۰۹ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۷:۳۶
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۵۱۱۰۷۹
تاریخ انتشار: ۱۲:۵۳ - ۲۳-۰۹-۱۳۹۵
کد ۵۱۱۰۷۹
انتشار: ۱۲:۵۳ - ۲۳-۰۹-۱۳۹۵
بررسی آثار احیای تومان در گفت و گو با علی دینی، اقتصاددان
این کار خواندن آمار و ارقام را تسهیل می کند اما عملکرد اقتصاد تحت تاثیر عواملی چون بهره وری عوامل تولید است ...
 عصر ایران؛یوسف ناصری- بانک مرکزی دو پیش نویس لایحه «قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» و «قانون بانکداری» را برای تصویب به هیات دولت ارسال کرده است. هیات دولت در جلسه روز چهارشنبه 17 آذر ماه 1395، با تغییر یک بند پیش نویس پیشنهادی، مصوب کرد که واحد پول ایران تومان است.

با تصویب این لایحه در دولت و در صورت تصویب نهایی آن در مجلس، واحد پولی ملی ایران از ریال به تومان تبدیل و یک صفر از پول ملی کشورمان کم می شود. ریال از سال 1308 شمسی جایگزین تومان شده است.

این در حالی است که از سال 1372 و همچنین در دولت دهم، چند بار بحث حذف چند صفر از پول ملی مطرح شده ولی اجرایی نشد. در هفته های اخیر نیز این موضوع مجددا مطرح شد ولی دولت فعلا حذف یک صفر از واحد پول ملی را تصویب کرده است. 

در گفت و گوی «عصر ایران» با علی دینی، اقتصاددان و عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت، آثار حذف صفرهای پولی ملی و الزامات موفقیت در اجرایی کردن حذف صفر یا صفرهای واحد پولی کشور بررسی شده است:
 

 
در جلسه چهارشنبه هفته قبل هیات دولت تصویب شده است که واحد پولی ایران، تومان شود. به هر حال مردم در محاسبات خودشان برای نوشتن ارقام ریالی دچار مشکل می شدند. آیا با این تصمیم هیات دولت برای واحد پولی کشور، مشکل مردم در این زمینه رفع می شود؟
 
-این که واحد پول از ریال به تومان تغییر پیدا می کند، در مجموع مثبت است. اما این که به چه شکل تغییر پیدا می کند، بحثی در جزئیات آن است. اولین اتفاق این است که الان قیمت ها به صورت رسمی به ریال اعلام می شود. در حالی که خوانش عمومی در کوچه و بازار، به صورت تومان است. پس در کوچه و بازار، عملا تومان از نظر مردم، به نوعی واحد اصلی پول است. بنابراین، این کار یک امر مثبت و قابل قبول است.

تاثیر دوم این است که آمار و ارقامی مثل بودجه و تولید ناخالص داخلی و ملی به ریال اعلام می شود و رقمهای بزرگی است ولی وقتی به تومان تبدیل شود خواندن آنها راحت تر میشود.  بستگی به این دارد که مثلا 10 ریال فعلی معادل یک تومان باشد یا 100 ریال معادل یک تومان تعریف شود یا برای مثال 1000 ریال معادل یک تومان تعریف شود.
 
دولت تصویب کرده است که یک تومان برابر با 10 ریال باشد.
 
-حذف یک صفر از پول موضوع کمک می کند که خواندن آمار و ارقام یک مقدار راحت تر شود. با تبدیل واحد پول، نحوه محاسبه مردم رسمیت پیدا می کند و به نظر من، اتفاق خوبی است. اما از نظر اقتصادی، جای بحث دارد.
 
پنج سال پیش یعنی در تیر ماه سال 1390 در روزنامه همشهری، پیشنهاد دادم که واحد پول از ریال به تومان تبدیل شود ولی در آنجا هم گفتم این کار هیچ تاثیری در عملکرد واقعی اقتصاد ندارد. چون عملکرد اقتصاد تحت تاثیر عواملی از قبیل بهره وری عوامل تولید است.
 
آقای سیف رئیس بانک مرکزی شنبه هفته جاری و چند روز بعد از مصوبه گفته است که این مصوبه تطبیق قانون بر اساس عرف جامعه است. تبدیل واحد پولی کشور تاثیر روانی خاصی دارد؟
 
-هیچ تاثیری ندارد. الان ما اسکناس 10 هزار ریالی داریم که به اسکناس هزار تومانی تبدیل می شود. پول خردهای آن هم می تواند ضرب شود. اگر این طور شود اشکال ندارد.

پنج سال طول می کشد تا همه اسکناس های فعلی به علت فرسوده شدن از چرخه مصرف خارج شود. هزینه هایی که پول چاپ جدید با واحد تومان ایجاد می شود را باید تحمل کرد؟
 
بالاخره پول ها و اسکناس ها که در گردش است باید جمع شود و کنار گذاشته شود ولی هزینه اینها زیاد نمی شود. از کل بودجه کشور رقمی که به این موضوع تخصیص داده می شود رقم بزرگی نمی شود. به هر حال یک پول جدید منتشر خواهد شد و بعد پول مردم جابه جا شود.
 
