ماندن در وطن يا تن دادن به غربت

روزآن لاين،‌ روزبه ميرابراهيمي: پس از تلاش هاي نه چندان موفق گذشته براي تشويق ايرانيان يهودي به مهاجرت از ايران، دولت اسرائيل برنامه ها و تسهيلات ويژه اي را براي جذب ايرانيان يهودي در نظر گرفته است. آنگونه که در خبر ها آمده است دولت اسرائيل و آژانس يهود براي هر فرد يهودي ايراني که به اسراييل مهاجرت کند، افزون بر مزايايي مانند تحصيل رايگان در دانشگاه، و وام هاي چشمگير براي خريد منزل و اتومبيل صفر کيلومتر، ده هزار دلار نيز پول نقد خواهد گرفت.

اين خبر در حالي از سوي روزنامه "معاريو" منتشر مي شود که تاکيد شده است اين کمک ها تنها براي يهوديان ايراني در نظرگرفته شده و شامل حال يهوديان از کشورهاي اروپايي و آمريکايي نخواهد شد.

روزنامه اسراييلي معاريو در شماره روز يکشنبه هشتم جولاي در اين زمينه مي نويسد: "اخبار مربوط به اعطاي کمک هاي مالي بلاعوض و چشمگير براي يهوديان ايراني به منظور رفتن آنها به اسراييل، از طريق بخش فارسي راديو اسراييل پخش شده و نيز يک سايت ويژه فارسي که از سوي دولت اسراييل برپا شده، جزئيات اين امر را در اختيار علاقمندان قرار مي دهد.در اين سايت، همچنين رشته برنامه هايي براي گردشگري در اسراييل که ويژه يهوديان ايراني تنظيم شده، براي تابستان کنوني در نظرگرفته شده است. در اين سفرهاي دسته جمعي، يهودياني که از ايران موقتا به اسراييل سفر مي کنند، با شهرها و اماکن اسراييل آشنا مي شوند. هدف اين برنامه هاي گردشگري نيز تشويق هرچه بيشتر يهوديان ايراني به خروج هرچه سريعتر از ايران است."

ترجيح ايرانيان چيست؟

هر چند در اين بين، روزنامه معاريو اذعان مي کند: "يهوديان ايران چندان اشتياقي به خروج از ميهن خود ندارند و ترجيح مي دهند که با فرهنگ ايراني و در کنارهم ميهنان مسلمان خود زندگي کنند و زندگي در ايران را به رفتن به اسراييل برتري مي دهند."

معاريو گزارش مي دهد که "يهوديان ايراني حتي نان سنگک و لواش ايراني و سلام وعليک روزانه با همسايگان مسلمان را بر زندگي در کشوري ديگر ترجيح مي دهند، هرچند که به نوشته اين روزنامه، يهوديان ايران در مدارس ويژه خود زبان عبري را نيز مي آموزند و به عبري نيز آشنائي دارند و کنيساهاي يهوديان ايران نيز آزادانه به فعاليت ادامه مي دهند."

ايرانيان يهود در تاريخ ايران

پيشينه حضور يهوديان در ايران به ۲۷۰۰ سال پيش بازمي‏گردد. دانشنامه "ويکيپيديا" در اين باره مي نويسد: آنها پس از ويراني معبدشان توسط بخت النصر فرمانرواي قوم آشور، به مناطقي در جنوب عراق فعلي و ايران که زير سلطه آشوريان درآمده بود کوچانده شدند. گفته مي شود حضور تاريخي يهوديان بعنوان اولين ساکنان منطقه گيليارد يا گيلعاد در نزديکي دماوند نيز به دوران آشور و تبعيد اجباري باز مي گردد. قبرستاني قديمي از آن دوران باقيمانده است که براي يهوديان ايران ارزش معنوي بالايي دارد.در زمان کوروش، يهوديان اجازه يافتند به سرزمين خود که بخشي از امپراطوري هخامنشي شده بود، بازگردند و معبد خود را بازسازي کنند. اما گروهي از آنها در ايران ماندند و آزادانه دين و فرهنگ خود را حفظ کردند. اين روايتِ رواداري کورش نسبت به يهوديان در عهد عتيق از کتاب مقدس آمده است و يهوديان جهان به همين دليل او را يکي از ناجيانِ قوم خود مي دانند.شماري از اماکن مقدس و تاريخي يهوديان در ايران قرار دارند که آرامگاه پيامبران و بزرگان بني‌‏اسرائيل مانند دانيال نبي در شوش، و پيامبر حبقوق در تويسرکان از اين جمله‌‏اند و مورد احترام مسلمان نيز هستند و نيز مقابر چندتن از بزرگان برجسته يهودي هاراو اورشرگاء در يزد و خاخام ملا مشه هلوي در کاشان قرار دارند."

امواج مهاجرت ايرانيان يهودي

شمار يهوديان ايران در حال حاضر، بنابر آمارهاي رسمي نهادهاي وابسته به کليميان در داخل ايران به 20 هزار نفر مي‌رسد. اين رقم گرچه در قياس با جمعيت 70 ميليوني ايران بسيار ناچيز جلوه‌ مي‌كند، اما كماكان نشان‌دهنده اين واقعيت است كه در كل خاورميانه، بعد از اسراييل، ايران داراي بيشترين شمار شهروندان يهودي است.

تعداد يهوديان ايران تا انقلاب سال 1357، چهار برابر ميزان كنوني بود و به هشتاد هزار نفر مي‌رسيد. بعد از جنگ جهاني دوم عده اي از يهوديان کشور به دليل تشويق ها و تحريکات سازمان هاي صهيونيستي و يا بخاطر مشکلاتي که وجود داشت به اسرائيل مهاجرت کردند و بنابر گزارش هاي مختلف اکثريت آنها در آنجا با شرايط دشواري مواجه شدند. اما در دهه هاي بعد عده اي از آنها حتي به رده هاي بالاي سياسي دست يافتند که از آن جمله مي توان به رئيس جمهور سابق اسرائيل موشه کتساف (موسي قصاب) و شائول موفاز وزير پيشين دفاع و وزير کنوني دارايي اشاره کرد.

