آذر 94/ ظریف، پشت درهای یلدای جام جم

عصر ایران- سه اتفاق مهم نهمین ماه سال کهنه را می توان در روزهای 18 و 24 و 30 آذر 1394 سراغ گرفت.

درباره اولی یادآوری می کنیم که در شامگاه سالروز رحلت پیامبر گرامی اسلام  - که در سال گذشته با 18 آذر 1394 مقارن شده بود- کاندیداتوری سید حسن خمینی برای انتخابات مجلس خبرگان رهبری از زبان برادر اعلام شد و فضای سیاسی را تحت الشعاع قرار داد.

دقایقی پس از اعلام این موضوع در سخنان سید علی خمینی و در ساعت 22 و 10 دقیقه همان شب، «عصر ایران» نخستین تارنمایی بود که خبر را منتشر کرد و تا ساعت 23 در بیشتر خبرگزاری ها نقل و بازنشر شد.

اهمیت این خبر چنان بود که بر وقایع سه ماه بعد نیز تاثیر گذاشت.  در دی ماه به خاطر حاضر نشدن در آزمون تشخیص اجتهاد شورای نگهبان در حالی که سید حسن گفت دعوت نشده ولی روزنامه کیهان ادعا می کرد یک عضو هیأت رییسه خبرگان تلفنی اطلاع داده چه روزی آزمون انجام می شود. یادگار امام اما خود تلویحا این موضوع را تکذیب کرد.

در بهمن ماه نیز واکنش صریح و بی سابقه هاشمی رفسنجانی به احراز نشدن صلاحیت سید حسن و این جمله در سالروز بازگشت امام به ایران که «صلاحیت خود شما را چه کسی تأیید کرده است» خبر ساز شد و در اسفند با این که مجال رقابت از سید حسن سلب شد اما تصویر او به مثابه یکی از نشان های فهرست امید ( ائتلاف اصلاح طلبان و اعتدال گراین) بر صدر نشست و حاصل آن شد که هفتم اسفند دیدیم.

اتفاق دوم اما در روز سه شنبه 24 آذر رخ داد. درست در همان زمانی که پیش بینی شده بود.

در این روز شورای حکام یا همان هیأت امنای آژانس بین المللی انرژی اتمی پرونده پی. ام. دی را بست.

مراد از «پی .ام .دی» پرونده ای است که درباره آنچه ابعاد نظامی فعالیت هسته ایران می پنداشتند و طی12 سال گشوده بود و در واقع خوان هفتم برای نهایی شدن برجام به حساب می آمد.

اصول گرایان مخالف برجام در روزهای منتهی به 24 آذر این آیه یأس را می خواندند و تیتر می زدند که « آژانس دبه در می آورد» اما این پیش بینی یا آرزو نیز محقق نشد و دبه ای در کار نیفتاد و پرونده پی .ام. دی را هم بستند تا شمارش معکوس برای رفع تحریم ها با شروع سال جدید میلادی ( 2016) و از نیمه دی ماه آغاز شود.

در همان روزها سعید جلیلی، سردار نقدی و رحیم پور ازغدی در همایشی در دانشگاه تهران شرکت کردند و نفر سوم گفت:« غربی ها از سانتریفیوزهای ما نمی ترسند. نگران تفکری هستند که هر روز تکثیر می شود.»

این سخن به معنی آن بود که پایان مناقشه، تقلیل شمار سانتریفیوژها از 20 به 6 هزار دستگاه وتغییر کاربری سایت فردو از صنعتی به تحقیقاتی را در قبال رفع تحریم ها و آزاد سازی اموال بلوکه شده ایران را ولو با اکراه پذیرفته اند و دریافته اند عصر جدیدی آغاز می شود.

منتقدان دولت و خاصه کیهان البته به هر دو خبر واکنش نشان دادند اما نه به صراحت که به تلویح.

چندان که در هفته آخر آذر و بی آن که نه سالگرد پیروزی انقلاب در میان باشد و نه سالروز ارتحال رهبر فقید انقلاب، روزنامه محوری اصول گرایان به بهانه های مختلف واژه های «خمینی » و « روح الله» را در تیترهای بزرگ صفحه اول آورد تا شاید حامل این پیام باشد که خمینی ها و «خمینیون» را تنها نباید در خانواده امام و مشخصا نماد و سخنگوی بیت ایشان جُست.

تا جایی که به بهانه وقایع نیجریه (کشتار شیعیان) این عنوان درج شد: « خمینیون: به جرم عشق توام می کشند، روح الله». در یادداشت روز هم از تیتر «خبرگان، خط خمینی» استفاده شد. این در حالی است که اصطلاح «خط امام» رایج است و تعابیری چون فرزندان خمینی، نوادگان خمینی و خط خمینی احتمالا به این منظور به کار گرفته می شد که این انگاره درنگیرد که تنها سید حسن و دیگر اعضای خاندان با نام و نشان « خمینی» شناخته می شود و البته خود یادگار امام نیز چنین مدعایی ندارد.

جالب این که نسبت به عنوان «یادگار امام» نیز حساسیت وجود دارد و تعبیر «فرزند یادگار امام» را به کار می برند.

