توسعه صنعت گردشگري يك ضرورت است نه انتخاب

  امروز صنعت گردشگري در توليد ثروت ملي، برقراري امنيت پايدار و تعامل بين ملت‌ها و فرهنگ‌ها جايگاه مهمي دارد و در سطح جهان نوعي ديپلماسي پذيرفته شده و مطرح است.
 
اين صنعت از دهه ٤٠ ميلادي همراه با توسعه خدمات گردشگري و امكانات ريلي، هوايي، دريايي و زميني با خيز ملايمي گسترش يافت و سفر بخشي از زندگي مردم شد.

نقش بارز گردشگري در معرفي فرهنگ‌ها، زبان، تاريخ، آداب و رسوم، آيين‌ها و... غيرقابل انكار شد و نقش موثري در تعاملات جوامع بشري خصوصا در عرصه ديپلماسي فرهنگي ايفا كرد. درسال١٩٨٠ تعداد گردشگران ٢٢٧ ميليون نفر بوده ولي در حوالي سال‌هاي ١٩٩٥ شتاب و خيز بلندي داشته است تا جايي كه در اين سال ٥٢٨ ميليون گردشگر در سطح جهان جابه‌جا شد.

با افزايش جمعيت جهان و توسعه بيش از پيش امكانات و زير ساخت‌ها، تعداد گردشگران شتاب غير قابل مهاري پيدا كرد به طوري كه در سال ٢٠١٤ تعداد گردشگران با هدف‌هاي تفريحي، فرهنگي، زيارتي، درماني، ورزشي، تجاري و... به يك ميليارد و ٢٠٠ ميليون نفر در سطح ١٩٦ كشور جهان رسيد و از قبل آن ١٤٧٦ ميليارد دلار درآمد حاصل شده كه بالاترين سهم نصيب ايالات متحده امريكا شده (با احتساب درآمد گردشگران داخلي ٦٥٦ ميليارد دلار سهم امريكا بوده است) و تنها كمتر از نيم درصد به ايران رسيده به همين دليل اگر گفته مي‌شود اقتصاد صنعت گردشگري دومين اقتصاد جهان است دور از واقعيت نيست.
 
براساس اظهارنظر سازمان گردشگري جهاني، ايران به دليل پيشينه فرهنگي و تاريخي (ميراث ملموس و غير ملموس)، قابليت‌هاي طبيعي (جنگل، كوه، كوير، دشت‌هاي سرسبزو دريا)، تنوع و ظرفيت‌هاي صنايع دستي و هنرهاي سنتي (رتبه سوم تنوع محصولات صنايع دستي در جهان) و تنوع غذايي در سر جمع امتيازات گردشگري، در رتبه دهم جهان قرار دارد.
 
در ايران بيش از يك ميليون سايت ميراث فرهنگي وجود دارد كه حدود ٣٢هزار اثر تاريخي - فرهنگي ملموس و ناملموس ثبت ملي شده است و با ثبت ١٩ اثر فرهنگي - تاريخي جهاني (با احتساب ثبت جهاني دو محوطه تاريخي شوش و ميمند در سال جاري) رتبه نخست دربين ١١ كشور منطقه و رتبه يازدهم جهاني (مشترك با كشورهاي استراليا و برزيل) را داراست.

همه اين قابليت‌ها كه مورد اقبال و توجه جهانيان است براي ايران گنجينه گرانبهايي است كه مي‌تواند در جذب گردشگران خارجي موثر ومنبع بزرگي براي توليد ثروت ملي باشد.

اگرچه در طول چهار دهه گذشته ما از ظرفيت موجود جهاني كمترين بهره را برديم و از يك سو به دليل نبود زيرساخت‌هاي مناسب صنعت گردشگري و از سوي ديگربه دليل ايجاد برخي محدوديت‌ها براي آنان و نامناسب بودن فضاي بين‌المللي نسبت به ايران و ايراني موجب شد از ظرفيت عظيم ايجاد شده در گردشگري خارجي كمترين استفاده را ببريم ليكن امروز به چند دليل كه در زير به آنها اشاره مي‌شود شرايط براي كشور ما فراهم شده است:
 
الف- بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران فراز و نشيب‌هاي زيادي در روابط و تعاملات بين‌المللي ما وجود داشته است، گاهي رفتارما در چار چوب عزت و حكمت با جهان تنظيم مي‌شد و گاهي با تلخ زباني و پرخاشگري روابط بين‌المللي ما به حداقل مي‌رسيد و اين رويه در سطح بين‌الملل و خصوصا در ميان كشور‌هاي حوزه خليج فارس، ايران هراسي را به دنبال داشته است.

