رازی از زمرهٔ پزشکانی است که بعضی از عقاید وی در درمان طب امروزی نیز به‌کار می‌رود، مخصوصاً در درمان بیماران با مایعات و غذا؛ پزشکان و محققین از کتاب‌ها و رسالات رازی در سده‌های متمادی بهره‌ها برده‌اند.

قرن ۱۳ دانشمندان زیادی به خود ندید و اندک افرادی بودند که تفکر و ابداعات آنها تاثیر فراوانی بر دنیای پس از آنها گذاشت؛ در میان نام‌های دانشمندان برتر قرن سیزدهم، زکریای رازی از همه آشناتر است.

به گزارش فارس، انقلاب علمی در قرن ۱۶ آغاز شد، زمانی که کوپرنیک، کپلر و گالیله با نظریه‌های خود دنیا را دگرگون کردند اما در واقع دانه‌های آن انقلاب سه قرن پیش از آن کاشته شده بود، هنگامی که تعداد انگشت شماری از متفکران که بسیاری از آنها علمای دینی بودند، شروع به در نظر گرفتن دلایل و توضیحات منطقی برای پدیده‌های دنیوی کردند. در این نوشتار به معرفی مختصر ۱۰ دانشمند برتر قرن سیزدهم و بیان تاثیر علمی آنها بر دنیا می‌پردازیم.

۱۰. آدام مارش

راهب صومعه فرانسیسکن در آکسفورد بود؛ وی مابین سال‌های ۱۲۰۰ تا ۱۲۵۹ میلادی در انگلستان زندگی می‌کرد. شهرت او به دلیل نفوذ بیش از اندازه‌اش بر دولتمردان وقت و ملکه است. مارش به عنوان یک حقوقدان متخصص هیچگاه دین را از تصمیمات خود جدا نکرد و به سکولاریسم روی نیاورد؛ با این حال از زندگی این مرد تأثیرگذار بر انگلستان قرن ۱۳، اطلاعات کمی در دست است.

۹. نریک هارپس ترنگ

وی که به پزشک شاه شهرت داشت، در پایتخت دانمارک مشغول خدمت به پادشاه این کشور بود؛ شهرت وی به علت استفاده از داروهای گیاهی و ابداع داروهای مدرن است. وی اولین شخصی است که داروهای امروزی را به اسکاندیناوی وارد کرد و برای مداوای بیماران خود از آنها استفاده کرد؛ هارپس ترنگ را پیشگام تولید داروهای مدرن می‌دانند.

به لطف وی که در سال ۱۲۴۴ درگذشت، پایتخت دانمارک در آن روزها تبدیل به یکی از مراکز مهم مطالعه دارو و پزشکی در اروپا به شمار می‌رفت.

۸. پیتر نایتینگل

تاریخ تولد و مرگ او معلوم نیست، اما مشخص است که در آخرین دهه از قرن ۱۳ میلادی در دانمارک می‌زیسته و در پاریس و بلونیا تدریس می‌کرده است. نایتینگل به عنوان یک ریاضی دان و ستاره شناس در آن سال‌ها فعالیت می‌کرده است و نظریات مهمی در خصوص محاسبه ریشه مکعب از خود به جا گذاشته است. وی همچنین در طول سال‌های فعالیت خود به عنوان منجم، دست به تدوین جداول نجومی و ساخت ابزارهای جدید برای محاسبه دقیق‌تر موقعیت ستاره‌ها زد.

۷. ویتلو

ظاهرا او که اهل سیسیل بود و اصلیتی لهستانی داشت، نوشته‌های زیادی در مورد زمین، فضا و علوم زیستی می‌نویسد اما هیچکدام از آنها اکنون موجود نیست. فعالیت‌های اپتیکی وی و تحقیقات بر روی اشعه خورشیدی و انعکاس رنگ در نور وی را در زمره متفکران تأثیرگذار قرن ۱۳ قرار می‌دهد. بسیاری معتقدند که اندیشه‌های ویتلو بر گالیله و دکارت تاثیر زیادی گذاشته است.

۶. لئوناردو فیبوناچی

وی نخستین ریاضیدان بزرگ اروپا در قرن سیزدهم است؛ بیشتر کارهای وی برگرفته از آثار ریاضیدان‌های مسلمان به خصوص خوارزمی، کرجی و ابوکامل است به طوری که از میان ۶۹ مسئلهٔ ابوکامل بسیاری عیناً یا با اعداد تغییر یافته در آثار فیبوناچی آمده‌اند. اما شهرت فیبوناچی به علت معرفی سیستم اعداد اعشاری به عنوان جایگزینی بسیار کارآمدتر به جای سیستم اعداد رومی است که استفاده از آن از زمان امپراتوری روم رایج شده بود.

در دوران حیات فیبوناچی مسابقات ریاضی در اروپا بسیار مرسوم بود؛ در یکی از همین مسابقات که در سال ۱۲۲۵ در شهر پیزا توسط امپراتور فردریک دوم بر‌گزار شده بود مسئله زیر مطرح شد:

«فرض کنیم خرگوش‌هایی وجود دارند که هر جفت (یک نر و یک ماده) از آنها که به سن یک ماهگی رسیده باشند به ازای هر ماه که از زندگی‌شان سپری شود یک جفت خرگوش متولد می‌کنند که آنها هم از همین قاعده پیروی می‌کنند حال اگر فرض کنیم این خرگوش‌ها هرگز نمی‌میرند و در آغاز یک جفت از این نوع خرگوش در اختیار داشته باشیم که به تازگی متولد شده‌اند حساب کنید پس از n ماه چند جفت از این نوع خرگوش خواهیم داشت».

