"اقتصاد نشر کتاب در ایران" بررسی شد

کارشناسان حاضر در نشست "اقتصاد نشر  کتاب در ایران" بر این امر اتفاق نظر داشتند که مشکلات صنعت نشر کشور به مواردی نظیر یارانه‌‌های دولتی، توزیع غیر متعادل امکانات در پایتخت، بی‌توجهی به نیاز بازار در تولید و فروش عمده به مراکز دولتی، غیرحرفه‌ای بودن بخش اعظم صنعت نشر، نابسامان بودن چرخه توزیع، تبلیغ و اطلاع‌رسانی ضعیف و نادرست،‌ نبود نهاد‌های صنفی تاثیر‌گذار و عدم توسعه کتابخانه‌های عمومی و مدارس خاص بازمی‌گردد.

به گزارش عصرایران، نشست "اقتصاد نشر  کتاب در ایران" امروز (یکشنبه 26 آبان ماه) با حضور علیرضا رمضانی مدیر نشر مرکز، جعفر همایی مدیر انتشارات نی، حمید قبادی مشاور اجرایی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و داریوش مطلبی معاون فناوری اطلاعات موسسه خانه کتاب و سردبیر کتاب ماه و کلیات در خانه کتاب برگزار شد.

جعفر همایی، مدیر نشر نی در این نشست با بیان این‌که در کشور نشر حرفه‌ای شکل گرفته اما نشر اهدایی و دادن سوبسید تعادل چرخه نشر را بر هم زده است افزود: آمار 6 ماه اول سال خانه کتاب که هنوز کار تحلیلی بر آن انجام نشده است نشان دهنده عدم تعادل میان تیراژ و بهای کتاب‌هاست. این درست است که هر کتابی تعدادی مخاطب دارد اما این ناهماهنگی در آمار موجود ناشی از توزیع غیر متعادل امکانات در بین بخش‌های مختلف است که در مواردی به عرضه مازاد کتاب در بازار منجر می‌شود. این مشکل را ارجاع به بخش تولید و توزیع می‌دهند در حالی که علت اصلی آن به عرضه مازاد کتاب باز می‌گردد. نتیجه تولید این کتاب‌ها انباشته شدن در انبارها یا کتابخانه‌هاست.  

علیرضا رمضانی مدیر نشر مرکز در ادامه به رشد 20 برابری تولید کتاب اشاره کرد و گفت: در سال 1360 طبق آمار خانه کتاب 3800 عنوان کتاب در کل کشور چاپ شد و درسال1391براساس آمار خانه کتاب 68800 عنوان اثر منتشر شده است. این نشان از رشد تولید کتاب در کشور دارد اما باید دید این آثار از چه کیفیتی برخوردار بوده‌اند.

وی افزود: ‌تحلیل این آمار نشان می‌دهد که تقاضای واقعی برای این آمار وجود ندارد و آمار ارایه شده نتیجه یارانه‌های دولتی است. این آمار درست است اما وقتی دقیق‌تر می‌شود که فروش کتاب‌ها متکی به تقاضای مصنوعی نباشد و کتاب‌ها به جای فروش عمدهای به صورت دانه‌ای با قیمت‌های متفاوت فروخته شود.

حمید قبادی نیز در این نشست گفت: نشر پدیده‌ای فرایندی است و به یکباره به وجود نمی‌آید. در فرایند نشر هم باید آن را از یک مرحله شروع کرد و در مرحله‌ای دیگر به پایان رساند. اگر این فرایند در طول مراحل نشر به خوبی اجرا شود به تامین منابع  که همان تولید و نشر کتاب  است دست می‌یابیم.

وی ادامه داد: در تعریف ناشر و نشر حرفه‌ای نیازمند بازنگری در تعاریف هستیم زیرا در چرخه نشر کشور پدیده‌ای به نام ناشر مولف داریم که شرایط قانونی دارد ولی جایگاه آن در منظومه نشر کشور مشخص نیست.

داریوش مطلبی نیز در این نشست مشکلات را تنها منوط به عوامل اقتصادی ندانست و گفت: عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز بر چالش‌های حوزه نشر تاثیر‌گذار اند. زیرا طبق پژوهشی که در این زمینه انجام دادم مشکلات را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد  نخست مشکلات حرفه‌ای "درون صنفی صنعت نشر" است.  نشر کشور در شرایط حرفه‌ای خود از لحاظ سخت افزار دچار مشکل نیست بلکه مشکل در نگرش‌های دست‌اندرکاران صنعت نشر است.

وی مشکلات دیگر صنعت نشر را برون صنفی عنوان کرد و افزود: نابسامان بودن چرخه توزیع، تبلیغ و اطلاع‌رسانی ضعیف و نادرست،‌ نبود نهاد‌های تاثیر‌گذار، عدم توسعه کتابخانه‌های عمومی و مدارس، نگرش خاص به کتاب‌های خاص،‌ نبود آرامش فکری و روحی مخاطبان کتاب‌ها ، نگاه  غیراقتصادی به صنعت نشر در میان ناشران و دست اندرکاران، ممیزی کتاب و کاهش اعتماد مصرف کنندگان از جمله عوامل دخیل در مشکلات صنعت نشر کشوراند.