گردشگری فرهنگی و شب چله در توسعه گردشگری

* دکتر حسن تقی زاده انصاری - مدیرعامل هلدینگ گردشگری مارکوپولو

شب عاشقان بی دل   چه شبی دراز باشد

امروزه دیگر همچون گذشته، گردشگران صرفاً برای تفریح و کسب لذت و دیدار صرف از ظاهر یک اثر سفر نمی کنند بلکه در تار و پود هر سفری، جوهری از حس نوع دوستی و دیگر دوستی و علاقه و تمایلی به کسب شناخت از دیگر فرهنگ ها وجود دارد، تا آنجا که بسیاری از فعالان این عرصه ،گردشگری را فعالیتی فرهنگی می دانند.

فرهنگ را از منظر گردشگری  می توان به دو بخش  سنتی و مدرن تقسیم کرد که هر کدام از این تقسیم بندی  دارای چشم انداز متفاوتی است. اما؛ آنچه كه در گردشگري فرهنگی بيشتر مدنظر است پردازش جلوه هاي مختلف فرهنگ هاي سنتي است. در جهان سنتي،‌ فرهنگ در قالب هاي انديشگي و رفتارهايي شكل مي گيرد كه در هر جامعه اي بنياد زندگي جمعي را تشكيل مي دهند و از نسلي به نسل ديگر انتقال مي يابد. هنجارهاي فرهنگ سنتي برگرفته از ميراثي است كه به نسل امروزي رسيده است.

اين فرهنگ سنتي با توجه به تقاضاي موجود در بازار گردشگري در عصر حاضر مي تواند جاذب گردشگراني باشد كه خواهان يافتن مكان هايي با فرهنگ سنتي هستند تا اصالت واقعي را در آن تجربه كنند. از اين رو است كه در چارچوب گردشگري ، تقاضاهاي گوناگون فرهنگي در روندي از شناخت ديگر فرهنگ ها از راه بازديد از مناطق مختلف شكل مي‏ گيرد. اين نشان دهنده آن است كه بخشي از جريان گردشگري در چارچوب گردشگري فرهنگي، تضاد فرهنگي را پشت سر گذاشته است و بيشتر با قبول فرهنگ ميزبان يعني مناطقي كه از آن بازديد مي كنند بيشتر به دنبال شناخت از فرهنگ بومي است. كه اين روند را بايد حاصل از تعامل فرهنگي ناشي از انديشه هاي پسامدرن دانست كه در تبلور از شناخت و تعامل فرهنگي از راه گردشگري شكل مي گيرد.

طبق آمار سازمان جهانی گردشگری، بیش از  40درصد گردشگری بین‌المللی با انگیزۀ فرهنگی است و به‌طور چشمگیری این فرایند در حال افزایش است. رشد روزافزون این نوع از گردشگری، توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران را در جهان به خود معطوف کرده است؛ و بسیاری از کشور ها با خلق جشن ها و فستیوال های مختلف که ریشه و پایه عمیق فرهنگی ندارد، سعی می کنند در این بازار رقابت گوی سبقت را از آن خود کنند.

جشن "گل بازی" در کره جنوبی، کارناوال "بازل" در سوئیس، جشن "ساخت برج های انسانی" در اسپانیا، "جنگ پرتقال" در ایتالیا، فستیوال" گوله برف" در اتریش، جشن "فانوس" در تایلند، جشنواره "پرتاب انگور" در استرالیا، جشنواره" ارتفاع" در ایتالیا، جشنواره "سازه های برفی" در ساپورو ژاپن، جشنواره موسیقی" زیر آب" در آمریکا و... نمونه ای از جشن ها و فستوال های است که در نقاط مختلف جهان به نام گردشگری فرهنگی برگزار می شود و سالانه تعداد بی شماری از مردم نقاط مختلف جهان را با کسب درآمد به این کشور ها می کشاند.

اما؛ در تعریف گردشگری فرهنگی باید به مفهوم فرهنگ نیز توجه کرد. فرهنگ به مجموعه آداب و رسوم، مجموعه پیچیده‌ای از دانش‌ها، باورها، هنرها، سنتها. آداب ورسوم، اخلاقیات و هرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعه خویش فرامی‌گیرد، گفته می شود.

