زگيلی بر رخسار يک ميراث ملی

عصرایران - حفظ ابنيه تاريخي و فرهنگي به دليل جايگاه ويژه آن در تعريف هويت وپيشينه هر ملت از چنان اهميتي برخوردار است كه انجام آن همكاري وهمراهي ملت ها ودولت ها با يكديگر را مي طلبد.

در واقع دولت ها با سرمايه گذاري در دو بخش"حفظ و مرمت ابنيه تاريخي و فرهنگي" و "آموزش عمومي در جهت بازشناسي ارزشهاي پيدا وپنهان ميراث هاي تاريخي و فرهنگي و چگونگي بهره برداري از اين ثروت هاي فرهنگي" به انجام وظايف خوددر خصوص اين مهم پرداخته ومردم نيز با احترام گذاشتن به قوانين مربوط به حفظ و نگهداري آثار تاريخي و فرهنگي همراهي خود با دولت را نشان مي دهند.

از جمله راهكارهايي كه سازمان ميراث فرهنگي كشور در جهت حفظ"آثار و ابنيه تاريخي وفرهنگي كشور اتخاذ كرده است،تعيين حريم در حوزه بناهاي تاريخي به منظور حفظ نما و اصالت محيط اطراف ابنيه تاريخي وفرهنگي است.

ميدان انقلاب (ايالت)اروميه يكي از محيط هاي تاريخي و فرهنگي است كه با وجود سه ساختمان تاريخي در سه ضلع شمالي (ساختمان نيروي انتظامي)غربي(ساختمان شهرداري )و جنوبي(در حال حاضر ساختمان اداري لشگر64اروميه ودر گذشته ساختمان دادگستري)از ويژگي منحصر به فرد تاريخي -فرهنگي در استان آذربايجان غربي و به خصوص مركز اين استان، شهرستان اروميه برخوردار است.

از اين روگذشته از اهميت حفظ فيزيكي ساختمان هاي مذكور ، حفظ نما ومنظرگاه محيط اطراف اين ميدان نيز توجه ويژه اي را مي طلبد.

اين در حالي است كه متاسفانه عاليترين نهاد دولتي منطقه(استانداري)در اقدامي غير مسئولانه با احداث ساختماني هفت طبقه دقیقاً در پشت ساختمان تاريخي شهرداري ،حريم ميدان را نقض كرده است.

ساختمان جديد استانداري سازه اي استوانه اي شكل وفاقد هر گونه معماري چشم نواز است، به همين دليل نماي اين ساختمان در تضاد كامل با نماي شكيل و زيباي ساختمان تاريخي واقع در ميدان انقلاب(ايالت)بوده ولطمه جبران ناپذيري به منظر گاه اين ميدان"وارد ساخته است.

زمين غصبي

پيشينه" احداث اين"ساختمان استوانه اي شكل به دوران تصدي گري استانداري آذربايجان غربي توسط جمشيد انصاري باز مي گردد.

هر چند در زمان اتخاذ تصميم به احداث ساختمان جديد استانداري ساختمان هاي تاريخي واقع در ميدان ايالت ثبت ملي شده بود و از اين رو جزء ميراث تاريخي و فرهنگي كشور محسوب مي شد اما در نتيجه سهل انگاري مسئولين ميراث فرهنگي استان حريمي براي منظرگاه آن تعيين نشده بود. به همين دليل ظاهراً هيچگونه مانع قانوني در جهت صدور پروانه ساخت براي احداث ساختمان جديد استانداري وجود نداشت و از همين رو پروانه ساخت صادر شد.

اين در حالي بود كه به دليل مالكيت شهرداري اروميه نسبت به زميني كه در حال حاضرساختمان جديد استانداري درآن در حال احداث است وعدم اطلاع شوراي شهر در اين خصوص وبه تبع آن عدم وجود مصوبه اي از سوي شوراي شهر اروميه در خصوص واگذاري زمين مذكور به استانداري آذر بايجان غربي اين ملك غصبي بوده و بر اين اساس هر گونه ساخت وساز درآن غير قانوني محسوب مي شود.

پرويز جليلي كه سابقه 3دوره عضويت در شوراي شهر اروميه را دارد ضمن تائيد اين مطلب، تاريخ صدور پروانه ساخت ساختمان جديد استانداري را 15 تير ماه سال 1385 ذكر كرد ودر ادامه گفت: زماني كه از شهرداري منطقه چهار سوال كرديم كه شما بر چه اساسي براي زمين متعلق به شهرداري پروانه ساخت صادر گرديد درپاسخ گفت:ما با يك سري محدوديت ها واز سوي استاندار مواجه بوديم و مجبور به صدور اين پروانه شديم!

