دی 94/ شمشیر بر گردن شیخ، سفارت عربستان در آتش

عصر ایران – مهم ترین خبر دی ماه سال گذشته را می توان حمله به سفارت عربستان سعودی در تهران دانست  که تبعات آن را هنوزاهنوز که سه ماه گذشته و حتی در عرصه های غیر سیاسی نیز شاهدیم.

زیرا کنفدراسیون فوتبال آسیا در تأیید درخواست سعودی ها مقرر کرده بازی های فوتبال لیگ قهرمانان آسیا و هنگامی که نوبت به باشگاه های ایرانی و عربستانی می رسد در کشور سوم برگزار شود و بر سر میزبانی عمان توافق شده است.

حمله به سفارت البته ابتدا به ساکن نبود بلکه در واکنش و اعتراض به اعدام شیخ نمر باقر نمر روحانی معترض شیعه صورت گرفت.

همین که خبر حمله به سفارت عربستان در تهران و قطع روابط دو کشور مهم تر جلوه داده شد نشان از آن دارد که افراطی ها با آتش زدن سفارت عربستان در تهران اعدام شیخ نمر را تحت الشعاع قرار دادند  حال آن که ایران می توانست ریاض را در مجامع حقوق بشری و به خاطر اعدام بر سرعقیده به چالش کشد.

روابط دو کشور پس از مرگ ملک عبدالله و تغییرپادشاه و وزیر خارجه به تیرگی گراییده بود و سال قبل در چنین روزهایی و در فروردین 94 با دخالت مستقیم نظامی در یمن تنش آلود شد.

حوادث بعدی خضوصا واقعه منا در مهر ماه نیز برکوره این آتش دمید و سه ماه بعد با اعدام شیخ نمر به اوج تنش رسید.

 سعودی ها اما با مظلوم نمایی اصل موضوع را به حاشیه بردند و به جای این که به نهادهای حقوق بشری که در تعطیلات ژانویه با خبر اعدام رو به رو شده بودند پاسخ دهند و از اعدام منتقد شرمسار باشند به بهانه قضیه سفارت کشورهای اسلامی را بسیج کردند تا روابط خود را با ایران قطع یا محدود کنند.

 با نفوذ سیاسی و مالی عربستان کار به جایی رسید که کشور کوچکی چون جیبوتی هم اقدام به قطع رابطه کرد.

در خود ایران نیز به جای واکنش ها و مقالات حقوقی در نقد اعدام به دلیل سیاسی شاهد انبوه لطیفه و طنز در فضای مجازی و حتی ساخت ترانه ای به سبک تیتراژ پایانی سریال «شهرزاد» و با تقلید از صدای محسن چاوشی در تحقیر و تخفیف کشور جیبوتی بودیم و واکنش هایی از این دست که اینها عددی نیستند .

 در این میان آنچه به حاشیه رفت اصل خبر بود: اعدام یک روحانی بلند مرتبه شیعه در سعودی که گویا در پی تاسیس حکومتی مانند جمهوری اسلامی ایران در آن سرزمین بوده است.

خبر اصلی اما این شد که در تهران عده ای از جوانان که دولت روحانی آنان را تندرو می داند و درعین حال از حمایت های گفتمانی نهادهای رسمی برخوردارند به سفارت عربستان حمله کردند و در پی آن همان اتفاقی افتاد که پیش تر در پی حمله به سفارت بریتانیا رخ داده بود: قطع رابطه دو کشور.

افکار عمومی البته بیشتر به این خاطر شگفت زده شد که با انتشار خبر اعدام شیخ نمرحمله به سفارت کاملا قابل پیش بینی بود. زیرا مطابق سنت و تجربه های تاریخی در این گونه مواقع معمولا 4 واکنش مشخص و مکرر صورت می پذیرد:
اول این که مقامات رسمی محکوم و تقبیح می کنند. سخنگوی وزارت خارجه و برخی از مسوولان دیگر در سرزنش این گونه رفتارها موضع می گیرند و بیانیه هایی صادر می شود.

واکنش دوم این است که کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس - که در سه دوره اخیر در اختیار اصول گرایان بوده - از وزارت خارجه می خواهد سطح روابط دو کشور را کاهش دهد و طرفه این که هر چه دستگاه متولی گسترش روابط موضع تندتری بگیرد و مثلا کاردار یا کارکنان را اخراج کند مطلوب تر و مقبول تر است.

کار سوم این است که شورای شهرتشکیل جلسه می دهد و میدان یا خیابانی را به نام فرد مورد نظر می گذارد.

در سطح غیر رسمی هم تجمعی مقابل سفارتخانه انجام می شود و چنانچه هیجان بالا بگیرد بعید نیست از دیوار ساختمان آن بالا بروند. این بار اما گویا از دور آتش زنه هایی به درون فرستادند و ساختمان را به آتش کشیدند.

با همه تبعات و خسارات سنگین دولت روحانی  که مهارت خود را در دیپلماسی با توافق هسته ای نشان داده مقهور این قضیه نشد و این تهدید را به فرصت بدل کرد.

در سطح جهانی به اروپا نزدیک تر شد و در داخل وزارت اطلاعات مأمور شد با گروه فشار و عوامل حمله به سفارت عربستان برخورد کند. در پی آن بود که شماری از افراد به این اتهام دستگیر شدند.

مهم ترین چهره در این میان یک جوان معمم به نام «حسن کُرد میهن» بود که در کرج چهره شناخته شده ای نیست و پاره ای نهادهای رسمی نیز از فعالیت های او به خاطر آن که به آنان نسبت داده می شود ناخرسندند. او مدتی را در زندان به سر برد و هر چند پس از چندی آزاد شد اما این اولین بار بود که چنین برخوردی صورت می پذیرفت.

فارغ از این موضوع در دی ماه 94 مانند سال های گذشته پدیده وارونگی هوا چنان آلودگی را تشدید کرد که در روزهای بسیاری مدارس تعطیل شدند. نکته جالب اما این بود که هر بار مخالفان دولت می خواستند از این نمد کلاه سیاسی بدوزند و سازمان حفاظت محیط زیست را مقصر جلوه دهند باران می آمد و فضا را تغییر می داد!

در مرور رخدادهای دی ماه نمی توان به اتفاقی که روز دوشنبه 21 دی ماه در عسلویه رخ داد اشاره نکرد. افتتاح دو فاز 15 و 16 پارس جنوبی در این روز از این منظر قابل تأمل بود که محمود احمدی نژاد نیز در آخرین سفر کاری خود و سه روز قبل از تحویل ریاست جمهوری و در 9 مرداد 92 این دو فاز را افتتاح کرده بود. به همین خاطر بود که رییس جمهور روحانی در آغاز سخنان خود تصریح کرد: « من تأکید کرده ام که برای هر طرح و پروژه تنها یک بار کلنگ می زنیم و یک بار افتتاح می کنیم.»

فضای سیاسی اما در انتظار تعیین صلاحیت نامزدهای خبرگان و مجلس و به صورت مشخص سید حسن خمینی بود که پس از شرکت نکردن در آزمون اجتهاد این شایعه را درانداختند که منصرف شده وتکذیب کرد و در این میان هر روز خبر تأیید مراتب اجتهاد یادگار امام از جانب مراجع تقلید منشر می شد.

تا جایی که آیت الله شیخ محمد یزدی رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، رییس مجلس خبرگان رهبری و عضو فقهای شورای نگهبان را به واکنش واداشت تا بر خلاف انتظار یادگار امام موضع بگیرد. «بر خلاف انتظار» به این خاطر که نشریه «حزیم امام» بیش از هر چهره راست گرای دیگری به آیت الله یزدی بها می داد.

او اما گفت: « اجازه های اجتهادی که مراجع تقلید صادر می کنند تنها در امور آخوندی است و احرازصلاحیت  نامزدهای خبرگان تنها به فقهای شورای نگهبان اختصاص دارد.»

موضوع از پذیرفتن یا نپذیرفتن اجتهاد سید حسن فراتر رفته بود. برای اولین بار عضو نهادی که تاسیس آن به خاطر جلب نظر مراجع تقلید در قوانین مصوب بوده است دایره مجوزهای مراجع را محدود می کرد.

سید حسن مجال رقابت نیافت ولی دو ماه بعد آیت الله محمد یزدی رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، عضو فقهای شورای نگهبان و رییس مجلس خبرگان رهبری در فهرست 16 نماینده منتخب مردم استان تهران قرار نگرفت و از راه یابی به دوره پنجم مجلس خبرگان بازماند.