یک روز جهانی برای "زبان عربی"

عصرایران - روز 18 دسامبر به عنوان روز جهانی زبان عربی نام گذاری شده است.

یونسکو روز 18 دسامبر را به عنوان روز جهانی زبان عربی اعلام کرده است. به همین مناسبت مراسمی در روز جمعه گذشته در مقر یونسکو (سازمان فرهنگی تربیتی ملل متحد) در پاریس برگزار شد.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 18 دسامبر سال 1973 با تصویب قطعنامه ای زبان عربی را به عنوان یکی از زبان های رسمی سازمان ملل متحد به زبان های انگلیسی، چینی، فرانسوی، روسی و اسپانیولی اضافه کرد. یونسکو هم در سال 2012 تصویب کرد 18 دسامبر هر سال هم عنوان روز جهانی زبان عربی اعلام شود.

 زبان عربی یکی از ساختارمندترین قواعد را در میان زبان های جهان دارد. همین موضوع باعث شده زبان عربی نسبت به دیگر زبان ها از تعداد کلمات و مصدرهای زیادتری برخودار باشد و واژه‌زایی در این زبان سهل و آسان باشد. زبان عربی زبان شعر، ادبیات و فلسفه است.

زبان عربی دارای لهجه‌های متفاوتی است. مردم در یمن و سومالی در شرق تا کشورهای مراکش و موریتانی در غرب جهان، به زبان عربی سخن می گویند اما هر یک به لهجه  و گویش مخصوص خود. در هر کشور و منطقه ای، زبان عربی با لهجه خاص آن بیان می شود.

در ایران نیز، مردم مرکز و جنوب خوزستان، جنوب ایلام و بخش هایی در استان های فارس، بوشهر، هرمزگان و خراسان به زبان عربی صحبت می کنند و زبان عربی زبان مادری آنهاست.

زبان عربی در خوزستان و جنوب ایلام به لهجه ای که به لهجه "اهوازی" معروف است صحبت می شود گرچه لهجه مردم عرب در مرکز و جنوب استان خوزستان نیز متفاوت و قابل تمایز و تفکیک است. البته منظور از "لهجه اهوازی" عربی تنها شهر اهواز نیست بلکه شامل مناطق عرب نشین استان های خوزستان و ایلام می‌شود.

زبان هر یک از کشورهای عربی نیز تحت تاثیر فرهنگ و زبان های مجاور بوده است. مثلا در زبان عربی مردم سوریه و لبنان، کلمات فرانسه بسیاری دیده می شود زیرا این دو کشور برای سال هایی تحت قیمومَت فرانسه بوده اند. در مراکش هم زبان عربی تحت تاثیر زبان های فرانسه، اسپانیولی و زبان امازیغی (بربر) است.

در الجزایر زبان عربی تحت تاثیر زبان های فرانسه و بربر (امازیغ) است. امازیغ زبان مردم امازیغی/ بربر در صحرای بزرگ شمال آفریقاست.

همچنین تحت تاثیر حضور طولانی مدت انگلیسی ها و ارتباطات با آنها، زبان عربی و لهجه مردم جنوب عراق، کویت و مردم عرب جنوب خوزستان حاوی کلمات زیاد انگلیسی است. لهجه های عربی اهوازی، کویتی و عراقی به دلیل مجاورت با زبان های فارسی و ارتباط با انگلیسی، از این دو، کلماتی را گرفته اند.

در لهجه های مختلف، شکل و تلفظ حروف نیز تغییر می کند. مثلا مردم در سوریه و لبنان، حرف جیم را به شکل ژ و حرف ذ را به صورت ز تلفظ می کنند. در مصر حرف ج در برخی حالات به شکل گ تلفظ می شود. مانند کلمه جمهوریه که به صورت گمهوریه تلفظ می شود.

در لهجه عربی در جنوب عراق، کویت و لهجه اهوازی نیز در برخی حالات حرف ج به صورت ی (دجاجه = دیایه)، حرف ق به صورت گ (قل = گل) (قعده = گعده) و حرف ک به صورت چ (کذاب = چذاب) تلفظ می شود.

همچنین لهجه عراقی و شمال سوریه نیز تحت تاثیر زبان ترکی قرار گرفته اند. در عربی عراقی و سوری شاهد تعداد زیادی از پسوندهای "جی" هستیم که از زبان ترکی گرفته شده و "چی" تلفظ می شود. این پسوند نشانه حرفه و شغل است که از جمله می توان به جادرجی، جایجی و باجه جی اشاره کرد.
 
مردم 5 کشور جنوب خلیج فارس یعنی قطر، بحرین، عربستان سعودی، امارات و عمان، با ریتم کُند سخن می گویند و کلمات را شمرده شمرده بیان می کنند.

سرعت تلفظ کلمات عربی در لهجه های اهوازی، عراقی، کویتی و اردنی متعادل می شود. نه سریع صحبت می کنند و نه آهسته.
مردم سوریه و شام عربی را با کشیدن حرف ها و کلمات بیان می کنند چیزی شبیه لهجه اصفهانی زبان عربی.

ریتم سخن گفتن به زبان عربی با ورود با قاره آفریقا یعنی در مصر سرعت می گیرد و در الجزایر و تونس و مراکش این سرعت به اوج می رسد.

زبان های عربی و فارسی نیز به مبادله کلمه پرداخته‌اند. کلمات بسیاری از عربی در فارسی استفاده می شود و کلمات فارسی در عربی مردم جنوب عراق، خوزستان و کویت.

از جمله کلمات فارسی در زبان عربی می‌توان به کلمه مهرجان (مهرگان) به معنی جشنواره، بنفسج (بنفش)، تماشا، دریچه (دریشه) و روزنامه به معنی تقویم اشاره کرد.

همچنین برخی کلمات عربی در فارسی با معنی متفاوتی به کار می‌رود همچون واژه «انقلاب» که در فارسی به معنی مصطلح کنونی به کار می‌رود و در عربی از «الثوره» استفاده می‌کنند.