ميراث فرهنگي نظربدهد ، ما خراب مي كنيم

محمد باقردارياني ،معاون عمراني استاندار آذربايجان غربي ، بر اين باور است كه در خصوص خسارت بار بودن ساختمان جديد استانداري كارشناسان ميراث فرهنگي بايد نظر بدهند.

وي در ادامه سخنان خود اين نكته را نيز صراحتاً اظهار مي دارد :درصورتي كه ميراث فرهنگي استان مشكل جدي را در خصوص خساراتي كه ساختمان جديد استانداري به ميراث فرهنگي شهر وارد مي سازد گزارش كند ما بر خلاف سياست هاي ميراث فرهنگي عمل نخواهيم كرد و نسبت به تعديل ارتفاع ساختمان جديد استانداري اقدام لازم را انجام خواهيم داد.

دارياني در حالي از عدم دريافت گزارش از سوي ميراث فرهنگي در خصوص خسارت بار بودن ساختمان جديد استانداري سخن مي گويد كه محمد اشتري مدير كل ميراث فرهنگي استان آذربايجان غربي مدعي است در تاريخ 20 تير ماه سال 1385(يعني درست 5روز پس از صدور پروانه ساخت اين ساختمان) طي نامه اي رسمي ، مراتب مخالفت ميراث فرهنگي با احداث ساختمان جديد استانداري در مكان فعلي به استاندار ابلاغ کرده است.

مدير كل ميراث فرهنگي استان همچنين معتقد است اين نامه به اندازه كافي از جديت لازم برخوردار بوده. اشتري همچنين از مطرح ساختن مخالفت حضوري وشفاهي خود دراين خصوص با " رحیم قرباني"، استاندار کنونی، قبل از اجراي نامه رسمي ميراث فرهنگي خبر مي دهد و در ادامه مي افزايد: در گفتگوي حضوري با استاندار آذربايجان غربي و نیز در نامه ارسالي به وي ، از استانداري درخواست كردم به دليل مخدوش كردن حريم منظري ميدان ايالت توسط ساختمان جديد استانداري، حداقل از دو طبقه اين ساختمان صرف نظر شود ولي متاسفانه مسئولين استانداري اعتنايي به درخواست ما نكردند .

اشتري مي افزايد :در تمامي كشور ها توسعه يافته،آثار تاريخي و ميراث فرهنگي هر كشور در اولويت قرار دارد و تمامي مسئولين در تصميم گيري هاي خود اين نكته را اصل قرار مي دهند.

مدير كل ميراث فرهنگي استان آذربايجان غربي در خصوص اهميت تاريخي و فرهنگي ميدان ايالت اروميه اينگونه اظهار مي كند: تمامي اجتماعات مهم تاريخ معاصر اين شهر بخصوص در30 سال اخير يا از اين ميدان آغاز شده ويا به اين ميدان ختم شده است ، ارج نهادن به تاريخ و فرهنگ كشور اين ارزش را دارد که در خصوص هر سازه و پروژه اي كه تاريخ وفرهنگ ما را مخدوش مي كند با صرف هر ميزان هزينه تجديد نظر شود.

ابراهيم بازيان شهردار اروميه نيز ساختمان تاريخي شهرداري( كه اصلي ترين خسارت را از لحاظ مخدوش شدن منظر ،از جانب ساختمان جديد استانداري تحمل مي كند ) را در ميان بناهاي تاريخي به لحاظ زيبايي كم نظير می داند ودر ادامه اظهارات خوداحداث"بناها و سازه هاي جديد در محدوده بناهاي تاريخي را تنها در صورتي قابل قبول می شمارد كه ساختمان هاي جديد تعارضي را با ساختمانهاي تاريخي ايجاد نداشته باشند.

شهردار اروميه با اعلام اين مطلب كه سازمان ميراث فرهنگي استان پيگير ايجاد تغييراتي در ساختمان جديد استانداري است و به دليل اين كه مسائل مربوط به ميراث فرهنگي در حيطه دخالت شهرداري نيست،از موضع گيري مستقيم در خصوص تعديل ارتفاع ساختمان جديد استدانداري خودداري می کند.

