۱۷ آذر ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۷ آذر ۱۴۰۳ - ۲۲:۴۵
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۲۱۵۱۹۸
تعداد نظرات: ۱۵ نظر
تاریخ انتشار: ۱۰:۴۴ - ۳۰-۰۲-۱۳۹۱
کد ۲۱۵۱۹۸
انتشار: ۱۰:۴۴ - ۳۰-۰۲-۱۳۹۱

عربستان- ایران ؛ بازی با حاصل جمع جبری «صفر»

ریشه ها و آینده اختلافات
 عصرایران ؛ علی قادری - امروز در ایران نمی توان کسی را پیدا کرد که نسبت به عربستان سعودی نگرش مثبتی داشته باشد.البته این احساس تا حدود زیادی متقابل است به این معنا که در عربستان سعودی نیز عمدتا نگرش منفی نسبت به ایران وجود دارد.

ریشه این بدبینی متقابل به غیر از عوامل تاریخی به اختلاف نظر های گسترده ای باز می گردد که ایران و عربستان در بسیاری از موضوعات منطقه ای با یکدیگر دارند.این اختلافات باعث ایجاد تنش های گسترده در روابط میان دو کشور شده است به گونه ای که در نتیجه انباشت اختلافات فیما بین،  شاهد دیواری بلندی از بی اعتمادی میان ایران و عربستان هستیم.

سابقه اختلافات

با وجود اینکه محمد رضا پهلوی باعث جدا شدن بحرین از ایران شد اما تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بواسطه اینکه وی ژندارم غرب در خلیج فارس بود حاکمان سعودی عربستان هیچگاه به خود اجازه بروز دشمنی علیه ایران را ندادند.

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و امضای معاهده کمپ دیوید میان مصر و اسراییل در سال 57 فرصت مناسبی برای افزایش نفوذ منطقه ای عربستان ایجاد کرد اما این خوشحالی باعث پنهان شدن نگرانی بزرگ خاندان سعودی از صدور انقلاب اسلامی ایران نشد.البته گفتمان رایج دولت ایران نیز در آن سال ها صدور انقلاب بود.

حمایت های گسترده مادی عربستان سعودی از رژیم صدام در جریان جنگ تحمیلی نیز واقعیت پنهانی نیست که کسی از آن خبر نداشته باشد. ریاض در هشت سال جنگ یکی از متحدان اصلی بغداد علیه تهران بود و بی تردید معنای این حمایت های عربستان چیزی جز دشمنی آشکار با ایران نبود.

شاید کشتار زائران ایرانی در بیت الله الحرام می توانست با هماهنگی هایی مانند آنچه که امروز در مراسم حج شاهد آن هستیم، رخ ندهد اما هر چه بود این اقدام سعودی ها در ایران، اقدامی خصمانه بود.

روابط ایران و عربستان در دهه هفتاد از یک آرامش نسبی برخوردار بود، آرامشی که بعدها بسیاری متوجه شدند که نشانه یک طوفان بزرگ بود. پیشرفت های ایران پس از جنگ و سقوط صدام حسین زمینه لازم برای افزایش قدرت و نفوذ ایران در خاورمیانه را فراهم کرد.

از این رو به سرعت چالش های تهران-ریاض شکل منطقه ای به خود گرفت و در بیشتر پرونده های منطقه سایه این چالش ها ظاهر شد.

در همه این سال ها عربستان، ایران را متهم کرده که در مسایل مرتبط به جهان عرب دخالت می کند و یا تهران به دنبال توسعه تشیع در خاورمیانه است.ایران نیز سعودی ها را متهم به فتنه انگیزی مذهبی در منطقه می کند و معتقد است که سیاست های عربستان، امنیت خاورمیانه را تهدید کرده است.
  لیست اتهامات میان طرفین بسیارطولانی است، اتهاماتی که نشان دهنده اختلافات ریشه دار طرفین است.
در حال حاضر عمده ترین اختلافات ایران و عربستان در حاضر شامل موارد ذیل است:
الف) مساله فلسطین
ب) آینده سیاسی عراق
ج) بحران سوریه
د) لبنان
ه)بحرین
و)...

البته با وجود دخالت های گسترده عربستان در پرونده هسته ای ایران، می بایست این پرونده و پرونده امنیت انرژی در خلیج فارس را خارج از دستور کار ریاض دانست چرا که طرف مقابل ایران در این پرونده ها بطور مستقیم ایالات متحده امریکاست.
این دو پرونده، به خاطر ویژگی های منحصر بفردی که دارند در اشل های جهانی در حال بررسی هستند.ویژگی هایی که از یک سو تهدیدات بزرگ و از سوی دیگر فرصت های بی نظیری برای ایران فراهم می کنند.

