خرداد 1393/ مه آفرید، داعش و فوتبال

 عصر ایران – خرداد 1393 خورشیدی را با سه نام یا پدیده می توان به یاد آورد و در آنها درنگ کرد:

 اولی «مه آفرید امیر خسروی» متهم ردیف اول «پرونده اختلاس سه هزار میلیارد تومانی» که بیشتر با نام «امیر منصور آریا» شهرت داشت؛ عنوان شرکت سرمایه گذاری یی که جوان گیلانی و برادران و خواهرش برای فعالیت های اقتصادی خود برگزیده بودند. ظاهری از تولید و کارآفرینی اما تولید پول با گواهی های اعتباری فاقد پشتوانه و البته با یک شاه کلید به نام رشوه.

نقش او در لوح خرداد 1393 این است که در سحرگاه سومین روز این ماه به دار آویخته شد.

هر چند اولین بار نبود که فردی به اتهام فساد اقتصادی اعدام می شد ولی چون این اتفاق بسیار به ندرت رخ می دهد و در آخرین مورد نیز به جز اتهامات مالی ، اتهام غیر اقتصادی نیز ذکر شده بود. چندان که محسن رفیق دوست درباره اعدام فاضل خداداد چنین مدعایی دارد و همواره کوشیده است علت اعدام او را به رغم برادرش – مرتضی رفیق دوست – شریک و هم پرونده فساد123 میلیارد تومانی در دهه 70 چنین توضیح دهد.

دومی البته «داعش» است؛ حروف اول چهار کلمه «دولت اسلامی عراق و شام». هزاران مرد مسلح که از سوریه به عراق کوچیدند و از ضعف دولت نوری مالکی بهره بردند و شهر موصل را در عراق تصرف کردند.اینان که مرزهای بر جای مانده از سقوط امپراتوری عثمانی را به رسمیت نمی شناسند و قایل به تقسیمات تازه جغرافیایی هستند در ابتدا چندان جدی گرفته نمی شدند اما به مرور کابوس وار بر کل عرصه سیاست در منطقه سایه انداختند تا این که در خرداد 1393 با تصرف موصل به مثابه یک تهدید منطقه ای و حتی فرامنطقه ای مطرح شدند.

22 خرداد 1393 حسن روحانی در تهران و در تالار وزارت کشور در جشنی شرکت کرده بود که به مناسبت نخستین سالگرد پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری در 24 خرداد 1392 بر پا شد و به این خاطر دو روز زودتر که پنج شنبه 22 خرداد 1393 مقارن با نیمه شعبان و تعطیل بود و جشن را هم «امید و تدبیر» نام گذاشتند تا ناظر به هر دو وجه مذهبی و سیاسی باشد.

رییس جمهوری اما مدام گزارش های مربوط به پیش روی های داعش را دریافت می کرد و مراسم را زودتر از موعد ترک کرد تا در جلسه شورای عالی امنیت ملی در این باره شرکت کند.

 موضوع جذاب دیگر برای جامعه که فرصتی برای رسانه رسمی هم به حساب می آمد تا بخشی از ریزش مخاطب را دست کم در کوتاه مدت جبران کند آغاز مسابقات جام جهانی فوتبال در کشور برزیل و در چهارمین حضور ایران بود.

تیم ملی فوتبال ایران در نخستین دیدار در برابر نیجریه قهرمان و نماینده آفریقا مقاومت کرد و با سامانه چند لایه دفاعی که کارلوس کی روش سرمربی پرتغالی  ایجاد کرده بود و با درخشش بازیکنان یک امتیاز حساس به دست آورد تا همه منتظر دیدار تاریخی با آرژانتین باشند که در واپسین روز خرداد برگزار می شد.

تصویرمتفاوتی هم از رییس جمهوری منتشر شد که حسن روحانی را با لباس ورزشی و یک تی شرت با آرم فدراسیون فوتبال در حال تماشای اولین بازی ایران در جام جهانی نشان می داد.

خرداد 93 برای فوتبال ایران بسیار خوش یُمن بود زیرا ایرانیان باخت به آرژانتین در واپسین لحظات را نیز نه به منزله شکست که به حساب نبوغ «لیونل مسی» گذاشتند و بازی های تیم خود را ستودند.

فضای جامعه به شدت تحت تاثیر فوتبال بود و کارلوس کی روش به خاطر احیای تیم ملی به قهرمان بدل شد در حالی که این بار هم ایران به مرحله بعد راه نیافت اما احساس رضایت از عملکرد تیم ملی و شخص سرمربی در جامعه موج می زد و روزنامه های ورزشی و غیر ورزشی تیتر زدند: بمان کارلوس! چرا که 7 ماه بعد مسابقات جام ملت های آسیا در پیش بود و ایران به قهرمانی آسیا پس از 40 سال می اندیشید.