با روي كار آمدن دولت تدبيرو اميد و اتخاذ سياست‌هاي اعتدالي، عقلاني و منطقي و بروز آن در قالب رفتار‌هاي سنجيده در تعاملات بين‌المللـي موجب تغيير رويكرد و رفتار دولت‌ها و ملت‌ها با ايران و ايرانيان شد. همچنين توافق هسته‌اي با كشور‌هاي ١+٥ كه در سايه تلاش و نبوغ دولت تدبير و اميد به دست آمده است و توفيقي بزرگ در عرصه سياست خارجي براي كشور بوده، توفيقات به دست آمده درعرصه سياست خارجي نويد بخش گسترش قابل توجه صنعت گردشگري در كشور است.
 
ب- گردشگران قبل از اقدام به سفر هدف خود را تعيين مي‌كنند و قابليت‌ها، ظرفيت‌ها، جاذبه‌ها و استعدادهاي نهفته در كشور هدف را مورد مطالعه و ارزيابي قرار مي‌دهند. ايران به دليل دارا بودن تاريخ و تمدن ١٠ هزار ساله خود عمدتا هدف فرهنگي و تاريخي گردشگران قرار مي‌گيرد و از اين نظر جزو ١٠ كشور اول جهان است به نحوي كه ديدن آثار تاريخي چون تخت جمشيد، پاسارگاد، ارگ بم، شهر تاريخي سوخته، شهر تاريخي شوش، سازه‌هاي آبي شوشتر، هگمتانه همدان، ميدان نقش جهان و مسجد جامع اصفهان و... مطلوب گردشگران خواهد بود.
 
ج- امروز يكي از اساسي‌ترين مشكلات جامعه ما بيكاري و نبود فرصت شغلي براي جوانان است و نكته ديگر متكي بودن درآمد و اقتصاد كشور به نفت است كه با كاهش قيمت آن كشور به سرعت دچار بحران اقتصادي مي‌شود، از همين رو در حال حاضر يك اتفاق نظر همگاني بين دولت، مجلس و همه اركان نظام به وجود آمده است كه در حوزه گردشگري ظرفيت بالايي براي ايجاد اشتغال كم‌هزينه وجود دارد كه با تقويت اين حوزه و سرمايه‌گذاري مناسب و زود بازده مي‌توان تا حد مطلوبي مساله اشتغال را در كشور ساماندهي كرد. و بالاخره با رشد و گسترش صنعت گردشگري به سرعت مي‌توان كمبود درآمد ملي را جبران كرد، از اين رو نگاه بلند و مثبت رييس‌جمهور محترم و دولت تدبير و اميد و نمايندگان مردم در مجلس شوراي اسلامي مي‌تواند كمك شاياني به توسعه و گسترش اين حوزه كند و اين نگاه كه اكنون وجود دارد فرصت بسيار خوبي براي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري است.
 
آخرين و مهم‌ترين نكته در اين باره ورود جدي و حمايت همه‌جانبه رهبر معظم انقلاب از اين حوزه است. ايشان در سياست‌هاي ابلاغي برنامه ششم توسعه در دو بند صراحتا به حمايت از بخش گردشگري، صنايع دستي و ميراث فرهنگي تاكيد دارند، چنانكه در بند (٥٠) به افزايش پنج برابري ايرانگردان خارجي اشاره مي‌كنند «توسعه پايدار صنعت ايرانگردي به گونه‌اي كه ايرانگردهاي خارجي تا پايان برنامه ششم به حداقل پنج برابر افزايش يابد» و همچنين در بند (٥١) به «حمايت از صنايع دستي و صيانت از ميراث فرهنگي كشور» مي‌پردازند.
 
لذا بايد اعتراف كرد كه همه نگاه‌ها به اين بخش مثبت و حمايتي است و اين بهترين فرصت براي بهره‌گيري كامل از ظرفيت موجو دنياست، چراكه اقتصاد مبتني بر صنعت گردشگري به دليل كم‌هزينه، پرسود و زودبازده بودن، مسيري ميان‌بر براي رونق اقتصاد كشور و حل مشكل اشتغال است.
 
٭معاون حقوقي، مجلس و امور استان‌هاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري

منبع: سایت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري