حال خرمشهر در 1395 (+فیلم)

عصر ایران - سوم خرداد ۱۳۶۱ بود که خرمشهر آزاد شد. عراقی بلایی به جان شهر آورده بودند که گویی چند زلزله مهیب زیر و رویش کرده‌است. ادامه جنگ اما نگذاشت خرمشهر جان تازه‌ای بگیرد و حتی پس از پایان جنگ هم، پذیرای مردم نبود.

اوایل دهه هفتاد بود که کم‌کم به مردم اجازه داده شد تا وارد خرمشهر شوند. قرار بود خیلی زود خونین‌شهر دوباره خرم‌شهر شود. اوایل، روند بازسازی آنقدر کند بود که اصلا احساس نمی‌شد. اما در همان آغاز، خرمشهر با معضلی تازه روبرو شد.

جنگ نه تنها خانه‌های زیادی را ویران کرد که بسیاری از مردم خرمشهر را زیر آوار خانه‌هایشان مدفون کرد. برخی دیگر نیز پس از ترک شهر در نقاط دیگری از کشور ساکن شدند و این شد که بسیاری از نیمه مخروبه‌های خرمشهر بدون مالک باقی ماند. در چنین شرایطی علاوه بر خرمشهری‌ها، ساکنین شهرهای همجوار هم به خرمشهر آمدند و چون جا و مکان نداشتند، در خانه‌های نیمه مخروب ساکن شدند.

از آن‌ تاریخ حدود ۲۰ سال می‌گذرد و هنوز هم عده‌ای از مردم خرمشهر در همین خانه‌های نیمه مخروب زندگی می‌کنند. از آن‌جایی که این خانه‌ها تصرفی هستند و ساکنین جدیدشان حقی نسبت به ملک ندارند، تا مدت‌ها، هیچ خدماتی به آن‌ها داده نمی‌شد. حتی برق هم نداشتند و برخی از آن‌ها ۱۰ سال با فلاکت زندگی کردند. اما کم‌کم برق برای برخی از این ساختمان‌ها کشیده شد و پول قبوض آن تمام و کمال دریافت می‌شود. با این حال همچنان با تکیه بر این کلام که شما در خانه‌های تصرفی نشسته‌اید، خدمات دیگری، حتی خدمات بهداشتی به آن‌ها داده نمی‌شود.

امروز که سوم خرداد ۱۳۹۵ است، ردپای جنگ هنوز در شهر دیده می‌شود. نه یکی و دوتا که ۱۰۰ها خانه هنوز نیمه مخروبند و از قضا ساکنینی هم دارند. این ساکنین معمولا در فقر مطلق زندگی می‌کنند و گاهی از پس مخارج ساده زندگی خود هم برنمی‌آیند. این خانه‌های مخروب در حاشیه شهر نیستند که بیشتر آن‌ها در قلب شهر واقع شده‌اند. گاهی همسایه یک خانه نوسازند و گاهی کنار یک سینمای چهار سالنه قرار گرفته‌‌اند.

عبدالکریم ملا‌علی‌زاده، فرمانده سابق سپاه در خرمشهر می‌گوید که در بازسازی خرمشهر اشتباهات فاحشی شده‌است. برخی ماشین‌آلاتی که برای آبادانی خرمشهر خریداری شده بود، سر از مترو تهران درآورد و برخی بودجه‌ها، خرج آبادانی نقاط دیگر استان خوزستان شد. خرمشهر، همواره در این‌ سال‌ها محروم ماند.

البته بخش‌هایی از شهر بازسازی شده و اندکی رونق اقتصادی به شهر بازگشته است. اما قابل مقایسه با رونق اقتصادی خرمشهر، پیش از جنگ نیست. این شهر روزگاری یکی از مهمترین بنادر تجاری کشور بود و به دلیل کشیده شدن خط راه‌آهن تا دم در گمرک، سریعترین حمل و نقل کالای خارجی به داخل کشور را هم داشت. از همین خط راه‌آهن هم استفاده می‌شد و صادرات ایران از طریق بندر خرمشهر به نقاط دیگر دنیا می‌رفت.

امروز روز آزادسازی خرمشهر است اما هنوز خرمشهر در اشغال بیکاری، فقر و افسردگی است. روزی که دست این اشغال‌گر از شهر کوتاه شود، شاید بتوان گفت که خرمشهر آزاد شده‌است.

به مناسبت سالروز سوم خرداد، روز آزادسازی خرمشهر، گزارشی تکان‌دهنده از زندگی برخی ساکنان این شهر آماده شده که می‌توانید در همین صفحه ببینید.