کی روش ماند (او این روزها – نوروز 94- به خاطر اختلاف شدید وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال بر سر دخالت های او در امور تیم های ملی اعلام کناره گیری کرده و در اقدامی کم سابقه به خاطر ابهامات مالیاتی ممنوع الخروج شده است).

از سه موضوع مهم پیش گفته در خرداد 93 یکی به خاطر پرونده مهم تر و بزرگ تر دیگر – بدهی 9 هزار میلیارد تومانی بابک زنجانی به وزارت نفت- عملا به تاریخ پیوسته و بعید است که پرونده امیر منصور آریا اعدامی دیگری داشته باشد.

داعش اما به معضل بین المللی بدل شد منتها همچون طالبان و صدام، ایران و آمریکا را به هم نزدیک کرد.

در پایان سال 93 با یاری ایرانیان و نقش آفرینی سردار قاسم سلیمانی استان تکریت از کنترل این گروه و دولت خود خوانده خارج شد و تهدیدی که می توانست شیعیان را در عراق تضعیف و این کشور را سه پاره کند به یک فرصت تبدیل شده و تفاوت بنیاد گرایی از نوع طالبان و داعش و با حمایت سعودی را با قرائت  ایران را پیش چشم جهانیان قرار داده و این بار انگ تروریسم را نیز دور ساخته است. موضوع مهم در قبال تکریت این است که ایران بدون ائتلاف با آمریکا نقش آفرینی کرده است.

حکایت فوتبال و کارلوس کی روش نیز همچنان ادامه دارد. فدراسیون فوتبال ایران که از درآمدهای مرسوم در همه جای دنیا خصوصا حق پخش تلویزیونی محروم است ناگزیر دست یاری خواهی به سوی وزارت ورزش دراز می کند و وزیر نیز که پیش تر با اعداد کلان سر و کار نداشته و خود را متولی همه رشته های ورزشی می داند تخصیص بودجه به  فوتبال را مشروط به محدود ماندن مربی پرتغالی در حیطه خود و پرهیز از دخالت در امور مدیریتی کرده بود و کار چنان گره خورده که همکاری کی روش با فوتبال ایران را می توان تمام شده دانست مگر این که مهم ترین حامی او در بالاترین سطوح دولتی – برادر رییس جمهور –  بازهم دخالت کند. توجه و علاقه مردم به مربی پرتغالی موجب رواج این شایعه شد که به رغم مخالفت وزارت ورزش در سطوح بالاتر عقد قراداد مجدد با او به فدراسیون فوتبال توصیه شده بود.

فارغ از مه آفرید، داعش و کی روش که از آنها به عنوان سه پدیده خرداد 93 نام بردیم این ماه یادآور چالش بر سر موضوعی با عنوان « بردن مردم به بهشت» هم هست.

وقتی برخی از «بردن مردم به بهشت ولو با زور» سخن گفتند رییس جمهور روحانی در همایش محیط زیست گفت: «عده ای بیکارند، کار و شغل ندارند، در توهم به سر می برند و مدام غصه دین و آخرت مردم را می خورند در حالی که نه می دانند دین چیست و نه آخرت.»

حسن روحانی البته از کسی یا جریانی نام نبرده بود اما احمد خاتمی به خود گرفت و گفت: « برخی انتظار دارند ما بگوییم آفرین، صد آفرین، هزار و سیصد آفرین. در حالی که این انتظار بیهوده است. چون ما لباس پاسداری از دین پوشیده ایم و خوبی ها را تجلیل و بدی ها را تحلیل می کنیم.»

نکته ای که امام جمعه موقت تهران در نظر نگرفته بود این بود که حسن روحانی هم لباس پاسداری از دین بر تن دارد و به تعبیر غلامعلی حداد عادل در مناظره های انتخابات ریاست جمهوری سال 92«هم در اسم، روحانی است و هم در رسم».

به بهانه اشاره به حداد عادل می توان به یک رخداد کم سابقه در خرداد 93 اشاره کرد. حسن روحانی در سالروز پیروزی خود میزیان همه رقیبان شد. کنفرانس خبری را زود به پایان برد تا ناهار را با  6 رقیب خود در سال قبل تر صرف کند. از آن جمع تنها علی اکبر ولایتی غایب بود چون در سفر چین به سر می برد.

