انتخابات پارلمانی عراق چگونه برگزار می شود؟

عصر ایران - انتخابات پارلمانی عراق روز 10 اردیبهشت برگزار می شود. جزئیات برگزاری این انتخابات به این شرح است:

- انتخابات پارلمانی عراق هر 4 سال یکبار برگزار می شود. دوره فعالیت پارلمان 4 ساله است. این سومین انتخابات پارلمانی عراق پس از سقوط حکومت صدام در سال 2003، تاکنون است.

-  پارلمان عراق 325 کرسی دارد. از این تعداد، 5 کرسی برای اقلیت دینی مسیحیان، یک کرسی برای پیروان اقلیت دینی مندایی یا صابئین ( با جمعیت 7 هزار نفری)، یک کرسی برای اقلیت مذهبی ایزدیی ها (با جمعیت 650 هزار نفر) و یک کرسی برای اقلیت مذهبی شبک ها (با جمعیت 100 هزار نفری) اختصاص می یابد.

- محل پارلمان در منطقه سبز امنیتی بغداد است.

- اولین پارلمان عراق پس از تایید قانون اساسی حکومت پادشاهی این کشور در سال 1925 تشکیل شد.

- در انتخابات عراق، رای دهندگان باید نام فهرست انتخاباتی را در برگ رای، علامت بزنند. رای دهندگان پس از علامت زدن فهرست انتخاباتی مورد نظر خود، برگ رای را در پاکت مخصوص قرار می دهند و آن را به صندوق رای می اندازند.

- در هر شعبه رای گیری، جایگاه هایی ویژه برای قرار گرفتن افراد و علامت زدن فهرست مورد نظر در برگ رای بدون حضور دیگران، وجود دارد.

- رای دهندگان پس از انداختن رای خود به صندوق، باید انگشت اشاره دست راست خود را آغشته به مایع تیره کنند. این مایع به گونه ای است که تا حداقل 24 ساعت قابلیت پاک شدن ندارد به همین دلیل با این اقدام از مشارکت دوباره یک فرد در انتخابات جلوگیری می شود.

- همه افرادی که می خواهند در روز رای گیری حاضر و به فهرست مورد نظر خود رای بدهند باید چند روز قبل از این، در روز تعیین شده به شعبه های ثبت نام مراجعه و نام خود را به عنوان رای دهنده ثبت کنند. این افراد در روز رای گیری تنها می توانند در همان شعبه حاضر و رای خود را به صندوق بیاندازند.

- انتخابات پارلمانی عراق ابتدا در کشورهای خارجی، در مرحله بعدی در داخل عراق برای نیروهای نظامی و امنیتی و سپس به صورت عمومی و سراسری در همه مناطق عراق برگزار می شود.

 

- نمایندگانی از احزاب و سازمان های غیردولتی داخلی  و خارجی ، نظارت بر انتخابات پارلمانی عراق را برعهده دارند.

-  پس از برگزاری انتخابات و مشخص شدن اعضای پارلمان، آنها از طریق رایزنی و توافق با یکدیگر باید تکلیف سه مقام رئیس جمهور، نخست وزیر و رئیس پارلمان را تعیین کنند.

معمولا سه فراکسیونی که توانسته اند بیشترین کرسی های پارلمان را کسب کنند این سه مقام را از میان خود انتخاب می کنند. بزرگترین فراکسیون این حق را دارد که یکی از این سه مقام را انتخاب کند و البته در مقابل با سپردن دو مقام دیگر به دو فراکسیون بعدی، رایزنی و موافقت کند. در نتیجه سه فراکسیون باید درباره توزیع سه مقام مهم میان یکدیگر باهم توافق کنند. هر کدام از این سه مقام، دارای دو معاون خواهد بود که از شخصیت های دو فراکسیون بزرگ دیگر انتخاب می شوند.

پس از این پارلمان با رای گیری، فردی را به عنوان رئیس جمهور انتخاب و سپس رئیس جمهور، فردی را به عنوان نخست وزیر برای کسب رای اعتماد به پارلمان معرفی می کند. اعضای پارلمان همچنین براساس توافقات قبلی، رئیس خود را نیز انتخاب می کند.

سقف زمانی برای توافق بر سر این سه سمت وجود ندارد و ممکن است این رایزنی ها و مشورت ها تا هر زمانی طول بکشد.