ریشه های اختلافات

بگذارید ابتدا دو واژه عرب و عربستان سعودی را از یکدیگر جدا کنیم. با وجود اینکه خاندان حاکم بر عربستان سعی می کند وکالت تام الاختیار واژه "عرب"را بر عهده داشته باشد اما چنین وکالتی هیچگاه مورد پذیرش بسیاری از عرب ها قرار نگرفته است.

به عنوان مثال در مصر ، عربستان سعودی پس از اسراییل بدترین جایگاه را در میان افکار عمومی این کشور دارد و یا در عراق بسیاری از شهروندان این کشور، عربستان سعودی را به عنوان عامل اصلی انفجارهای تروریستی این کشور می دانند.

بسیاری معتقدند که این اختلافات ناشی از رقابت های منطقه ای ایران و عربستان است اما نمونه های متعددی می توان یافت که نشان می دهد که اساساً ساختار تعامل طرفین مدت هاست که از الگوی رقابت خارج شده و عملا به تقابل رسیده است.

عربستانبه عنوان مثال تلاش گسترده عربستان برای تحریم نفتی ایران بطور کلی خارج از چارچوب رقابت است و با توجه به اهمیت نفت در صادرات ایران، آشکارا یک اقدام خصمانه تلقی می شود.

عدم وجود منافع مشترک میان ایران و عربستان در بسیاری از پرونده ها نیز باعث تشدید اختلافات میان طرفین شده است.
به عنوان مثال با وجود اینکه ایران و ترکیه در برخی از پرونده های منطقه ای مانند بحران سوریه یا پرونده عراق اختلاف نظر جدی دارند اما منافع مشترک مانع از این می شود که سطح تعامل تهران-آنکارا به تقابل برسد.
اما در رابطه با ایران و عربستان موضوع کاملا متفاوت است چرا که در الگوی تقابل آنها، معادلاتی با حاصل جمع جبری صفر مشاهده می شود؛برد تهران باخت ریاض و بر عکس.

شکاف عمیق مذهبی میان ایران و عربستان (شیعی-وهابی)نیز یکی از عوامل اصلی اختلافات طرفین است.
نمی توان ریشه اختلافات ایران و عربستان را به دخالت های بیگانه ارتباط داد.البته تردیدی نیست که این دخالت ها نقش مهمی در تیره شدن روابط دو کشور دارند اما اختلافات طرفین ریشه دار تر از این است که با برطرف شدن دخالت های بیگانه حل و فصل شود.
به عنوان مثال، حتی اگر امریکایی ها یک ایران هسته ای را بپذیرند، سعودی ها از اعصاب لازم برای تحمل این واقعیت برخوردار نیستند.

آینده اختلافات

دورنمای روشنی در روابط میان ایران و عربستان دیده نمی شود و حتی باید به صراحت گفت که این روابط در آینده تیره تر نیز خواهد شد.هر چند به نظر می رسد شیب تحولات منطقه ای و جهانی بیشتر به ضرر سعودی ها به جلو می رود.
 واقعیت این است آنچه که امروز از عربستان در خاورمیانه می بینیم بالاتر از وزن منطقی آنها است. وزنی که به نظر می رسد با بازگشت مصر و عراق به معادلات منطقه ای تعدیل شود،بازگشتی که نیاز به زمان دارد.

روشن است که عربستان به دنبال ساقط کردن نظام کنونی سوریه است. نه به این خاطر که عربستان به دنبال دموکراسی در شام است(!) بلکه ریاض می خواهد با کنار زدن بشار اسد، عدم تعادلی که پس از سقوط مبارک در برابر ایران بوجود آمد را جبران کند.

در هر صورت تا زمانی که آشوب های کنونی خاورمیانه به ثبات نرسیده روابط تهران ریاض نیز روی آرامش را به خود نخواهد دید.

در نظام آینده منطقه ای و جهانی، رابطه ایران با غرب و به طور مشخص با امریکا نیز به لحاظ منافع مشترک طرفین تیره و تار باقی نخواهد نماند. بهبود این روابط نیز تا حدود زیادی عربستان و ایران را به وزن واقعی خویش بازخواهد گرداند.
واقعیت این است که در نهایت میان تهران و ریاض، بالاخره باید یکی پرچم سفید را بالا ببرد این قاعده همه معادلات با حاصل جمع جبری "صفر" است.