آنان در پایان به حسن روحانی اقتدا کردند و نماز ظهر و عصر را به جای آوردند و عکسی هم به یادگار گرفتند.

 محمد غرضی، محسن رضایی،حسن روحانی، محمد رضا عارف، باقر قالیباف، حداد عادل و سعید جلیلی کنار هم ایستادند در حالی که در زمینه این شعار دیده می شد: «همیشه در کنار هم هستیم».

اهمیت این ابتکار را هنگامی بیشتردر می یابیم که به یاد آوریم از جمع 4 رقیب در انتخابات سال 88 دو نفر به نتایج معترض بودند و سومی هم هیچ گاه حاضر نشد به جز جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام در کنار محمود احمدی نژاد قرار گیرد.

ترتیب استقرار این چهره ها هم البته جالب بود خصوصا این که دکتر عارف، کنار دکتر روحانی ایستاد. هم او که با انصراف از ادامه رقابت و با بی توجهی به تبلیغات صدا و سیما که دوست داشت او بماند زمینه پیروزی روحانی در مرحله اول را فراهم آورد.

اگر در عرصه اقتصاد و قضا، سر مه آفرید بالای دار رفت و در صحنه بین الملل و منطقه همه از داعش غافل گیر شدند در هنر و سینما، روبوسی ناخواسته لیلا حاتمی بازیگر محبوب و محجوب سینمای ایران با رییس هیات داوران فستیوال کن سوژه تازه ای برای حمله به وزیر ارشاد شد تا سر انجام خود این سینماگر که به عنوان یکی از 8 داور اصلی دعوت شده بود توضیح دهد «دیگران رعایت کردند اما آقای ژیل ژاکوب که از نظر سن و سال حکم پدر بزرگ مرا دارد رعایت نکرد» و یاد آور شد:

« من تربیت شده پدری هستم که همه از میزان علاقه او به دین و ملیت ایرانی آگاهی دارند.» راستی هم علی حاتمی در سینمای ایران چندان اعتبار و اشتهار دارد و دختر چنان نام پدر را نیکو نگاه داشته که از این جنجال گزندی به او و سینمای ایران و وزارت ارشاد - که نقش و دخالتی در این ماجرا نداشت- نرسید.

جنجال دیگر در عرصه هنر به خاطر ادعا ی کارگردان نوستالژیک درباره مراسم تغسیل فروغ فرخ زاد در 50 سال قبل درگرفت. مسعود کیمیایی آن قدر که فیلم دیده و فیلم ساخته و در دنیای خیال و مجاز سیر کرده گویا مرزهای این دو با واقعیت را در هم آمیخته بود.

 در آن سوی دنیا نیز هوشنگ سیحون معمار سرشناس ایرانی چشم ازجهان بست. هم او که در آثار خود در ایران ایده هایی چون باغ ایرانی و طاق شکسته را به اجرا می گذاشت. نام و کارهای او را هنگامی درخورتر می یابیم که به شهری نگاه کنیم که زیبایی شناسی آن به دست بساز و بفروش هایی افتاده که تراکم می خرند و خانه های قدیمی را تخریب می کنند و از نو واحدهای کوچکی می سازند که همه شبیه هم است و معماری خیال انگیز سیحون جای خود را به سود جویی آدم هایی داده که ضرورت زیبایی شناختی احساس نمی کنند مگر برای جلب مشتری و ظاهری فریبنده تر.

دست آخر و برای این که بدانیم سایه سیاست تا چه اندازه سنگین است ضمن این که فوتبال چگونه موضوع اول در خرداد 93 بوده این یادآوری هم خالی از لطف نیست که در همین ماه و قبل از شروع جام  جهانی فاش شد که حمید رضا رسایی نماینده مخالف دولت و مشهورترین «دلواپس» مجلس قصد داشته از سوی کمیسیون اصل 90 همراه تیم ملی فوتبال به برزیل برود. ربط و مناسبت این سفر البته رسیدگی به فساد در فوتبال اعلام شد!

همان گونه که قابل پیش بینی بود اما چنان موجی از اعتراض درگرفت که با دخالت شخص رییس مجلس این سفر منتفی شد. جالب ترین پرسش رسانه ها از آقای رسایی این بود که چگونه می تواند بر مقوله فوتبال و در آمریکای جنوبی تمرکز کند در حالی که ذهن و توجه او به قاعده باید معطوف به مذاکرات هسته ای باشد و آیا پی گیری اتهام فساد در فوتبال مستلزم سفر به برزیل با بودجه بیت المال بوده است؟!