نمی‌خواستم دلواپس اکران باشم

امیرحسین عسگری که فیلم خود را از نیمه‌ی اردیبهشت‌ماه در گروه سینمایی «هنر و تجربه» اکران کرده است، در گفتگو با ایسنا با اشاره به چگونگی شکل گرفتن ایده این فیلم گفت: متولدین دهه من با انقلاب به دنیا آمده‌ و با جنگ بزرگ شده‌اند. به این معنا که از ابتدا، زندگی را با تحول آغاز کردند و در ادامه ناآرامی‌هایی را در ذهن خود دیده‌اند که امروزه قسمت عمده‌ای از حافظه بلند مدت و آرشیو ادراکی و احساسی آن‌ها تحت تأثیر صحنه‌های از زمان جنگ قرار گرفته است. اتفاقاتی عجیب که کودکی و نوجوانی ما را تحت‌الشعاع قرار داد و آنقدر زورش زیاد بود که احتمالا تاثیراتش هیچ گاه از ذهن‌مان پاک نشود.

او ادامه داد: فیلم‌های ما بازمانده و برگرفته از همان خاطرات است؛ خاطراتی از صدای آژیر قرمز و آژیر سفید، تعطیلی مدارس، خاموشی‌های متمادی، پناهگاه‌های دسته جمعی  و زندگی کردن در استرس مطلق. پدر من نظامی بود که باعث می‌شد برخلاف همه مردم  که از مناطق جنگی دوری می‌کردند، من به همراه خانواده‌ام و صدها خانواده نظامی دیگر به آغوش درگیری و جنگ می‌رفتیم و دائما به جنگ نزدیک‌تر می‌شدیم. چیزی که ذهن من را برای شکل‌گیری این ایده و ساخت فیلم قلقلک داد، وجود بانک اطلاعاتی از همان دوران است. می‌توان حدس زد که نسل کودک و نوجوان این سالها، امنیت و آرامشی که دارند و حق طبیعی آنهاست را جدی نگیرند و قدرش را ندانند، چرا که دچار عدم تجربه و بی‌اطلاعی از دوران جنگ و هشت سال دفاع مقدس هستند.


عسگری در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ساختار متفاوت فیلمش اظهار کرد: «بدون مرز» اولین تجربه فیلم بلند سینمایی من است. مگر می‌شود که فیلمساز به دیده شدن اثرش و پذیرفته شدن توسط مخاطب فکر نکند، فیلمساز همواره این استرس، که فیلمش چه واکنش‌هایی را به دنبال خواهد داشت را دارد و اینکه چقدر توانایی دارد تا مسئله و نگاهش را به مخاطب عرضه کند. چرا که سینما رسانه‌ای شخصی نیست. اما اینکه مساله‌ای که مطرح می‌کند چگونه مخاطبی را پای حرفش می‌نشاند موضوع دیگری است. آیا اگر یک فیلم مسئله‌مند دارای مختصاتی باشد که در آن بازیگر چهره و سوپراستار جایی ندارد، فیلم بدی است و باید از گردونه اکران و گیشه خارج شود؟ و یا الزاما فیلمی که سوپراستار داشته باشد و مساله نداشته باشد باید فاتح گیشه‌ها باشد؟ این دسته‌بندی‌هایی است که با توجه به هنر-صنعت بودن سینما انجام گرفته و بعضی با نگاه پررنگ‌تر به واژه صنعت فرمول‌هایی را برای مخاطبین سینما طراحی می‌کنند.

این کارگردان ادامه داد: «بدون مرز» همانطور که از ابتدا هم قرارمان بود، با بودجه اندک و محدودی ساخته شد. بودجه‌ای که فارغ از گیشه و اکران سرگروه با فروش رایت فیلم به یک یا دو مجموعه بازگشت هزینه دارد. چون از ابتدا می‌دانستیم که «بدون مرز» فاکتورهای ابتدایی یک فیلم پرفروش را ندارد؛ فیلمی که با دو بازیگر نوجوان و یک کارگردان ناشناس و تیمی که غالبا در سمت‌های اصلی، فیلم اول خود را تجربه می‌کردند؛ به همین دلیل، پیاده کردن این ایده و طرح مساله فیلم برای من و گروهم بیشترین اهمیت را داشت و زمان ساخت فیلم نیز اصلا به اکران و فروشش فکر نمی‌کردیم و آن را با کمترین میزان هزینه ساختم تا از همان ابتدا بازگشت سرمایه تضمین شود و کسی دلواپس اکران نباشد. زمانی که فیلمی با هزینه‌ای اندک ساخته شود و بتواند صدای خود را به گوش مخاطبانش برساند، کاری بزرگ و عجیب کرده است.