وي در عين حال اذعان می کند كه شهرداري اروميه از هر گونه تصميم و عملي كه در راستاي حفظ ارزشهاي تاريخي وفرهنگي شهر باشد استقبال مي كند.

پرويز جليلي رئيس شوراي شهر اروميه ضمن اعلام نارضايتي از واگذاري صورت گرفته در خصوص زمين متعلق به شهرداري به استانداري آذربايجان غربي و تاٌكيد بر اينكه واگذاري مذكور بر خلاف مقررات بوده ،سكوت اداره كل ميراث فرهنگي استان در ارتباط با ساختمان جديداستانداري را غير اصولي ارزيابي می کند .

جليلي گلايه خوداز مدير كل ميراث فرهنگي را اينگونه بيان می نماید : در صورتي كه ميراث فرهنگي مخالفت خود با احداث ساختمان استانداري را به استاندار گزارش كرده است، شايسته بود شوراي شهررا نيز در جريان مي گذاشت زيرا در اين صورت شوراي شهر اروميه نيز پيگير مسئله مي شد.

رئيس شوراي شهراروميه همچنين بر اين باور است در صورتي كه ميراث فرهنگي هشدار لازم را به استانداري بدهد مسئولين استانداري نيز حاضر به قبول وارد شدن خسارت به ميراث تاريخي و فرهنگي شهر نخواهند بود و قطعاً در تصميم خود تجديد نظر خواهند كرد.

اتحادي كم نظير اما ناكارآمد!

كمتر موردي از مسائل جامعه را مي توان يافت كه مسئولين ارشد شهري واستاني در خصوص سر انجام آن اينچنين اتفاق و اتحاد در كلام داشته باشند . همان گونه كه ملاحظه شد اشتري مدير كل ميراث فرهنگي استان آذربايجان غربي به عنوان اصلي ترين متولي ميراث تاريخي و فرهنگي استان ، احداث ساختمان جديد استانداري را به دليل تاًثيرات منفي كه بر نما و منظر تاريخي ترين ميدان شهر اروميه مي گذارد در مغايرت كامل با منافع تاريخي و فرهنگي كشور ارزيابي می کند.

در عين حال جليلي رئيس شوراي شهر و بازيان شهردار اروميه نيز بر حفظ حقوق ابنيه تاريخي شهر تأكيد دارند، اما آيا "دارياني" معاون عمراني آذربايجان غربي ، صداقت و جسارت لازم و كافي براي تحقق وعده اي كه مبني بر تعديل ارتفاع ساختمان استانداري در صورت مخالفت جدي از سوي كارشناسان ميراث فرهنگي مطرح شود را داده بود ،داراست ؟!

آيا دارياني ، اشتري مدير كل ميراث فرهنگي استان را در حد و اندازه يك كارشناس قبول دارد تا تذكر وي را جدي گرفته و با تعديل ارتفاع ساختمان جديد استانداري ثابت كند نسبت به وعده اي"كه مي دهد از آگاهي و توان لازم جهت تحقق آن برخوردار است ؟!

براستي چرا دارياني از مخالفت مدير كل ميراث فرهنگي كه طي نامه اي در تير ماه سال1385مطرح شده بود اطلاع ندارد؟!

اظهارات تمامي مسئولين حكايت از درك آنها در خصوص اهميت حفظ و پاسداري از ميراث تاريخي و فرهنگي كشور دارد،با اين وجود جاي اين سوال نيز باقي است كه چرا كمترين واكنشي در مقابل احداث ساختماني که خساراتي جبران ناپذير بر منظرگاه تاريخي ترين ميدان شهر و یک اثر ملی وارد مي سازد نشان نمي دهند؟!

آيا آنگونه که بازيان شهردار اروميه اظهار مي دارد،به صرف عدم مسئوليت سازماني وي درخصوص موضوعات مربوط به ميراث فرهنگي،عدم واکنش وي درمقابل اين خسارتها پذيرفتني است ؟آيا بازيان درحد تذکر نيز نمي توانست هشدار لازم را به مسئولين ارشد استان درخصوص خسارتي که در ابتدا مستقيما به ساختمان تحت تصدي گري وي وارد مي كند،بدهد؟!

آيا جليلي که سابقه سه دوره عضويت درشوراي شهر را داراست و درحال حاضر نيز رياست شورا را بر عهده دارد بايد منتظر اطلاع يافتن از مخالفت ميراث فرهنگي با خسارتي اين چنين عيان به ميراث تاريخي"و فرهنگي شهر باشد تا بعد از آن پيگير مسئله و رفع معضل بشود؟!