برهمین اساس در دو انتخابات پارلمانی گذشته، فهرست شیعیان توانست بزرگترین فراکسیون پارلمان را تشکیل دهد و به دنبال آن، فراکسیون کردها و فراکسیون عرب های سنی، در رتبه های بعدی قرار گرفتند. فهرست شیعیان نیز خواهان سمت نخست وزیری شد و دو سمت رئیس جمهوری و رئیس پارلمان هم به ترتیب به فراکسیون کردها و فراکسیون عرب های سنی رسید.



در نتیجه نخست وزیر شیعه دارای دو معاون کرد و عرب سنی، رئیس جمهور کرد دارای دو معاون شیعه و عرب سنی و رئیس پارلمان عرب سنی دارای دو معاون شیعه و کرد شد.

فراکسیون های انتخاباتی نیز بعد از برگزاری انتخابات شکل می گیرند. ممکن است ائتلاف های شکل گرفته قبل از انتخابات حفظ شود ولی در غیر این صورت افراد منتخب در پارلمان پس از رایزنی با یکدیگر، فراکسیون هایی را تشکیل می دهند تا تقسیم بندی پارلمان و صف بندی آن مشخص شود.

برهمین اساس اگر فهرست الف با 100 کرسی پیروز انتخابات باشد فهرست های ب و ج نیز هر یک 60 کرسی کسب کرده باشند. فهرست های ب و ج می توانند با ائتلاف با یکدیگر  فراکسیون 120 نفره ای ایجاد کنند و در این صورت، فراکسیون آنها بزرگتر از فهرست پیروز (الف) با 100 کرسی خواهد بود.

در چنین وضعیتی فراکسیون پیروز در انتخابات، در صف بندی بعد از انتخابات به فهرست اقلیت در پارلمان تبدیل خواهد شد.

- در عراق کسی نمی تواند به صورت انفرادی در انتخابات پارلمانی کاندیدا شود. برای تشکیل فهرست نیز باید تعداد مورد نظر ستاد برگزاری انتخابات، تشکیل شود. به همان نسبت که هر فهرست، تعداد رای کسب می کند به همان نسبت هم تعدادی به ترتیب و اولویت اعضای فهرست وارد پارلمان می شوند. به همین دلیل افراد با اولویت در فهرست قرار می گیرند.

- هر فهرست باید دارای سر لیست باشد و فهرست ها به نام سرلیست شان شناخته می شوند.
علاوه بر این هر فهرست دارای نام مشخص، شماره و نماد است.


-  شیعیان نیز در قالب فهرست های مختلف و گوناگون حاضر شده اند که از جمله مهمترین آنها، فهرست دولت قانون متعلق به حزب الدعوه به سرلیستی نوری مالکی نخست وزیر، صدری ها وابسته به مقتدی صدر، مجلس اعلا متعلق به حزب مجلس اعلای اسلامی است. مهمترین فهرست عرب های سنی نیز فهرست متحدون است که سرلیست آن، اسامه نجیفی رئیس پارلمان است. مجموعه ای از نیروهای شیعه و عرب لیبرال نیز در فهرستی با عنوان الوطنیه در انتخابات شرکت کرده اند که سر لیست آن ایاد علاوی نخست وزیر پیشین و رئیس فهرست سابق العراقیه است.

- در عراق معمولا دو انتخابات پارلمانی و شوراهای استان برگزار می شود. شوراهای استان، استاندار را انتخاب می کنند.

- زنان: براساس قانون، هر فهرست انتخاباتی برای کسب مجوز شرکت در انتخابات، باید حداقل 25 درصد از اعضای خود را به زنان تشکیل بدهند. رتبه بندی و اولویت بندی زنان در فهرست نیز باید حداقل پس از هر سه کاندیدای مرد، یک کاندیدای زن قرار بگیرد تا راه یابی آنها به پارلمان تسهیل شود. هم اکنون 2607 زن در میان 9032 کاندیدای انتخابات پارلمانی حضور دارند.

همچنین 25 درصد از کرسی های پارلمان، سهمیه زنان است و در صورتی که زنان در حالت عادی نتوانند این بخش از کرسی های پارلمان را کسب نکنند، زنانی که بیشترین آرا را کسب کنند وارد پارلمان می شوند.

- هر فهرست انتخاباتی به نسبتی که از کل آرا، رای کسب می کند به همان نسبت نیز تعدادی از کرسی های پارلمان را به دست می آورد.

- برگزاری انتخابات ، ثبت نام از کاندیداها و رای دهندگان توسط مجموعه ای به نام "کمیته مستقل برگزاری انتخابات" انجام می شود. اعضای این کمیته توسط پارلمان انتخاب می شود.

نظارت بر انتخابات نیز علاوه بر کمیته مستقل انتخابات، بر عهده دستگاه قضایی عراق است.