دلیل سفر رئیس جمهوری افغانستان به تهران

حسین احمدی . استاد روابط بین‌الملل / روزنامه شرق
 
محمداشرف غنی با هیأت بلندپایه صدنفری متشکل از تاجران بخش خصوصی و دیپلمات‌ها، به ایران سفر کرده است. این سفر بعد از دوبار تأخیر، در حالی انجام می‌شود که آقای غنی قبلا از کشورهای پاکستان، عربستان سعودی، چین و امارات متحده عربی دیدن کرده است.

 برای دولت وحدت ملی افغانستان، بنا به وعده‌های انتخاباتی، تأمین صلح از اهمیت چندانی برخوردار است.

 تمرکز دولت آقای غنی درحال‌حاضر بر سر مذاکره با طالبان است. دراین‌راستا سفر به کشورهای مذکور، خصوصا عربستان سعودی و امارات متحده عربی، به‌منظور دعوت از این کشورها برای تشویق طالبان به مذاکره با دولت وحدت ملی است.

حمایت افغانستان از عربستان سعودی در حمله به یمن، به‌دلیل انتظاری است که دولت اشرف غنی از عربستان در جذب طالبان دارد. این استراتژی منطقه‌ای اشرف غنی به موانعی در داخل و خارج از افغانستان برخورد کرده است، برای مثال انتقاد شدید «محمد محقق»، معاون دوم ریاست اجرایی، در مورد حمایت از عربستان در حمله به یمن، از‌این‌روست که عربستان درحال‌حاضر درگیر جنگ با یمن است و حداقل در کوتاه‌مدت نمی‌تواند نقش میانجی را در روابط دولت اشرف غنی با طالبان داشته باشد.

 در دیگرسو، رقیب منطقه‌ای عربستان ‌سعودی، یعنی ایران، در شرایط بهتری از رقیب، برای افغانستان قرار گرفته است. توافق هسته‌ای احتمالی تنش‌ها را در روابط ایران و آمریکا حداقل در موضوع هسته‌ای کاهش داده است.

آمریکا بزرگ‌ترین شریک افغانستان است و کاهش تنش در روابط دو کشور، افغانستان را ترغیب می‌کند روابط استراتژیک بهتری با ایران داشته باشد و در معادلات منطقه‌ای نقش بیشتری برای ایران در نظر بگیرد. قبل از بیانیه سوئیس، افغانستان نقش بیشتری برای عربستان قائل بود، اما بعد از بیانیه و درگیرشدن عربستان در یمن، از دید اشرف غنی موازنه به نفع ایران تغییر کرده است. 

این سفر از بُعد روابط دوجانبه نیز از اهمیت انتظارات دوچندانی برخوردار است. یک‌‌میلیون‌و ٥٠٠هزار مهاجر افغان در ایران به سر می‌برند. در این سال‌ها ما با پدیده‌ای به‌عنوان مهاجران غیر‌قانونی در کشور روبه‌رو بوده‌ایم. توافق بر سر ثبت‌نام و ساماندهی این مهاجران می‌تواند زودتر به این معضل اجتماعی پایان دهد.

مبارزه با افراط‌گرایی جدا از عزم منطقه‌ای، انتظاری است که ایران همیشه از همسایه شرقی خود داشته است. افغانستان در این سال‌ها، نتوانسته است از کشت موادمخدر در کشور خود جلوگیری به‌عمل آورد. مبارزه با کشت موادمخدر درخواستی است که دولت ایران از آقای اشرف غنی دارد. مبارزه با موادمخدر و افراط‌گرایی ایجاب می‌کند، دو کشور همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی بیشتری را مدنظر داشته باشند. 

ارتقای روابط دو کشور بستگی به تشخیص و اجرایی‌کردن فرصت‌های اقتصادی و فرهنگی دو کشور دارد. افغانستان نمی‌تواند ایران را از معادلات منطقه‌ای خود حذف کند. پیوند فرهنگی و سیاسی ایران و افغانستان بر بسیاری از مسائل منطقه‌ای و مرزی دو کشور سایه ‌انداخته است.

انفجار دو روز پیش در جلال‌آباد ننگرهار و قبول مسئولیت این انفجار توسط داعش، افغانستان را به همکاری‌های امنیتی و منطقه‌ای جدیدی سوق خواهد داد. ازسوی‌دیگر تجارب و توان امنیتی ایران، نقش این کشور را در معادلات امنیتی افغانستان بیشتر از پیش نشان خواهد داد.