سه بامداد به وقت دوحه و دیپلماسی موفق ایران

عصرایران ؛ سید ضیاء الدین احتشام - لبنان ، "برگ برنده خاورمیانه" است و این را ، نه تنها همه کشورهای منطقه ، بلکه ملت های آن سوی اقیانوس ها هم می دانند و درست به همین دلیل است در طول تاریخ معاصر ، هم اروپایی ها - به ویژه فرانسویان - به "عروس خاورمیانه" چشمداشت داشته اند و هم امریکایی ها ، در لبنان هزینه های زیادی کرده اند تا بتوانند برای معرکه گردانی منطقه جای پای محکمی به نام لبنان داشته باشند.

در خود منطقه نیز ، اسرائیل، سوریه ، اردن ، عربستان ، مصر و ایران با آگاهی نسبت به موقعیت بی نظیر لبنان و برگ برنده بودن آن ، کوشیده اند در رقابتی که با منافع ملی شان نیز گره خورده است ، در معادله لبنان ، سهمی بیشتر داشته باشند تا در تعاملات منطقه ای با یکدیگر و ارتباطات بین المللی شان ، بتوانند از موضع بالاتری سخن بگویند و امتیاز بگیرند .

در واقع این گونه نیست که اگر هر کدام از کشورهای منطقه بخواهند با شعارها و پزهایی مثل عدم مداخله در امور دیگران ، از لبنان چشم پوشی کنند ، صرفاً از کسب امتیازات بیشتر سیاسی محروم می شوند، بلکه جغرافیای سیاسی خاورمیانه به گونه ای است که از دست دادن لبنان ، مترادف با تحمل هزینه های گزاف سیاسی است .

بر مبنای همین واقعیت است که بحران سیاسی 18 ماهه اخیر لبنان ، به گرهی ناگشودنی تبدیل شده بود؛ در واقع ، همه طرف های درگیر در لبنان ، اعم از آمریکایی ها ، اسرائیلی ها ، اروپاییان ، کشورهای عربی ، ایران و گروه های داخلی این کشور ، در ماجرای تعیین دولت جدید ، به خط قرمزهای خود رسیده بودند و هیچکدام از آنها حاضر به عقب نشینی و کوتاه آمدن نبود ؛ حتی فواد سنیوره نیز که به لحاظ شخصی ، اصطلاحاً بریده و کم آورده و آماده کناره گیری بود ، به دلایل سیاسی و فشارهای خارجی ، همچنان صندلی اش را به عنوان یک "سنگر" به تمام معنا ، نگه داشته بود تا آنکه اشتباه استراتژیک دولت سنیوره مبنی بر خلع سلاح مخابراتی حزب الله و تغییر فرمانده فرودگاه بیروت رخ داد و حزب الله نیز با فرصت شناسی و البته قدرت نمایی اش ، بازی را به مجرایی دیگر برد و بدین ترتیب ، کشوری که در آن ، نشست پارلمانش برای تعیین رئیس جمهور ، 19 بار شکست خورده بود ، در اجلاس دوحه ، به فوریتی شگفت انگیز ، صاحب رئیس جمهور جدید شد ، مهم ترین عنصر جریان ضد ایرانی در لبنان ، یعنی سنیوره ، حذف شد - و در صورت انتخاب مجدد ، با توجه به تغییر محیط بازی دیگر آن قدرت و تندروی سابق را نخواهد داشت - و میشل سلیمان به عنوان رئیس جمهور دوازدهم لبنان راهی کاخ بعبدا شد و قبل از همه مهمانان خارجی حاضر در لبنان ، از منوچهر متکی ، وزیر خارجه ایران ، به عنوان نخستین مهمان خارجی اش پذیرایی کرد که این پذیرایی ، پیامی عمیق در بطن خود داشت .

اما در اجلاس دوحه چه گذشت که این نتیجه مطلوب برای ایران و مقاومت پدید آمد و علاوه بر تغییر نخست وزیر ، 11 پست وزارت به علاوه حق وتو و امتیازات دیگر به حزب الله رسید و به فاصله کمتر از یک هفته ، تل آویو نیز به حزب الله پیشنهاد مذاکره داد و برای آزادی اسرای لبنانی ، اعلام آمادگی کرد ؟

بی گمان ، این امتیازات گسترده ، از سر خیرخواهی اعراب به حزب الله اعطا نشده است .
پاسخ این پرسش را باید در دیپلماسی فعال نزدیک ترین کشور به حزب الله جستجو کرد ، در ایران.

اجلاس دوحه ، در همان دور اول خود ، به بن بست رسید و دقایقی قبل از ساعت 3 بامداد ، مسوولان قطری به عنوان میزبان نشست ، تهدید کردند که شکست مذاکرات را به طور رسمی اعلام خواهند کرد.

این خبر ، لحظاتی بعد به وزارت خارجه ایران که در حال آماده باش به سر می برد، مخابره شد و اینجا بود که دیپلماسی ایران، فاز جدید تحرکات سیاسی اش را آغاز کرد و دهها تماس محرمانه و علنی شکل گرفت و ابزارهای دیپلماتیک تهران -که هنوز زمان علنی سازی آنها فرا نرسیده است - به سرعت به کارگیری شدند و در نهایت از اجلاس شکست خورده ای که در آن اعراب قسم خورده ضدایرانی ، حضوری پررنگ داشتند ، یک پیروزی بزرگ استراتژیک برای ایران حاصل شد و جبهه مقابل ایران ، به تلخی تمام ، زیر توافقنامه شکست خود را امضا کرد .
روز بعد ، سعد حریری، چنین اعتراف کرد: در دوحه دچار خسران شدیم ولی چاره ای جز پذیرش واقعیت نداشتیم.

سعودی ها هم که اخیراً وزیر خارجه شان ، سعود الفیصل، علیه ایران تندترین موضع گیری ها را کرده بود ، با دستانی خالی و البته دلی پر از دوحه به ریاض برگشتند .

بی تردید ، دستاورد اجلاس دوحه برای ایران ، در مراحل بعدی روابط ایران و کشورهای منطقه ، تعاملات ایران و امریکا و تهدیدهای ضدایرانی آتی ، بسیار مؤثر خواهد بود و قدرت لابی ایران را به طرز قابل توجهی افزایش خواهد داد.

از این منظر ، باید اذعان داشت که دستگاه دیپلماسی ایران در پرونده لبنان ، عملکردی فعال و در راستای منافع ملی داشت که امید است شرایط منطقه اجازه دهد در آینده ای نه چندان دور ، از پشت پرده اقدامات دیپلماتیک ایران ، که این "پیروزی نرم" را برای کشورمان به ارمغان آورد ، گزارشی مبسوط و شفاف ارئه داد.

به هر روی ، حق مطلب آن است که در کنار نقدها و انتقادهایمان ، موفقیت ها را نیز ببینیم و ارج نهیم و شکی نیست که ایران در لبنان توانست عرب و غرب را شکست دهد، مخصوصاً اعرابی که در ماه های اخیر ، بیش از حد گستاخ شده بودند و نیاز به یک گوشمالی دیپلماتیک داشتند.