در بسیاری از این موارد پدیده ای ناشناخته دستمایه برگزاری یک فستیوال یا جشن شده است. و سالانه میلیاردها دلار را به درآمد ملی این کشور ها اضافه می کند. اما کشور ما ایران که سبقه تاریخی و فرهنگی آن بر همه روشن است با دارابودن رسوم و آیین ها و مراسم خاص که همگی آنها برگرفته ازفرهنگ غنی. طبیعت ، دانش ، نوع دوستی و... است سهم ناچیزی از این عرصه را به خود اختصاص داده است و متاسفانه بسیاری ازاداب، رسوم وهنرهای بومی ما به فراموشی سپرده شده و امروزه جشن هایی که نه تنها با شرایط زندگی کشور ما و فرهنگ ما همخوانی ندارد جایگزین و در بین نسل امروزی رواج یافته است.

به دلیل بافت جامعه ایران و خانواده دوستی ایرانیان و پیشینان ما، بسیاری از این رویدادها، جشن ها، مراسم و آیین ها در جهت همبستگی، تکریم،نشاط و تهییج خانواده بوده است.

"شب چله" همچون سایر مراسم های آیینی ایرانیان، سنتی زیبا و ابداعی بی نظیر است، که نمادی دیگر از پیوند ایرانی با مظاهر قدرت پروردگار در طبیعت و فرصتی برای گردهم آیی، باهم بودن و تحکیم روابط خانوادگی، دوستی و شهروندی است . با وجود ريشه‌ی چند هزار ساله‌ی اين آيين در فرهنگ ملی ايرانيان، اتفاق نظری مبنی بر سبب پيدايش و گرامی‌‌داشت آن وجود ندارد. روايات مختلفی در باب نام‌گذاری و چگونگی پيدايش اين آيين‌ها آمده است. برخی معتقدند که مردم باستان، اين شب را شب تولد خورشيد می‌پنداشتند و گروهی بر اين باورند که ظهور يا تولد مهر (ميترا) در اين شب صورت پذيرفته است. بعضی ديگر اين شب را مصادف با ميلاد عيسی مسيح (ع) می‌دانند، درحالی‌که برخی می‌گويند پس از گرويدن پيروان آيين مهر به مسيحيت، اين شب که جزو مهم‌ترين اعياد آيين مهر است، به‌عمد روز ميلاد مسيح ناميده شد.

این مراسم با توجه به گستره فرهنگی ایران زمین در هر استان رسوم وآیینی خاص ومتفاوت دارد. که هرکدام به عنوان  یک جاذبه متنوع می تواند برنامه سفر جهانگردان زیادی را به کشورمان فراهم کند.

"شب چله" می تواند  بهانه ای برای گردشگری و شناخت آیین های خاص این مراسم در مناطق ونواحی مختلف ایران زمین باشد.

اگرچه در سال اخیر به ثبت آثار ملموس و ناملوموس مان در حافظه جهانی همت گمارده شده است امابا این همه، ثبت جهانی و ملی میراث ملموس و ناملموس کشور زمانی سودمند خواهد بود که افزون بر حفظ و پاسداری، برای بهره برداری های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی از آنها در راستای توسعه صنعت گردشگری زمینه سازی شود.

شرکت  هلدینگ گردشگری مارکوپولو به عنوان یک شرکت مطرح و تاثیر گذار در عرصه گردشگری و در راستای مسئولیت های اجتماعی خود امسال نیز همانند سال های گذشته  جشن شب چله  را هماره با قدردانی از فعالان و سخت کوشان صنعت گردشگری و به منظور تکریم و اجر نهادن بر سنت های پیشینیان در برج میلادتهران برگزار می کند.

مدیران،فعالان، نوآوران وخاطره آفرینان صنعت گردشگری در جمعی  صمیمانه و دوستانه درحضورهنرمندان، استادان، مقامات و شخصیت های سیاسی، اجرایی، فرهنگی و دو هزار گردشگر در پایان آخرین شب پاییز هزار رنگ و در آستانه زمستان سپید رنگ تجلیل خواهند شد تا همانند رسوم ایران و ایرانی ماندگار شوند تا مارکوپولو نیز به عنوان برند برتر این صنعت سهمی اندک در پاسداشت این رویداد و شناساندن ان به جهانیان  داشته باشد.

خاطرنشان می نماید این جشن باشکوه باهنرنمایی10گروه ممتاز هنرمندان مطرح موسیقی ،حافظ خوانی وبسیاری از برنامه های فرهنگی وهنری ونمایشگاه جانبی 25غرفه خدمات خلاقانه درگردشگری وباحضور 40 نفر از سفرا، کارداران ومسئولین سفارتخانه های خارجی، شرکتهای هواپیمایی، مدیران ارشد سازمانها وبانکها، استادان و مسئولین دانشگاهها و پذیرایی سنتی و اهدای دهها جوایز ارزنده در شبی بیادماندنی دربرج میلادتهران برگزار شد.