تغییر واحد پولی و اسکناس جدید از لحاظ حجم نقدینگی و تورم تاثیر دارد یا نه؟
 
خیر. هیچ تاثیری ندارد. چون ما الان دیگر کالایی نداریم که مثلا واحد آخر آن به ریال باشد.
 
سالیانه 900 میلیون برگ اسکناس در ایران چاپ می¬شود. تا ظرف 5 سال اسکناس های جدید و با حذف یک صفر از پول کشور جایگزین شود بحث اصلی حذف چند صفر از پول ایران چگونه با این موضوع حذف یک صفر ریال و تبدیل ریال به تومان تلفیق خواهد شد؟
 
 
- موضوع حذف چند صفر منتفی می شود. یا یک صفر حذف شده و واحد پول، تومان می شود یا واحد پول می تواند تومان شود و به جای یک صفر، تصمیم بگیرند دو صفر یا سه صفر پول حذف شود. اما اگر این طور است که فعلا یک صفر پول را حذف می کنند و تومان می شود همین است و اتفاق دیگری نمی افتد.
 
اگر فقط به خاطر تبدیل واحد پولی کشور به تومان، یک صفر پول فعلی حذف شود تا چند سال آینده، هیچ تغییری برای حذف چند صفر پول رخ نخواهد داد؟
 
- قاعدتا خیر. چون دم به دقیقه نمی شود یک سیاست را اجرا کرد. هر کاری بخواهد انجام شود باید الان عملی شود.
 
البته من معتقدم که بهتر است یک تومان معادل هزار ریال فعلی تعریف شود. یعنی یک اسکناس 10 هزار ریالی، به اسکناس 10 تومانی تبدیل شود. بحثی که در کوچک سازی اعداد و ارقام داریم خیلی کاراتر می شود. چون رقم های خیلی بزرگ به رقم های کوچکی تبدیل می-شود که خواندن آنها راحت تر می شود.
 
دولت تصویب کرده است که از طریق تبدیل ریال به تومان، یک صفر از پول حذف شود. اما آقای پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفته است بهتر است که 3 یا 4 صفر از پول ملی حذف شود.
 
-اگر سه صفر حذف شود خوب است. من هم معتقدم اگر سه صفر از پول ملی حذف شود و واحد پول هم تومان شود، گزینه بهتری است تا این که فقط یک صفر از پول ملی حذف شود و واحد پول تومان شود.
 
بانک مرکزی در پیش نویس لایحه که به دولت تقدیم کرد هیچ بحث راجع به حذف صفر مطرح نکرده است. هیات دولت در زمان بررسی این پیش نویس تصمیم گرفته است این تغییر را ایجاد کند. آیا این نوع تغییر برگرفته از یک سیاست و مقدمه یک کار کلان است یا دولت فقط خواسته  است مردم راحت تر مبادلات و محاسبات را انجام بدهند؟
 
-اگر در ذهن مقامات دولت این باشد که با این کار عملکرد اقتصادی بهتر می شود و بهره  وری بالا می رود و همچنین تورم، بیشتر کنترل می شود و بیکاری کمتر می شود، این تصور نادرستی است. چنین انتظاراتی از چنین سیاستی که در واقع یک بحث حسابداری است و تغییرات اسمی است، نباید داشت.

اما اگر هدف دولت این است که نام رسمی پول کشور را با آن چیزی که مردم در کوچه و بازار استفاده می کنند، یکسان کنند و بعد ارقام یک مقدار کوچک تر شود، این سیاست درستی است.
 
بعد از تصویب لایحه در دولت، این لایحه به مجلس تقدیم می شود. در صورت تصویب مجلس، حذف یک صفر یا حذف چند صفر از پول ملی چه تاثیری بر اقتصاد می گذارد؟
 
-اگر چهار صفر هم از پول ملی حذف شود هیچ تاثیری بر عملکرد اقتصادی ندارد. یک کالایی که الان 10 میلیون ریال ارزش دارد، ارزش آن در سیستم جدید رسماً یک میلیون تومان می شود. قدرت خرید، فرقی نمی کند. به همان اندازه است. بر مبنای تورم یا مسائل دیگر اتفاقاتی می ¬افتد که آنها تحت تاثیر عوامل دیگر است.
 
الان برخی می گویند هنگام تبدیل پول کشورمان به ارزهای دیگر به خاطر صفرهای زیاد پول خجالت می کشند. زیاد شدن صفرها به خاطر کم ارزش شدن پول ما بوده است. از جهت روانی، حذف صفرها  نسبت به پول ملی اعتماد ایجاد می¬ کند؟
 
-فرقی نمی کند. آنچه که مهم است این است که در طول زمان مثلا سال آینده یا دو سال آینده یا سه سال آینده، رابطه دلار با تومانی که تعریف شده است، چه تغییری خواهد کرد.
 
