تومان در پالايشگاه اجرا و بر اساس آن ميزان آلاينده ها تعيين شد. آلاينده هايي چون مونوکسيدکربن، SOX (ترکيبات گوگردي)، NOX (ترکيبات نيتروژن)، هيدروکربن ها و ذرات غبار بررسي شد. او مي گويد؛ «در تمامي منابع توليدکننده آلاينده هاي پالايشگاه، ميزان آلاينده ها يک سوم استانداردهاي جهاني بود.»

به گفته او در استانداردهاي جهاني ميزان مجاز مونوکسيدکربن 155 ppm ذکر شده در حالي که اين رقم در پالايشگاه 30 ppm است. همچنين در ترکيب مواد موجود در محيط، مقدار غيرمجازي از ترکيبات کلسيم، روي، نشادور، اسيدسولفوريک و کلريدريک پيدا شد که «خادم» اعتقاد دارد؛ «در پالايشگاه اصلاً چنين موادي نداريم.» روستاي جمال احمد، پالايشگاه هشتم نفتي و کارخانه روي همسايه هاي ديوار به ديوار هستند.

«خادم» مي گويد؛ «در تحقيق ما مشخص شد ميزان آلاينده هاي کارخانه روي بسيار بالاست. حتي محيط زيست هم از اين ماجرا ابراز نگراني کرده است.»

او در مورد اينکه چرا مردم بيش از همه پالايشگاه را مقصر مي دانند، مي گويد؛ «فکر مي کنند پالايشگاه پولدار است.»

 کارخانه روي، بي گناه است

مهندس «حسين زاده» مدير عامل کارخانه روي هرمزگان است که در فرصتي کوتاه پشت سيم هاي سرد تلفن به سوال هاي شرق پاسخ مي دهد. مي گويد؛ «اصلاً موافق نيستم که کارخانه ما بيشترين آلودگي ها را توليد مي کند. سازمان حفاظت محيط زيست هم همه کارخانه هاي غرب هرمزگان را مقصر مي داند، نه فقط ما را.» او معتقد است؛ «براي بهسازي سيستم هاي کارخانه تلاش زيادي کرده ايم.» «مه لقا ملاح»، مدير عامل جمعيت زنان مبارزه با آلودگي محيط زيست، با شنيدن جريان جمال احمدي ها به ياد کارخانه رويي مي افتد که مي گويند در نزديکي تهران قرار دارد و فعاليتش باعث بروز مشکلاتي براي کودکان منطقه شده است.

شش سال تلاش بدون نتيجه

نخستين اعتراض هاي رسمي به آلودگي هاي مجتمع هاي صنعتي بندرعباس از سال 1380 آغاز شد. در اين سال شوراي اسلامي روستاي جمال آباد در نامه اي به مسوولان استاني به اين نکته اشاره کرد و خواستار جابه جايي روستا شد. شوراي روستا حتي به سيدمحمد خاتمي، رئيس جمهور وقت هم نامه اي نوشت و از او خواست در اين مورد کاري انجام دهد.

آنها در نامه خود آورده اند که شرکت هاي توليدي صنعتي عظيم درست چسبيده به روستاي جمال احمد احداث شده اند. اين شرکت ها تمامي زمين هاي زراعي، باغات و نخلستان هاي اهالي را تملک کرده اند و براي روستايي ها چيزي جز خانه هاي مسکوني باقي نمانده است. آنها گفته اند که خانه هايشان هم به دليل فعاليت اين شرکت ها و کارخانه ها رو به ويراني است و فعاليت هاي اين کارخانه ها باعث بروز مشکلات زيست محيطي براي آنها شده است.

به گزارش سازمان حفاظت محيط زيست از منطقه در تاريخ 11/4/1380 مشکلات زيست محيطي در منطقه تائيد شده است. «بهزاد سعيدپور» مدير کل سابق حفاظت محيط زيست هرمزگان در سال 1381 در نامه اي به دادرسي شماره 13 دادگاه عمومي بندرعباس اعلام کرد جانمايي و استقرار فعاليت توليدي پالايشگاه هشتم نفت بندرعباس و مجتمع آلومينيوم المهدي خارج از روال جاري استقرار صنايع استاني از ديدگاه محيط زيست است.

او البته در نامه خود تاکيد کرد هرچند پالايشگاه هشتم بندرعباس از سيستم هاي کنترل آلودگي مناسبي استفاده مي کند، اما به دليل تمرکز چندين نوع فعاليت در يک محدوده با وسعت کم و محدوديت توان خودپالايي محيط، مشکلات عديده زيست محيطي ايجاد شده است. او در نامه خود با ذکر اين دليل که رفع کامل آلودگي و مشکلات زيست محيطي منطقه به طور صد در صد مقدور نيست، از مسوولان خواسته است سکونتگاه هاي روستايي و غيرروستايي منطقه را به محل مناسب تري انتقال دهند تا از بروز تبعات اجتماعي بيشتر ممانعت شود. پيگيري ها در سال 1385 هم ادامه پيدا کرد و شوراي روستا در سفر «محمود احمدي نژاد»، رئيس جمهور، به استان هرمزگان، نامه اي را به او داد. در اين نامه باز هم تقاضاي تغيير مکان روستا ارائه شد. تغيير مکاني که در انتظار وقوع است.

انفجار در مسجد امام علی (ع) شهر حمص سوریه / 8 شهید و 18 زخمی (+عکس) / یک گروه تندرو، مسوولیت انفجار را برعهده گرفت

تماشاخانه

الگویی برای سازگاری با تغییرات اقلیمی / شهرهایی که در برابر سیل مسلح می‌شوند (فیلم)

دو دقیقه نفس گیر از یک فیلم جنگی مرجع در تاریخ سینما (تماشا کنید)

فیلم های دیگر