امحاء جمعيت زير خط فقر مطلق؛ از حرف تا واقعیت

محمدعلی دیانتی زاده- وزير رفاه و تامین اجتماعي عقيده دارد كه جمعيت زير خط فقر مطلق در كشور وجود ندارد و آمار و ارقامی که تاكنون در این مورد اعلام شده نادرست است. فلسفه وی این است که نيازمند تحت پوششی كه زير خط فقر باشد و كمتر از يك دلار در روز دريافت كند، نداریم. چون به مددجويان تامین اجتماعی ماهانه بين 250 تا 500 هزار ريال حقوق پرداخت مي شود و اين رقم غیر از خدمات موردي است كه اين خانواده ها از نهادهاي حمايتي دريافت مي كنند و اگرچه تامین کننده زندگي افراد نیست ولی دولت نيز با ارايه تسهيلاتي نظير سهام عدالت سعي در پركردن خلاء ها و خارج شدن مردم از تحت پوشش دستگاه هاي حمايتي دارد. مصري همچنين معتقد است كه هيچ قانوني او را ملزم به اعلام خط فقر نكرده و بر اساس بررسي ها، اعلام خط فقر مشكلي را حل نمي كند.

در کنار این اعلام، در خبرها خواندیم که مادری به همراه دختر جوان خود به علت فقر شديد در مشگين شهر خودكشي كردند. اين دو از داشتن نان آور خانواده محروم بوده و در فقر كامل زندگي مي‌كرده اند.

با فرض این که نیازمندان ما همگی تحت پوشش تامین اجتماعی باشند و با همان مستمری و خدمات موردی، بالای خط فقر مطلق به سر ببرند، به این نتیجه می رسیم که مادر و دختر مذکور آخرین بازمانده جمعيت زير خط فقر مطلق در كشور بوده اند! اینجاست که به یاد جشنی می افتیم که زمانی در کشور سوئد به مناسبت فوت آخرین فرد بی سواد این کشور برپا شد. پس درصورت پذیرفتن عقاید وزیر رفاه، جا دارد ما هم جشنی به مناسبت انقراض جمعيت زير خط فقر مطلق در كشور برپا کنیم!

واقعیت این است که صحبت از خط فقر يك و دو دلاري در كشور ما توجیهی ندارد، چرا كه تعيين نرخ P.P.P (برابري قدرت خريد) بر حسب دلار پايه 1990 آمريكا محاسبه و حدود 350 تومان در نظر گرفته مي‌شود اما اکنون 350 تومان به هيچ وجه برابر يك دلار امريكا نيست. در حال حاضر در بسياري از ايالت‌هاي هند هم خط فقر سه دلاري براي فقر شديد تعريف مي‌شود. یعنی اگر يك دلار را 930 تومان محاسبه كنيم، با افزايش تورم و تبديل خط فقر يك به دو دلاري، اين رقم معادل 1860 تومان در روز مي‌شود. به عبارت دیگر ماهانه بايد به ازاي هر خانواده پنج نفره 250 هزار تومان پرداخت شود. درحالي كه خانوارهاي ايراني براي خروج از خط فقر چنين دريافتي‌اي‌ ندارند و يك خانواده پنج نفري تحت پوشش كميته امداد ماهانه فقط 54 هزار تومان دريافت مي كنند كه اين مبلغ نان شب آنان را هم تأمين نمي كند.

در دنیا برای محاسبه خط فقر مطلق، تنها كالري مورد نياز فرد از طريق غذا لحاظ مي‌شود و ساير اقلام كالايي بر حسب هزينه‌هاي غذايي تخمين زده مي‌شود و به اين دليل، سهم مسكن در اين هزينه‌ها بسيار كمرنگ مي‌شود. اين در حالي است كه بر حسب آمارهاي مركز آمار ايران حدود 30 درصد سبد مصرفي خانوارها را مسكن تشكيل مي‌دهد که در دو دهک پایین تا 70 درصد هم می رسد.

از سوی دیگر براساس قانون بودجه سال 84 و 85 وزارت رفاه مكلف شده است كه در راستاي تعيين خط فقر و هدفمند كردن يارانه ها و همچنين كمك به شناسايي اقشار نيازمند اقدام كند كه تاكنون اقدام مثمر ثمري در اين زمينه انجام نشده است. البته وزیر رفاه گفته است که اطلاعات مورد نياز براي محاسبه خط فقر مطلق را از مركز آمار ايران بررسي خواهد کرد و با ارايه آمار به برنامه ريزان، تكاليفي براي كمك به دهك هاي مورد نياز تدوين مي شود.

امید آن که نتیجه بررسی سبد هزينه خانوار در دهك هاي مختلف درآمدي و ريزداده‌هاي مصرف و درآمد خانوارهاي ايراني در سال 86 هرچه زودتر از سوي مركز آْمار ايران منتشر شود، چرا که در دست داشتن آن براي محاسبه خط فقر مطلق و شاخص نابرابري برای کارشناسان ضروري است. فراموش نکنیم که اقتصاددانان خط فقر و شاخص نابرابري را دو مقوله جدا از هم بر می شمرند و تلفيق آن ها را باعث افزایش شكاف طبقاتي، بروز ناامني رواني و تشديد احساس تبعيض در ميان طبقات محروم مي‌ دانند.

سرمقاله روزنامه پول