براستي شوراي شهر چگونه نظارتي بر مسائل مديريت شهري دارد که از واگذاري زميني به اين وسعت که متعلق به شهرداري است - آن هم درست پشت سر ساختمان شهرداری - بي خبر مانده وتخلفي چنين فاحش به راحتي در مقابل ديدگان شورا صورت مي گيرد؟!

درطول سالهايي که ساختمان جديد استانداري درحال احداث است مدير کل ميراث فرهنگي تنها دريک نوبت زحمت ابراز مخالفت با احداث اين ساختمان را که درتضاد مستقيم با منافع سازمان تحت مسئوليت وي دارد را به خود داده واز هرگونه پيگيري بعدي تا حاصل شدن نتيجه مطلوب صرف نظر کرده است.

آيا با يکبار اظهار مخالفت مدير کل ميراث فرهنگي مسئوليت حفظ وحراست از آثار تاريخي از دوش مسئولين ميراث فرهنگي استان ساقط مي شود ومسئولين اين سازمان نبايد هيچ تحرک ديگري درخصوص انجام وظايف ومسئوليت ها از خود نشان دهند؟!

جاي اين پرسش باقي است که آيا مسئولين ميراث فرهنگي استان با ديگر آثار وابنيه تاريخي وفرهنگي استان همانگونه که از ميدان ايالت شهرستان اروميه حفاظت مي کنند،رفتار مي کنند؟!درصورت مثبت بودن اين پاسخ بايد بحال مجموعه آثار تاريخي وفرهنگي استان بسيارافسوس خورد.

براستي آيا رحيم قرباني استاندار آذربايجان غربي فراموش کرده است که درکنار مسئوليت استانداري رياست ميراث فرهنگي استان را نيز بر عهده دارد؟!

با توجه به سمت قرباني درپست استانداري آذربايجان غربي اين انتظار وجود داشت که وي از ادامه تخلفي که توسط سلف خود پي ريزي شده جلوگيري کند،نه اينکه با وجود برعهده داشتن رياست ميراث فرهنگي استان تيشه اي را که پيش از او به عمد يا به سهو براي زدن به تنه یک اثر ملی تهيه شده بود برداشته وبا تکميل کردن ساختمان جديد استانداري ضربات نهايي را براي مخدوش کردن چهره تاريخي اين ميدان زيبا بر پيکره آن وارد سازد.

بدون شک خطاي جمشيد انصاري استاندار سابق آذربايجان غربي درخصوص اجراي پروژه ساختمان جديد استانداري وبه تبع آن وارد کردن خدشه بر چهره ميدان تاريخي ايالت اروميه غير قابل اغماض است و از همين رو در کارنامه مديريتي وي بعنوان نمره اي منفي محسوب مي شود .

اما درعين حال خطاي رحيم قرباني درصورتي که از ادامه احداث اين ساختمان جلوگيري نکند وپس از آن ترتيب تعديل ارتفاع اين ساختمان (به اندازه اي که نماي اصيل ميدان را به آن بازگرداند)را ندهد به مراتب بزرگتر ونابخشودني تر خواهد بود ؛ چرا که اگر انصاري دراتخاذ تصميم خود با هيچ مخالفتي از سوي مسئولين ميراث فرهنگي استان وديگر مسئولين ارشد شهر رو به رو نبود وب ه دليل عدم وجود ساختمان استوانه شکل استانداري خسارت وارده بر ميراث تاريخي شهر را "به عينه" درک نمي کرد،امروز رحيم قرباني از يک سو با مخالفت صريح مديرکل ميراث فرهنگي استان وديگر مسئولين ارشد شهر درخصوص وجود اين ساختمان درمحل فعلي مواجه است واز سوي ديگر ساختمان احداث شده فعلي به خوبي خسارات ناشي را نشان مي دهد.

فقط کافي است قرباني خودرا به زحمت انداخته و چند قدمي از دفتر کار خود فاصله بگيرد وبا قرار گرفتن در ضلع شرقي ميدان انقلاب (ايالت)نگاهي به ساختمان زيباي شهرداري که با وجود ساختمان جديد استانداري به شکلي رقت بار مخدوش شده بیندازند.

بدون شک درچنين حالتي با صرف کمي انصاف ، تکليف خودرا تشخيص داده وتصميم شايسته اي اتخاذ خواهد کرد.