فیبوناچی در جواب این مسئله، اعدادی را ابداع کرد که به دنباله فیبوناچی معروف شدند. این اعداد هر یک حاصل جمع دو عدد قبلی خود بودند.

۵. پیتر پرگرینوس

زمان تولد و مرگ وی نامشخص است اما آنچه از او بر جای مانده است، یک رساله با موضوع مغناطیس است که علت شهرت وی نیز به شمار می‌رود. برخی معتقدند که او به عنوان مهندس ارتش سیسیل در جریان جنگ با لوکرا به پادشاه سیسیل خدمت کرده است. پیتر اولین حساب جامع از تمامی جنبه‌های مغناطیس را ارائه کرد و پیشنهادات وی به دقیق‌تر شدن قطب‌نماهای مغناطیسی کمک کرد.

۴. آلبرت کبیر

بزرگ‌ترین فیلسوف آلمان در سده‌های میانه به شمار می‌رفت. او از معدود کسانی است که از سوی واتیکان لقب «دکتر کلیسا» گرفته‌اند. «کبیر» در نام او نوعی لقب نیست و ترجمهٔ لاتینی نام خانوادگی او de Groot است که معنی بزرگ یا کبیر دارد. آلبرتوس ماگنوس، در ایالت باواریا در کنار رود دانوب به دنیا آمد. برای تحصیلات به پادوا در ایتالیا رفت و با آثار ارسطو آشنا شد؛ در همین دوره مدّعی دیدن حضرت مریم شد و به سلک راهبان فرقه دومینیکن درآمد.

توماس آکویناس شاگرد او و دانته نیز از پیروان او بود به طوریکه در کمدی الهی از او و توماس آکویناس نام می‌برد.

۳. راجر بیکن

وی از دانشمندان علوم طبیعی انگلیسی و پیرو فرقه فرانسیسکن بود که در دانشگاه آکسفورد و پاریس که در آن زمان پایتخت دانش اروپا بود، دانش آموخت؛ گردآوری‌های دانشمندان مسلمان و آنچه را که ایشان از کتاب‌های یونانی ترجمه کرده بودند، بازخوانی کرد.

مردم در زمان زندگی اش ارزش او را ندانستند زیرا اندیشهٔ او بسیار بالاتر از اندیشه زمانی بود که در آن می‌زیست؛ نوآوری شیشه، دودکش، قطب نمای کشتی، سکان کشتی، کاغذ، عدسی، عینک و باروت را به او نسبت می‌دهند. همچنین وی توانست دستور زبان ساده‌ای که به یاری آن می‌توان زبان‌های یونانی، لاتین، عبری و عربی را در زمان کوتاهی آموخت، ابداع کند.

۲. رابرت گروستست

برنامه‌ریز اصلی دروس دانشگاه آکسفورد بود و بر گرایش طبیعت شناختی همراه با مفاهیم افلاطونی تأثیر بسیار گذاشت؛ وی به علوم تجربی و ریاضیات بسیار علاقه داشت و در علوم جو و زبانشناسی نیز صاحبنظر بود. برای ترجمه متون یونانی گروهی تشکیل داد و خود نیز در سن پیری به فراگیری زبان یونانی پرداخت و از این زبان نیز رساله‌هایی را ترجمه کرد.

گروستست در تاریخ تفکر قرون وسطی از معدود کسانی بود که همراه با آلبرت کبیر در پاریس و کلن، به برتری علوم و تفکر یونانیان و مسلمانان معترف بود و کوشید تا طریق استفاده از متون متفکران یونانی و مسلمان را به غربیان بشناساند. از آثار مهم دیگر او می‌توان از رساله در باب نور و آغاز صور و تفسیر بر شش روز خلقت و رساله‌ای در باب فنون هنرهای آزاد نام برد؛ علاوه بر این رسالات، آثار بسیاری از او در ریاضیات، علوم جو، و الهیات باقی مانده است.

۱. زکریای رازی

ابوبکر محمّد زَکَریای رازی پزشک، فیلسوف و شیمی‌دان ایرانی که آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است و به‌عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است.

به گفته جرج سارتن، پدر تاریخ علم، رازی «بزرگ‌ترین پزشک ایران در زمان قرون وسطی بود». از جمله آثار مطرح وی می‌توان به الحاوی، الکناش المنصوری، المرشد، من لایحضره الطبیب، کتاب الجدری و الحصبه، دفع مضار الاغذیه و الابدال اشاره کرد.

رازی طبیبی حاذق و پزشکی عالی‌قدر بود و در زمان خود شهرت به‌سزایی داشت. رازی از زمرهٔ پزشکانی است که بعضی از عقاید وی در درمان طب امروزی نیز به‌کار می‌رود، مخصوصاً در درمان بیماران با مایعات و غذا؛ پزشکان و محققین از کتاب‌ها و رسالات رازی در سده‌های متمادی بهره‌ها برده‌اند.

رازی قبل از طب به کیمیا مشغول بود و اطلاعات زیادی درباره مواد داشته است؛ او اولین کسی است که استحالات شیمیایی را وارد طب کرد و اولین کسی است که تشخیص تفکیکی بین آبله و سرخک را بیان داشت.

شهرت جهانی وی به کشف الکل باز می‌گردد اما او در ایران به عنوان یک پزشک، داروساز و شیمی‌دان برجسته شناخته می‌شود و به پاس زحمات فراوان وی در داروسازی روز پنجم شهریور روز بزرگداشت زکریا و روز داروسازی نام‌گذاری شده است.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه