دولت درباره افزایش نرخ دلار بیانیه رسمی بدهد

                                         
عصر ایران؛ یوسف ناصری- نرخ دلار از 3470 تومان در اول اردیبهشت ماه، به بیش از 4150 تومان در روزهای گذشته رسید. البته در روز 5 شنبه(9 دی 1395) قیمت دلار تا 4040 تومان کاهش پیدا کرد.

بر این اساس نرخ ارز آزاد نسبت به اردیبهشت ماه 95 حدود 20 درصد افزایش داشته است. اما قیمت دلار مبادله ای در بانک مرکزی 3230 تومان است.

عصر ایران در گفت و گویی که با مجیدرضاحریری (رئیس انجمن صادر کنندگان صنایع دستی ایران و نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین) علل و عوامل افزایش نرخ دلار و پیامدهای افزایش نرخ 20 درصدی دلار را طی کمتر از یک سال بر جامعه بررسیده است:
 
در هفته های اخیر نرخ دلار آزاد بالا رفته است. یک عامل موثر به افزایش ارزش دلار در سطح جهانی برمی گردد. با این که آمارهای متناقضی در مورد اقتصاد آمریکا از جمله رشد اقتصادی مثبت و از طرف دیگر افزایش بیکاران ارائه شده، چرا ارزش دلار تا  در دنیا بالا رفته است؟
 
اقتصاد آمریکا طی 3 سال گذشته روند رو به رشدی داشته و این رشد با شیب ملایم اتفاق افتاده است. شاید بتوانیم بگوییم تنها اقتصاد بزرگ دنیا است که توانسته بحران های اقتصادی را پشت سر بگذارد و روند آن رو به رونق است.

اتفاقاتی که با پیروزی ترامپ به وقوع پیوست از نظر روانی ارزش پول آمریکا را در دنیا تقویت کرد. بعد از انتخاب ترامپ یک مقدار آن شیب از حالت ملایم تغییر کرد. جمهوری خواهان هر وقت سر کار می آیند به مفهوم این است که قرار است اتفاقات قویتری برای دلار رخ بدهد.
 
ارزش دلار در سطح جهانی به ارزش یورو نزدیک شده. وضعیت یورو چرا این طور شده و به عنوان ارز ضعیفی عمل می کند؟
 
در یک دوره یورو از دلار، ارزانتر هم بود. اتفاقاتی که از سال های 2005 و 2006 در دنیا رخ داد و چشم اندازی که از اروپا دیده می شد باعث تقویت قیمت یورو در مقابل دلار شد.

در ادامه فرآیند و طی 5 یا 6 سال اخیر، علائمی که از اتحادیه اروپا می آید در جهت شکستن آن اتحاد است از جمله موضوع برگزیت و خارج شدن انگلیس از اتحادیه اروپا.

روی کار آمدن گروه های ملی گرا و راست گراها در دو، سه سال اخیر باعث شده است که چشم انداز آینده اروپا، چشم انداز خیلی واضحی نباشد. انتظار فروپاشی آن اتحادیه بزرگ رویایی(اروپای واحد) باعث تضعیف یورو شده.
 
دستورالعملی توسط بانک مرکزی ایران صادر شده در خصوص این که فعالان اقتصادی ارز با قیمت آزاد را از بانک ها دریافت کنند. الان بانک ها با چه قیمتی ارز را به فعالان اقتصادی می فروشند و قیمت ها چگونه است؟
 
هنوز این دستورالعمل به تمامی شعبه های بانک ها، نرسیده است. اگر بانک مرکزی قادر یا مایل به کنترل قیمت ارز بود همیشه بانک ها می توانستند ارز را به صورت آزاد بفروشند.
 
الان بانک مرکزی می گوید اگر بانک ها ارز آزاد کم بیاورند ما خودمان به بانک ها ارز می دهیم تا به قیمت آزاد بفروشند.
 
اختلافی بین بانک ها و بانک مرکزی در خصوص تسویه حساب ارزی در سال های گذشته وجود داشت و آن وضع باعث یک واکنش منفی در سیستم بانکی است. بانک مرکزی مقداری پول از حساب بانک ها برداشت کرد بابت مابه التفاوت ارزهای فروخته شده.
 
آن سابقه به هر حال بانک ها را می ترساند برای این که وارد چنین معاملاتی با بانک مرکزی شوند.


اما الان بانک مرکزی پذیرفته است که بخش عمده ای از ارز کشور با نرخ آزاد فروخته شود و حداقل به طور رسمی این را اعلام کرده است.


عملا این اتفاق می افتاده. برای مثال 6 یا 7 ماه پیش یا یک سال پیش، نرخی در بازار ارز بود به نام نرخ بانک پارسیان.

بیش از 80 درصد ارزی که به بازار ایران عرضه می شود به طور مستقیم یا غیر مستقیم، اختیارش در دست دولت است. یعنی یا ارزهای حاصل از فروش نفت است یا ارزهای حاصل از فروش میعانات و گازی و گاز و پتروشیمی است.

در نتیجه اختیار بازار ارز، همیشه در دست دولت بوده و دولت، بزرگترین عرضه کننده ارز در ایران است. پس اگر نرخ ارز، بالا یا پایین می رود اولین کسی که باید پاسخگو باشد دولت و بانک مرکزی است.
 
روز 10 آذره ماه آقای سیف در کانال تلگرامی خودش، افزایش نرخ ارز را ناشی از شوک انتظاری دانست و گفت پایدار نخواهد بود.
نرخ دلار آزاد در روز 11 آذر حدود 3850 تومان و کمتر از 4 هزار تومان بود. برای اولین بار نرخ دلار در اول دی ماه به بالاتر از 4 هزار تومان رفت و  در حال تثبیت شدن است. آیا پایداری افزایش قیمت ارز اتفاق افتاد؟


انفعال بانک مرکزی در مقابل نوسانات نرخ ارز، کاملا مشهود است. یعنی اگر دقت کنید قصه به قبل از اربعین امسال برمی گردد. اول می گفتند به خاطر تقاضای سفر اربعین است. بعد گفتند به خاطر پایان سال میلادی است.
 
دلایلی را مطرح می کنند که بعد از 5 روز یا 10 روز مشخص می شود که آن دلایل، اصلا منطقی نبوده است.

بنا بر قانون، بانک مرکزی حافظ ارزش پول ملی است. اگر بنا بر یک سیاست تدوین شده می خواهند ارزش پول ملی را نسبت به دلار کاهش بدهند، بانک مرکزی موظف است برای مردم توضیح بدهد.

بانک مرکزی باید دلایل این کاهش را توضیح بدهد و کف و سقف این نوسان را هم مشخص کند تا تکلیف فعال اقتصادی هم راجع به نوسانی که پیش می آید مشخص باشد. صرفا ابراز امیدواری و گفتن این که نرخ ارز گران نمی شود، کفایت نمی کند.


آقای سیف، یک ماه پیش در همان کانال تلگرامی گفته تحولات فعلی نرخ ارز برخلاف سال های 90 و 90 واجد آثار ماندگار نیست. رئیس بانک مرکزی گفته بود این وضعیت ناپایدار است.


امروز دیگر نمی توانیم بگوییم آن حرف آقای سیف درست بوده است. مشخص است که این نوسان نرخ ارز ادامه پیدا کرده است.
البته این دیگر نوسان نیست و تکانه است. نوسان، موقعی است که راجع به 2 تومان یا 10 تومان افزایش یا کاهش صحبت می کنیم ولی وقتی حدود 20 درصد در یک دوره شش ماهه، دلار گران می شود این دیگر شوک و تکانه به بازار است.


نرخ دلار در روزهای اخیر نسبت به اول مهر 95 که نرخ دلار 3575 تومان بود بیش از 15 درصد افزایش داشته است و نسبت به اول اردییهشت 20 درصد افزایش اتفاق افتاده. این میزان افزایش حالت عادی ندارد؟


حالت عادی ندارد. عده ای از نظریه پردازان معتقدند که نرخ دلار، واقعی نیست و باید گرانتر شود. استدلال آنان این است که باید مابه التفاوت تورم داخلی از تورم جهانی را کم کنیم و در هر سال نرخ ارز را افزایش بدهیم تا قدرت رقابت برای تولید داخلی در بازارهای جهانی و داخلی وجود داشته باشد.

تورم امسال حداکثر 10 درصد است و متوسط تورم جهانی حدودا 4 درصد بوده است. فرض کنید نرخ ارز باید 6 درصد نسبت به فروردین 1395 تا آخر اسفند 1395 افزایش پیدا کند.

وقتی نرخ ارز، بیش از دو و نیم برابر این عدد 6 درصد گران شده یعنی معلوم است که کنترل وجود ندارد.

ما اگر می خواهیم نرخ دلار را به خاطر تورم افزایش بدهیم، به این مفهوم نیست که 3 سال نرخ دلار را ثابت نگه داریم و بعد یک دفعه و بعد از 3 سال تمام این ما به التفاوت را حساب کنیم و به بازار تزریق کنیم.


معاون نظارتی بانک مرکزی(فرشاد حیدری) گفته نوسانات هفته های اخیر با مقاصد سوداگرانه بوده است. به نظر شما که فعال اقتصادی هستید آیا دلالی ها و احیانا خرید و فروش های برخی از مردم می تواند در بازار ارز التهاب ایجاد کند؟


این که دولت یا بانک مرکزی، بیانیه رسمی راجع به اتفافات نرخ ارز صادر نمی کنند و فقط مصاحبه می کنند یا پیام توئیتری و تلگرامی می دهند، نوع موضع گیری در مقابل یک اتفاق عمومی در مورد معیشت مردم نمی تواند باشد.

دولت باید بیانیه رسمی بدهد و به طور رسمی اعلام موضع کند. البته از این نوع اظهار نظرها طی یک یا دو دهه اخیر، بسیار شنیده ایم. یک موقع هم می گفتند «جمشید بسم الله» نقش دارد. اما من این نوع صحبت ها را جدی نمی گیرم.
 
نرخ ارز از مهرماه امسال به بعد 15 درصد افزایش داشته است. برخی واقعی شدن و افزایش نرخ ارز را در افزایش صادرات موثر می دانند. آیا با این افزایش 15 درصدی ظرف 3 ماه گذشته تحول مثبتی  در حوزه صادرات و رونق  گرفتن تولید اتفاق افتاده است یا انتظار دارید اتفاق بیفتد؟
 
قطعا تنها برنده بازی نوسانات ارزی، کسانی هستند که مواد خام صادر می کنند. این مواد خام، نفت است، گاز است، میعانات است. حتی پتروشیمی های ما هستند که با یک مرحله کوچکی از فناوری، محصولاتی را تولید و صادر می کنند.
 
بنابراین به نظر شما، چون دولت بیشترین درآمد را دارد بزرگترین برنده نوسانات ارزی دولت است؟
 
بزرگترین برنده دولت و بنگاه های خصولتی(خصوصی- دولتی) هستند. یک صادر کننده ممکن است یک بار در مقطعی کوتاه سودی ببرد ولی دفعه بعد با خرید گرانتری در بازار داخلی مواجه می شود و امکان صادرات آن محدود و محدودتر می شود.

در این یکی، دو ماه قاعدتا بر اساس اصول مسلم اقتصادی، افزایش نرخ ارز نباید سریعا بر بازار داخلی تاثیر داشته باشد ولی می دانید در اقلام مصرفی تاثیر داشته است.
 
فعالان اقتصادی ایران ارز مورد نیاز را از صرافی ها تهیه می کنند یا از بانک ها و بانک مرکزی؟
 
بستگی به مورد دارد. البته متاسفانه هنوز برخی می توانند به دلار مبادله ای 3200 تومانی دست پیدا کنند.

سودجویی عده ای در این نوسانات ارزی، رانتی است که در دلار دو نرخی وجود دارد.  این رانت الان بیش از 800 تومان برای هر دلار است.
 
سراغ دارید از همکاران خودتان و فعالان اقتصادی که ارز مبادله ای 2300 تومانی دریافت کرده باشند؟
 
کم و بیش هستند کسانی که آن ارز را دریافت می کنند. معمولا این نوع رانت ها به افراد عادی نمی رسد و به کسانی می رسد که دست آنان به جایی وصل است.
 
مدت زیادی است که قیمت دلار بالای 4 هزار تومان مانده است و شاید در محدوده بالاتر از از 4 هزار تومان تثبیت شود. پیش بینی شما برای هفته های آینده چگونه است؟
 
یک تحلیلگر بازار برای پیش بینی هر بازاری، باید از آن بازار، اطلاعات داشته باشد تا بتواند تحلیل کند.

پیش بینی بر اساس تحلیل تکنیکال است. به غیر آن، دو روش داریم. یکی اتکا به تجربه های گدشته و یک روش هم رمالی و فالگیری است.
 
به هر حال از مهر 95 بیش از 15 درصد افزایش نرخ ارز داشته ایم. تبعات این مقدار افزایش چه خواهد بود؟

   اتفاق واقعی را زمانی احساس می کنید که این موضوع در روزمرگی مردم و در سفره مردم، خودش را در 6 یا 7 ماه آینده نشان بدهد.

از نظر من، وقتی ارزش پول ملی 17 درصد یا 18 درصد نسبت به این موقع در سال گذشته تغییر می کند، مفهومش این است که سفره مردم عادی و پس اندازهای خرد دارندگان درآمدهای ثابت و عموم مردم که اینها عموم مردم حساب می شوند کوچکتر می شود و عموم مردم 17 یا 18 درصد فقیرتر می شوند.

توزیع فقر و تحمیل بر اساس سیاست های پولی و مالی، چیزی است که مردم عادی را دارد از بین می برد.
 
در روزهای گذشته آقای قضاوی معاون وزیر اقتصاد گفت کاهش ارزش برابری ریال در مقابل دلار، به معنی تضعیف ارزش پول ملی نیست. چه تعبیری از این موضوع دارید؟
 
از ایشان سوال کنید که معنی آن چه هست؟ مثل این است که یک نفر بگوید خورشید در آسمان به معنی روز نیست. من چه بگویم؟!
 
شما تصورتان این است که با افزایش نرخ دلار، ارزش پول ملی ما تضعیف شده؟
 
قطعا تضعیف شده. مگر غیر از این است؟ اگر شما پارسال این موقع مثلا 3500 تومان داشتید می توانستید معادل یک دلار جهانی، کالا بخرید. امسال با همان 3500 تومان می توانید کمتر و معادل 85 سنت قیمت جهانی، کالا بخرید. این سفره های مردم است که روز به روز کوچک می شود.