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۱۵
در انتظار بررسی: ۳۵
غیر قابل انتشار: ۱۶
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۵۹ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
212
78
بابا يه مقاله براي افزايش مودت دوستي منافع مشترك و.... و.... بنويسيد، آيا ايران نميتواند بسياري از محصولات كشاورزي خود از جمله هندوانه، سيب زميني، پسته مركبات و... را به عربستان صادر نمايد، چرا دربدر دنبال دشمنيم، بابا صدبار بدي كردي ديدي ثمرش را يكبار نيكي كن و....خارج از تعصب ايراني بودنمان كه حاضر نيستيم يك قدم بر عليه منافع كشورمان برداريم. ولي تو رو خدا يه راهكاري راهبردي براي دوست شدن رابطه خوب داشتن و... با بر خي كشورها پيدا كنيد. والا باا.... سود نبريم ضرر نميكنيم مطمئن باشيد. ميدونم نظر ما رو نميآريد ولي ميتركيم نگيم.
عصر ایران این مقاله در تحلیل وضع موجود و واقعیت های جاری است نه در باب آرزوها
محمود
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۰۳ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
8
162
خیلی از این دست مقالاتتون خوشم میاد.بنظرم تا5سال دیگه عراق ومصر به قدرت حقیقی خود بر میگردند واونوقت عربستان قدرتش شاید حتی نصف بشه.ایران اما اگر مشکلاتشو با غرب حل کنه میتونه قدرتشو بیشتر کنه.ایران و مصر دو قطب اصلی منطقه هستند.عربستان جمعیت کم و کم استعدادی داره.ترکیه کمی از جغرافیای منطقه دوره.عراق هم کمی کوچک است وتنها30کیلومتر ساحل داره که نقطه ضعف بسیار بزرگیه.مصرهم منابع کمی داره اما جمعیت زیاد و با استعداد ومحبوبیت شدیدش بین اعراب ونیز کنترلش بر کنال سوئز بهش قدرت خوبی داده.
محمدی
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۵۵ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
18
37
عربستان خودبخوبی دریافته که آمریکاهم به نزدیک بودن وقوع بهارعربی درعربستان پی برده است ومیخواهدبااینگونه دست وپازدن فرافکنی نموده تاشایدراه گریزی پیدانماید.
ناشناس
Germany
۱۳:۰۹ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
7
27
بسیارجالب و آموزنده بود.با تشکر
ناشناس
Netherlands
۱۳:۱۹ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
98
11
عصر ایران باز داری خواب رابطه با آمریکا را می بینی؟
ناشناس
Germany
۱۳:۲۸ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
41
164
عربستان دشمن شماره يك ايران كه دست كمي از اسرائيل ندارد حتي بدتر است با شيوع وهابيت هم ابروي اسلام را برد و هم تفرقه در بين مسلمانان براه انداخت خدا لعنت كند ال سعود را
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۰۶ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
52
70
زمان آقاي رفسنجاني روابط خوب بود
ashkan
Kazakhstan
۱۴:۱۲ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
106
43
امروز در ایران نمی توان کسی را پیدا کرد که نسبت به عربستان سعودی نگرش مثبتی داشته باشد""من دارم""
@!@
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۴۱ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
7
20
تحليل خوبي بود
جمال
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۰۶ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
5
28
خيلي خب بياييد با تحريم همه جانبه پولهاي بي زبان را به جيب دشمنان واريز نكنيم
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۵۱ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
70
46
بیچاره مردم بی پناه سوریه
ايراني
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۱۶ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
10
29
متاسفانه آن چيزي كه ما يارانيان از آن غافل بوديم، خريدهاي كلان نيروي هوايي سلطنتي عربستان است يعني بيش از 270 فروند اف15 بعلاوه 72 فروند يوروفايتر بطوريكه در حال حاضر نيروي هوايي عربستان بسيار قوي تر از حتي نيروي هوايي اسرائيل است. جالب اينجاست كه حتي به قول خود صهيونيستها ، اين ميران سلاح هيچ نگراني اي براي آنها ايجاد نمي كند و به قول آنها، اينها همه براي مقابله با ايران است ! مطمئنا" خريد اين همه سلاح فقط براي مقابله با ايران است.