در قبال بسته شدن پرونده پی . ام .دی نیز بر دو موضوع تأکید شد. نخست این که شورای حکام پرونده را بسته تا القائات قبلی دایر بر این که شخص مدیر کل – آمانو- قابل اعتماد نیست خدشه نبیند و انگار آژانس و شورای حکام دو موضوع علی حدّه اند و دوم این که از جانب آمریکایی ها خبر دادند: بررسی نگرانی های احتمالی منتفی نیست.

در این حیص و بیص مصوبه کنگره آمریکا برای مطالبه روادید ( ویزا) از گردشگرانی که پیش تر به ایران سفر کرده اند نیز بهانه به دست آنتی برجام های ایرانی داد تا گمان برند  برجام نقض شده اما کاخ سفید اعلام کرد فعلا درصدد اجرای آن نیست.

به لحاظ رسانه ای اما می توان خبر مهم دیگر آذرماه را اتفاقی دانست که در واپسین روز این ماه – شب یلدا- رخ نداد و در واقع رخ نداد!
این رخداد یا «رخ – نداد» جلوگیری از پخش گفت و گوی متفاوت عادل فردوسی پور مجری پر بیننده ترین برنامه تلویزیون رسمی ایران با وزیر خارجه ایران بود.

  مدیران صدا و سیما در توجیه رفتار خود دو دلیل آوردند: اولا فردوسی پور ضبط و پخش چنین برنامه ای را پیش تر هماهنگ نکرده بود.
 ثانیا موضوع برنامه 90  متن و حاشیه فوتبال است و ربطی به سیاست خارجی ندارد.

هر چند پیدا بود که علایق ضد برجامی برخی از مدیران سازمان که در دوران سعید جلیلی صاحب مناصبی هم در زیر مجموعه او بودند مانع شده اما اصرار داشتند علت ممانعت راتنها ناهماهنگی اداری و نسبت نداشتن دیپلماسی با فوتبال ذکر کنند.

این در حالی بود که آن برنامه در واقع «ویژه یلدا» بود و فردوسی پور می خواست «سورپریز» و به گویش نسل امروز «سورپرایز» یا همان غافل گیر کند منتها خبر و تصویر مصاحبه او با جواد ظریف در شبکه های اجتماعی لو رفت و در گوشی های تلفن همراه دست به دست شد. روال نود در تمام بیش از ده سال گذشته این بوده که در برنامه فوق العاده میهمان غیر متعارف دعوت می کند و آن شب نیز چون شب یلدا بود سراغ وزیر خارجه رفته بودند.

نکته دیگر هم این که برای دعوت از چهره هایی که احتمال دارد خارج از گفتمان رسمی و ایدیولوژیک سخنی بگویند و اسباب دردسر شوند هماهنگی می کنند و عادل گمان نمی برده گفت و گو با رییس دستگاه دیپلماسی کشورنیز باید اجازه بگیرد؛هم او که چندان مورد وثوق نظام ودولت و ملت است که روزهای متمادی با وزیر خارجه امریکا در ژنو و لوزان و وین گفت و گو کرده و خطیر ترین پرونده ملی و بین المللی – برجام – را به فرجام و انجام رسانده است.

به این موارد البته باید این نکته را هم افزود که اتفاقا فردوسی پور می خواسته با ظریف درباره تأثیر متقابل دیپلماسی و فوتبال گفت و گو کند خاصه این که می دانیم کتابی را در همین زمینه ترجمه کرده و موضوع بسیار جذابی است.

موضوع چنان بالا گرفت که رییس دفتر اصغر پور محمدی مرد شماره 2 صدا و سیما در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «پخش نشدن آیتم مورد اشاره در برنامه 90  فقط یک دلیل دارد و بس: همه ما باید در چارچوب وظایف و اختیارات مان کار کنیم و برای کارهای مان مجوز مورد نیاز را بگیریم و از موقعیت و محبوبیت مان سوء استفاده نکنیم.»

واکنش روابط عمومی سازمان که واکنش به اظهارات سخنگوی وزارت خارجه هم تلقی شد صریح تر و تند تر بود: « مصاحبه با رجال سیاسی و مذهبی و شخصیت های مختلف تابع میل و نظر شخصی تهیه کننده و عوامل برنامه نیست و چنانچه شبکه ای قصد انجام مصاحبه با این گونه افراد را داشته باشد مسوولان شبکه به صورت رسمی دعوت می کنند.»

به بیان روشن تر آقای عادل فردوسی پور اجازه دارد ساعت ها با یک جوان 22 ساله فوتبالیست و گاه با چهره ای غیر متعارف از نظر صدا و سیما که صدها میلیون دستمزد می گیرد و از عهده دو کلمه حرف حساب در حیطه فوتبال هم بر نمی آید گفت و گو کند ولی برای مصاحبه با وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران باید اجازه بگیرد!

با این حساب می توان به جایگاه « جناب خان» - نماد عروسکی برنامه خندوانه-  میهمان ویژه برنامه فوق العاده 90  در پایان سال 94 نیز نه تنها پی برد که رشک برد چون بر صندلی یی نشست که ظریف هم نتوانسته بود بنشیند!