موانع جدید برای گذرنامه زنان / سفاهت باید اثبات شود، نه رشیده‌بودن

" لایحه گذرنامه زنان هنوز در فراکسیون زنان است و مادامی که در این فراکسیون به سر می‌برد، تبصره‌های جدید به آن اضافه می‌شوند؛ تبصره‌هایی که تنها عنوانشان گفته می‌شود و پر از ابهام هستند.

 چند روز گذشته توسط سخنگوی این فراکسیون اعلام شد تنها صدور گذرنامه برای زنان زیر 40 سالی که هدف سفرشان نامشخص است مشروط به رضایت ولی قهری است و روز گذشته اعلام شد در صورتی که ثابت شود زن مجرد زیر 40 سالی رشیده است، از شرط رضایت ولی معاف می‌شود."

به گزارش ایسنا به نقل از روزنامه اعتماد "لاله افتخاری" با ارائه تعریفی از «رشیده» اعلام کرد تنها زنانی که می‌توانند مصلحت خود را تشخیص دهند، می‌توانند امور خود را اداره کنند، همچنین بیم آنکه فریب بخورند در میان نباشد، همچنین در تعریفی دیگر چنین فردی دختری است که صلاح و خیر و شر خود را تمییز بدهد، مثلا بتواند معاملات مهم را انجام بدهد و به گونه کامل مصلحت و مفسده را درک کند و تحت تاثیر احساسات قرار نگیرد.

پیشنهاد فراکسیون زنان این بوده که در موضوع گذرنامه که برای زنان زیر 40 سال بدون اجازه ولی ممنوعیت خروج پیش‌بینی شده، قید "رشیده بودن" اضافه شود تا اگر زنانی زیر 40 سال به تشخیص مراجع ذی‌صلاح رشیده باشند، ممنوعیت خروج از کشور نداشته باشند.

سخنگوی فراکسیون زنان آماری درباره اینکه چند درصد از زنان ایرانی بین 18 و 40 سال می‌توانند رشیده باشند نداد. وی تنها به تعریفی بسنده و اعلام کرد: «به نظر ما نه باید به صورت مطلق به هر کسی اجازه خروج از کشور داد که تبعات داشته باشد و نه اینکه به صورت مطلق جلوی خروج همه گرفته شود. ما معتقدیم باید در صورت احراز رشیده بودن، اجازه خروج از کشور داده شود.»

همه رشیدند مگر اینکه خلافش ثابت شود

محسن رهامی، حقوقدان اما با نگاهی متفاوت از زنان مجلسی تبصره پیشنهادی از سوی این فراکسیون را خلاف آنچه در قانون وجود دارد دانست و زنان بالای 18 سال را همانند مردان رشید برشمرد.

وی در این باره گفت: «طبق قانون آقایان بعد از رسیدن به سن بلوغ شرعی، رشید حساب می‌شوند و خانم‌ها رشیده. طبق ماده 1210 قانون مدنی هیچ کس را نمی‌توان بعد از رسیدن به سن بلوغ، به عنوان عدم رشد یا جنون، محجور کرد. مگر آنکه عدم رشد یا جنون او ثابت شده باشد. با توجه به این ماده همه دخترها و پسرها بعد از سن بلوغ رشید و رشیده محسوب می‌شوند. در تبصره همان ماده ذکر شده که درباره پسران سن 15 سال و دختران 9 سال قمری است. اگر کسی ادعای غیر رشید بودن فردی را دارد باید در دادگاه غیررشیدبودن او احراز شود. منظور از غیر رشید کسی است که تصرفات مالی او در چارچوب تصرفات عقلایی نباشد و عقل معاش نداشته باشد؛ در واقع معادل غیر رشید «سفیه» است. ما دو اصطلاح داریم؛ یکی مجنون و دیوانه و دیگری سفیه. دیوانه به کسی گفته می‌شود که فاقد عقل است. دختر یا پسر اگر مجنون باشند باید ولی قهری و در نبود او ولی شرعی درباره‌اش تصمیم بگیرد. بعد از رسیدن به سن بلوغ طبق این ماده همه رشید و رشیده محسوب می‌شوند مگر اینکه سفیه‌ بودنشان ثابت شود و منظور از سفیه کسی است که عقل دارد اما رشد مدنی ندارد و تصرفات او در اموال و معاش زندگی اش غیرعقلایی است. به این شخص سفیه می‌گویند.»

وی در ادامه بررسی دوباره این ماده را در کمیسیون‌ها و فراکسیون زنان مجلس بی‌نیاز خواند و اعلام کرد: «بحثی که درباره پیشنهاد خانمها مطرح است، نیازی به قانون مجلس ندارد، هر کسی که سفیه باشد نیاز به قیم و ولی قهری دارد، این همیشه در قانون بوده و اختصاصی برای خانمها ندارد. آنچه در قانون آمده عرفا این گونه است که بعد از رسیدن به 18 سال هیچ کس سفیه و غیر رشید تلقی نمی‌شود مگر اینکه در دادگاه و مرجع قانونی سفیه بودنش احراز شود. درباره افراد 18 تا 40 سال، هیچ ولایتی بر فرد وجود ندارد؛ چه درباره پسران و چه درباره دختران. اگر ولی قهری معتقد است دخترش سفیه است باید به دادگاه مراجعه کند و کارشناس قوه این مورد را بررسی می‌کند و رای می‌دهد. معاملات او توسط کارشناس اقتصادی زیر نظر گرفته می شود و روانشناس با او صحبت می‌کند تا صحت این قضیه معلوم شود. کسی که سفیه است روی اموال و املاک خود هیچ نظارتی ندارد و نمی‌تواند تصمیم‌گیری کند و ربطی به سلامت اخلاق وی ندارد.»

رهامی در پایان ایجاد تفاوت آشکار بین زن و مرد را دور از نگاه عقلانی مجلس دانست و اظهار کرد: «اینکه بگوییم زنان زیر 40 سال نمی‌توانند گذرنامه بگیرند مگر اینکه... این «مگر اینکه» خلاف است. باید گفت همه خانم‌ها بعد از 18 سال می‌توانند مثل آقایان گذرنامه بگیرند و به خارج بروند اما طبق قانون مدنی کسانی که سفیه هستند باید با اجازه قیم‌شان باشد. با این (موضوع) اعلام شده که همه خانم‌ها تا 40 سال سفیه‌اند مگر خلافش ثابت شود؛ در حالی که در واقع عکس این است، همه خانم‌ها بعد از سن بلوغ رشیده هستند، مگر اینکه در دادگاه سفاهت کسی احراز شود. این دیگر نیاز به قانون جدیدی ندارد و در ماده 1210 بیان شده است.»