او همچنین با اشاره به گروه مخاطبان فیلمش، خاطرنشان کرد: امروزه مخاطب حرف اول را می‌زند و ما درمورد این فیلم مطمئن بودیم که مخاطب خود را پیدا خواهد کرد که همان‌طور هم شد. این فیلم توانست علاوه بر ایران در کشورهای دیگری مانند ژاپن، لهستان، ترکیه نیز اکران شود. کشورهایی که خاطرات جنگ‌های خود را به نسل‌های جدیدشان سینه به سینه نقل کرده‌اند و می‌توانند با این فیلم ارتباط برقرار کنند. باید بدانیم که با وجود تفاوت فرهنگ‌ها، ماهیت انسانی در همه جای دنیا یک مفهوم دارد.

عسگری همچنین در مورد این فیلم گفت: این فیلم سرشار از نماد و نشانه است. کاراکترها در این فیلم اسم ندارند و برای قومیت‌شان پرچم بالا نمی‌برند. ما همچنین تمام تلاش خود را کرده‌ایم تا نشانه‌ها، در خدمت روایت و مفهوم فیلم باشند و زیر بستر روایت خود را نشان دهند. مخاطب امروز سینمای ایران کم حوصله شده و به دنبال این است که از دقایق ابتدایی یک فیلم، دقایق انتهایی آن را مورد ارزیابی قرار دهد و این تبدیل یک اپیدمی شده است. ما در جامعه با شنیدن لحظاتی از گفتگویی دو نفره، مواجه می‌شویم که نفر دوم حرف نفر اول را گوش نمی‌دهد و به دنبال این است که برای حرفی ناشنیده جوابی دندان شکن بدهد! در مورد فیلم «بدون مرز» می‌گویم که فقط کافیست تماشاگر در ابتدای فیلم کمی حوصله به خرج دهد  و دقت را چاشنی کند، در این صورت ایمان دارم که با حالی خوش سالن سینما را ترک می‌کند.

این کارگردان با اشاره به نشان ندادن برخی مسائل در فیلم، اظهار کرد: دلیل نشان ندادن صحنه‌های مستقیم از جنگ، به این دلیل است که به نظر من، ما امروزه دیگر جنگ را پشت سر گذاشته‌ایم، تجربه کرده‌ایم و در امنیت زندگی می‌کنیم. هدف ازهشت سال دفاع مقدس نیز همین بود که ما امروز بتوانیم در آرامش زندگی کنیم ولی یادمان نرود که تأثیرات جنگ و آسیب‌های آن همچنان بر روی ما و نسل‌های بعدی سایه افکنده است.

او در  پایان از گروه سینمایی هنر و تجربه که مسئولیت پخش و اکران این فیلم را بر عهده دارد، به عنوان مولود خوش‌ یمن برای سینمای ایران یاد کرد و گفت:  هرچند که ایجاد این گروه اتفاق بسیار خوب و فضای مناسبی است، اما هنوز به اندازه کافی رشد نکرده است نیاز به آسیب‌شناسی در روش اجرایی دارد. هنر و تجربه این فرصت را می‌دهد تا فیلمسازان بتوانند ایده‌های خود را بیان کنند.

عسگری افزود: هنر و تجربه جایگاه مناسبی برای تغییر ذائقه مخاطب است که می‌تواند مخاطب را به سمت خود بکشد و حرف‌های مهمی بزند. البته تغییر ذائقه مخاطب نه به این معنی که مخاطب از سینمای جریان اصلی جدا شود؛ باید بدانیم که جریان اصلی هم برای سینما لازم است و این دو جریان سینمایی به نوعی لازم و ملزوم یکدیگر هستند.

«بدون مرز» به نویسندگی و کارگردانی امیرحسین عسگری است که از نیمه‌ی اردیبهشت‌ماه در گروه سینمایی هنر و تجربه اکران شده است.

این فیلم که در آن علیرضا بالدی، زینب ناصرپور، آرش مهربان، ارسلان علی پوریان به ایفای نقش می‌پردازند، داستان پسر بچه‌ای را روایت می‌کند که هر روز برای ماهیگیری پا به کشتی به گل نشسته‌ای در نقطه صفر مرزی می‌گذارد. او کشتی را به محلی برای آرامش خود تبدیل کرده است، اما حضور غریبه‌ای این آرامش را بر هم می‌زند...»

این فیلم به تهیه‌کنندگی مجتبی امینی، تاکنون جایزه بهترین فیلم بخش مسابقه آسیا در جشنواره بین‌المللی فیلم توکیو، دیپلم افتخار و سیمرغ بلورین و جایزه ویژه هیات داوران سی‌وسومین جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین و دیپلم افتخار و جایزه ویژه هیات داوران بخش بین الملل سی‌وسومین جشنواره فیلم فجر، جایزه ویژه هیات داوران جشنواره صوفیای بلغارستان، جایزه بهترین روایت از جشنواره هارتلند امریکا، جایزه بزرگ ریاست جمهوری روسیه، جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی از جشنواره کازان روسیه، بهترین فیلم از جشنواره اسپرانزا روسیه، بهترین فیلم و بهترین کارگردان از جشنواره کودکان و نوجوانان هندcms، جایزه بهترین کارگردانی و بهترین بازیگری از جشنواره لوانته ایتالیا، جایزه بهترین کارگردانی و جایزه بهترین بازیگر از جشنواره بسفر ترکیه را کسب کرده است.