برای مثال الان نرخ آزاد دلار در بازار 39200 ریال یا 3920 تومان است. اگر نرخ دلار برای یک سال یا دو سال آینده، برابر 3920 تومان بماند، مردم خوشحال خواهند شد. آن چیزی که باعث اعتماد به نفس یا عدم اعتماد به نفس می شود این است. اما اگر نرخ دلار به جای 3920 تومان به 4500 تومان یا 5000 تومان برسد برای مردم فرقی نمی  کند. مردم با ارزش برابری و قدرت خرید پولی که در اختیار دارند، سر و کار دارند و آن را لمس می کنند.

در طول زمان عملکرد اقتصاد می¬تواند برابری پول ملی را ثابت نگه دارد یا  باعث شود قدرت خرید پول در برابر ارز خارجی، کاهش پیدا کند و در نتیجه مردم چیز کمتری می¬توانند بخرند.
 
آقای سیف چند ساعت بعد از مصوبه هفته قبل دولت، در کانال تلگرامی خود نوشته بود حذف چند صفر پیش نیازهایی می خواهد که شناسایی شده است و مستلزم شرایط مناسب اقتصادی از جمله ثبات اقتصادی و نرخ تورم تک رقمی است. چرا بانک مرکزی به این نتیجه نرسیده که زمان برداشتن چند صفر پول کشور فرا رسیده است؟
 
-مقامات بانک مرکزی باید به این سوال جواب بدهند ولی به هر حال آن چیزی که ما می دانیم این است که از پنج سال پیش، بحث تغییر واحد پول مطرح بوده است. این که چرا تا الان طول کشیده است حتما در سطح سیاستگذاری ارشد پولی کشور، روی این تغییر و تحول، اتفاق نظر وجود نداشته است.
 
چند هفته قبل وزیر اقتصاد گفته بود که اقتصاد ما به ثبات کامل نرسیده که بخواهیم چند صفر از پول ملی حذف کنیم. اما الان هیات دولت، خودش حذف یک صفر از پول تصویب کرده است.
 
-این که چرا این طور است و آیا هماهنگی وجود دارد یا ناهماهنگی وجود دارد دلیل آن را من نمی دانم.
 
 
مجلس لایحه برنامه ششم توسعه و لایحه بودجه سال 1396 را در حال بررسی دارد. با توجه به وقت گیر بودن بررسی این دو لایحه مهم، آیا احتمال این که موضوع حذف یک صفر پول ملی در قالب لایحه بانک مرکزی به مجلس برود و در چند ماه پایانی سال 1395 تصویب شود وجود دارد؟
 
-من نمی دانم که این لایحه به صورت چند فوریتی به مجلس می  رود و چگونه در دستور کار قرار می گیرد. اما اینها فرع بر مساله است. اصل مساله این است که آیا یک صفر حذف شود یا چند صفر حذف شود یا واحد پولی تومان باشد.
 
به هر حال اگر این لایحه و حذف یک صفر ریال در سال 1395 تصویب شود و واحد پولی کشور تومان شود در سال 1396 اجرا خواهد شد و اگر تصویب و ابلاغ نشود دیرتر اجرا می شود.
 
-اگر اینقد دیر انجام شود نشان می دهد که مملکت ما درگیر یک مشکل شدید است و آن هم، آهسته کار کردن در مورد اجرای سیاست ها است. چون جهت  گیری این کار، درست است و فکر می کنم در این زمینه اتفاق نظر بین اقتصادادنان وجود دارد. در نتیجه بهتر است سریع تر اجرا شود. فقط به یک آماده سازی نیاز دارد که بانک مرکزی باید پول جدید را منتشر کند.
 
شما می گویید 3 صفر یا 4 صفر حذف شود ولی مقامات ارشد دولت اعلام می  کنند که به ثبات پایدار اقتصادی نرسیده ایم. در چنین وضعی که مقامات دولت اعم از وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی ناپایدار بودن آن را اعلام می کنند چگونه می توان سه صفر از واحد پول را حذف کرد؟
 
-این نظر من است. اما پیشنهادی که من دارم یک تغییر خیلی جدی تر است. سیاستگذاران ممکن است به این جمع بندی رسیده باشند که فقط یک صفر حذف شود و پول های جدید هم به بازار بیاید و بعد پول های جدید به تدریج جایگزین پول های فعلی شود.
 
بعضی از اقتصاددانان ایرانی گفته اند حذف صفرهای زائد پول رایج باعث می شود که پول ما متناسب با پول کشورهای همسایه  از جمله ترکیه و بقیه کشورها شود. شما چنین درکی از این موضوع دارید؟
 
-آن چیزی که مهم است این است که آیا برای مثال نرخ دلار در برابر ریال، در طول زمان ثابت می ماند یا نه؟ آن مهم است. اگر در سیستم جدید هم دلار، به خاطر عملکرد واقعی اقتصاد، گران تر شود از آن نظر هیچ تاثیری ندارد.
 
شما می توانید اصلا 4 تا صفر از واحد پولی بردارید و بگویید 10 هزار ریال برابر با یک تومان جدید است. بعد می گویید یک دلار برابر با 3.9 تومان جدید است. بعد بگویید تومان چقدر قوی شده ولی همه می دانند این کار، یک بازی صوری است. یعنی هیچ اتفاق دیگر نیفتاده است که اعتماد به نفس تقویت شود.
ارسال به دوستان
وبگردی