بانو
Germany
۱۸:۰۲ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
77
88
یکباره بگین که همه دنیا دشمن ماست.فکر نمیکنین باید یه مشکلی هم ما داشته باشیم که این همهههههههههههههه دشمن داریم
ali
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۳۷ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۰
93
37
عصری جون این جور تحلیل های ابکی اصلا" به تو نمیاد. مشترکات زیادی بین ایران و عربستان هست. ولی مدتی است روحیه جاهلی عرب ستیزی وارد فضای مجازی شده و متاسفانه در محاورات مردم هم دیده می شود. چرا بر طبل تنفر ودشمنی می کوبید؟
م-
Iran (Islamic Republic of)
۰۱:۱۵ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۱
5
97
متن بالا بسیار فنی و جالب است بویژه تفاوت بین اعراب تحت سلطه و نفوذ عربستان و دیگر عرب زبانهای منطقه . از مصرو لیبی گرفته تا عراق و عمان و غیره . به نظر میرسد مسولین فرهنگی مملکت باید در مورد اطلاق کلمه اعراب به تمامی عرب زبانها کار جدی و بارزی انجام دهند . چرا که ملت ایران مسلمانند و پیرو پیامبر( ص) و ائمه اطهار ( ع ) . همچنین روابط خوب و تاریخی بین ایران و بسیاری کشورهای عرب زبان وجود داشته و شامل اقلیتی از ساکنان جنوب ایران نیز میگردد. آنها نباید گمان کنند که ایرانیان با تمام عرب زبانها مشکلی دارند. چه بسا از همین منظر دشمنان غربی ما بخواهند سو استفاده نموده و ما را دشمن همه اعراب معرفی کنند . حال آنکه عزیز ترین اشخاص نزد ایرانیان همچون پیامبر ( ص ) و علی ( ع ) و خاندان طاهرش از سرزمینی می آیند که حاکمان امروزش به همان عصر جاهلیت برگشته اند .
میرزا
Iran (Islamic Republic of)
۱۰:۳۶ - ۱۳۹۱/۰۲/۳۱
3
90
حال که عربستان شمشیر از رو بسته و دشمنی خود را آشکار کرده است بنظر می رسد با اقدام نرم افزاری روی نقاط ضعف حکومت قرون وسطایی عربستان(نبود انتخابات، نداشتن مجلس قانونگذاری، اینکه برای نیمی از جمعیت کشورشان یعنی زنان حق رأی که هیچ حق حیات قائل نیستندآ، اینکه مردم کوچکترین نقشی در تعیین سرنوشت خود ندارند و کشور عربستان توسط شاه و شاهزادگان فاسد و فاجر و عیاش سعودی آنهم بطریق باستانی اداره می شود و سرزمین حجاز را تبدیل به ملک خصوصی سعودی کرده اند و ....) و تبلیغ آن از طریق وسایل ارتباط جمعی و به زبان عربی و انگلیسی و مقایسه چنین حکومت عقب افتاده ای با حکومت سوریه( با احترام به حقوق مخالفان) که لااقل مجلسی دارد و انتخابات نیم بندی و زنان که در سوریه در حد مردان از آزادی نسبی برخوردارند؛ این حکومت مستبد و حامی واقعی تروریست که شجاعت تروریست های تربیت شده آنان بمب گذاری در مسیر مردم عادی و کشتار مردم بی دفاع است را در مدت کوتاهی ساقط نمود و مردم حجاز را از شر آنان راحت نمود.
پوآرو با صدای ماندگار منانی به تلویزیون باز می‌گردد هشدار قرمز در انگلیس؛ طوفان دراگ زندگی میلیون‌ها نفر را مختل کرد فولاد-استقلال؛ از پرتاب اشیا به زمین تا حضور پرتشنج هواداران دونالد ترامپ: «جهان کمی دیوانه شده است، باید در مورد آن صحبت کنیم» تصادف وحشتناک میکل آنتونیو؛ ستاره وستهم راهی بیمارستان شد (+عکس) مالک تلگرام در دادگاه پاریس بازجویی شد؛ اتهامات سنگین علیه دوروف گروه هایی که با بشار اسد می جنگند را چه بنامیم: "تروریست" یا "مخالفان مسلح" ؟ قهرمانی کاروان ورزش ناشنوایان ایران در بازی‌های آسیایی برای نخستین بار استقلال با پیروزی مقابل فولاد به رده هشتم صعود کرد توضیحات مرکز مبادله درباره تغییرات ارز موبایل و تبلت افزایش نقش ایلان ماسک در سیاست آمریکا؛ چالش جدید برای جمهوری‌خواهان دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان در دوحه دو روز تعطیلی آموزشی در البرز به علت آلودگی هوا هزینه پنهان فیلترشکن‌ها: افزایش مصرف برق و مشکلات امنیتی تعطیلی مدارس چهار شهرستان آذربایجان غربی به دلیل آلودگی هوا
نظرسنجی
پیش بینی شما از فرجام بشار اسد در جنگ کنونی سوریه؟