خروج يهوديان از ايران در سال‌هاي پس از انقلاب هم ادامه داشت که صاحب نظران از سه موج مهاجرت در اين دوره نام مي برند. اولين موج اين مهاجرت اندكي پس از انقلاب به راه افتاد كه مقصد اكثر آنها اروپا و آمريكا و اسراييل بود. دومين موج به سال‌هاي 1359 تا 1368 برمي‌گردد كه ايران درگير جنگ با عراق بود. سومين موج مهاجرت يهوديان ايران سال 1378 آغاز شد: در آن سال 13 نفر از يهوديان شيراز به اتهام جاسوسي براي اسراييل دستگير و محاكمه شدند، رويدادي كه چشم‌انداز ادامه زندگي در كشور را براي شمار ديگري از يهوديان مبهم و تيره كرد.

آمار نشان مي دهد که بيش از نيمي از يهوديان باقي مانده در ايران در تهران ساکن اند و مابقي در شهرهايي چون شيراز و اصفهان و شمار اندکي در يزد و همدان و ديگر مناطق پراکنده اند. بيشتر کليميان به دليل دشواري هاي استخدامي به مشاغل آزاد رو مي آورند. البته از نظر قانون منعي براي استخدام آنها در اکثر مشاغل وجود ندارد.

با تشکيل مجلس شوراي ملي در دوران مشروطيت، اقليت هاي ديني از کرسي نمايندگي برخوردار شدند و کليميان تا به امروز در همه دوره‌ها داراي نماينده بوده‏اند. پس از پيروزي انقلاب در ايران در مجلس خبرگان قانون اساسي نيز نماينده کليميان ايران حضور فعال داشت. کليميان طبق قانون اساسي داراي يک نماينده در مجلس شوراي اسلامي هستند.

حرکت هاي سياسي، اجتماعي و شرعي جامعه کليمي در سه چرخه مرجع ديني کليميان، نماينده کليميان در مجلس شوراي اسلامي و هيئت مديره انجمن کليميان تهران متمرکز است. هرگونه اعلام موضع يا پيگيري مسائل حقوقي، سياسي و اجتماعي جامعه کليمي از طريق نهادهاي مذکور صورت مي‌گيرد.

در کشوري که رئيس جمهورش...

در كشوري كه رييس‌جمهورش هولوكاست را انكار مي‌‌كند و شعار "مرگ بر اسراييل" ورد زبان شركت‌كنندگان نماز جمعه است يك يهودي چگونه مي‌تواند به راحتي زندگي كند؟ اين سوال را خبرنگار يک روزنامه اتريشي (دي پرسه) كه چند ماه پيش در ايران به سر مي‌برد از آرش آبايي سخنگوي جامعه يهوديان تهران و صاحب امتياز ماهانه "بينا" تنها نشريه‌اي به زبان فارسي در مورد مسائل مختلف يهوديان انتشار مي‌يابد پرسيده بود. آبايي در پاسخ گفته بود:"يهوديان ايران به اين مسئله فكر مي‌كنند كه آيا بايد كشورشان را ترك كنند؟ شمار زيادي از هم‌كيشان ما تا كنون اين كار را كرده‌اند ." آبايي چندين كتاب در باره تاريخ يهوديت نوشته و ماهانه "بينا" را منتشر مي کند. سال 2002 كه نويسنده مجاري، ايمره كرتس به خاطر رمان معروفش با نام "رمان بي‌سرنوشت‌ها" برنده جايزه ادبي نوبل شد، آرش آبايي در مجله بينا مقاله‌اي نوشت كه به تجربه شخصي كرتس ازهولوكاست و يهودي‌كشي در جريان جنگ جهاني دوم مي‌پرداخت. پس از انتشار اين مقاله، از طرف جمهوري اسلامي محترمانه به آبايي تذكر داده شد كه دور مسئله هولوكاست را خط بكشد و در باره آن چيزي ننويسد. اين تذكر در دوراني به آبايي داده شد كه هنوز محمد خاتمي رييس‌جمهور بود و نه احمدي‌نژاد، كه هولوكاست را صراحتاً انكار مي‌كند.

پيشينه تشويق براي مهاجرت

زمستان سال قبل بود که در پي تلاش هاي مشابه دولت اسرائيل در جذب ايرانيان يهود براي مهاجرت و زندگي در اسرائيل، وب سايت اينترنتي "آروتز شوا" در گزارشي در اين باره نوشت: اقدام ها براي متقاعد کردن 25 هزار يهودي براي خروج از اين کشور بي فايده بوده است. به نوشته اين گزارش، درماههاي اخير "جامعه امداد مهاجرين عبري"، مقام هاي اسرائيل و برخي از رهبران فرق يهودي در آمريکا ازيهوديان ايراني خواسته اند تا به اسرائيل مهاجرت کنند. اما تاکنون با وجود اينکه به يهوديان ايراني اجازه مسافرت به اسرائيل وهمچنين خروج از کشور داده شده است اما اغلب آنها ترجيح مي دهند تا درايران به زندگي خود ادامه دهند.

تماشاخانه

دارویی که این روزها پولدار‌های چاق به دنبالش هستند / درباره آمپول لاغری که فقط دست ۱۰ درصد مردم جهان به آن می‌رسد (فیلم)

نمره کواکبیان به دولت پزشکیان : از بیست، ۱۲ یا ۱۳ (فیلم)

فیلم های دیگر