دولت؛ قربانی گرانی یا مقصر آن ؟

عصرایران - به موازات افزایش سرسام آور قیمت کالا و خدمات در دو سال گذشته (به ویژه در سال جاری) و افزایش نارضایتی عمومی از این امر؛ موضوع افزایش سطح عمومی قیمت ها و یا همان تورم یکی از بحث های جدی در سطح جامعه است.

بالطبع همگان بر این امر اذعان دارند که هیچ دولتی حاضر و یا مایل نیست که در دوران تصدی گری اش تورم ایجاد شود و به تبع آن مردم از دولت و نحوه مدیریت آن ابراز نارضایتی کنند؛ همگان می دانند که حتی اگر از جنبه منافع فردی و گروهی به موضوع نگریسته شود هیچ دولت و رییس دولتی حاضر نیست که در دوران زمامداری اش عواملی به وجود آیند که بر رای و نظر مردم نسبت به آن دولت خدشه وارد شود به گونه ای که با ریزش آرا مواجه شود.بنابراین طبیعتا دولت از این جهت دوست دار ایجاد تورم نیست و شاید از این منظر دومین قربانی تورم (پس از ملت) دولت مستقر باشد.

اظهارات اخیر برخی از منبریان و مدافعین دولت نهم با این مضمون که"دولت در قضیه تورم سرسام آور تقصیری ندارد"و یا اینکه"دولت شبانه روز کار می کند تا موضوع را حل کند" در حالی که مردم همه روزه شاهد افزایش قیمت ها در عین عدم ارتقای قدرت خرید خود هستند می تواند همچون نمک پاشی بر زخم مردم مستاصل از گرانی باشد. در واقع این قبیل اظهارات در دفاع از دولت نه مشکل دولت را حل می کند و نه اینکه تسلایی بر دل ملت خواهد بود و همانطور که اشاره شد نه تنها تسلی بلکه همچون نمک بر زخم خواهد بود.

یادمان نرود که دولت نهم اساسا با شعار رفع چهره فقر و محرومیت از جامعه و ارتقای معیشت مردم بر سر کار آمد .بنابراین مسئولیت دولت از این جهت شاید بیش از دولت هایی است که شعار اصلی شان اقتصادی نبود (و شاید عملکرد قابل دفاع تری به لحاظ اقتصادی داشتند)

1- اقتصاد ایران آن چنان ارتباط سیستماتیک و تنگاتنگی با اقتصاد جهانی ندارد. برای مثال بسیاری از اوقات بورس های کشورهای مختلف دنیا کاهش شاخص پیدا می کند در حالی که در همان موقع شاخص بورس در کشور ما افزایش می یابد و بالعکس.بنابراین اقتصاد ما هضم در اقتصاد جهانی نیست که نتوانیم افزایش قیمت های جهانی بر اقتصاد خود را مدیریت کنیم.

2- اگر افزایش قیمت جهانی است قطعا همه کشورها از جمله کشورهای شبیه به ما در منطقه نیز باید از آن تاثیر پذیرند. پس چرا تورم در کشورهایی چون عربستان، کویت، قطر، امارات و... یک رقمی است. آیا افزایش قیمت های جهانی برای آنها نبوده است و فقط برای ما ایجاد شده است؟!

3- از سوی دیگر دولت محترم قضیه تاثیر تحریم ها بر اقتصاد را نیز به کلی منکر هستند و حتی آن را مایه پیشرفت کشور می دانند. بنابراین اگر در این زمینه به اظهارات رییس جمهور اعتماد کنیم باید تاثیر تحریم ها بر اقتصادمان را نه به عنوان یک شاخص منفی بلکه به عنوان شاخصی مثبت ارزیابی کنیم.

بنابراین نه افزایش قیمت جهانی علت تامه مشکلات اقتصادی ماست و نه تحریم ها و سایر فشارهای پیدا و پنهان خارجی. از سوی دیگر این حقیقت را نیز از یاد نبریم که در سه سال گذشته قیمت نفت تقریبا سه برابر شد و دولت در سه سال گذشته حدود 200 میلیارد دلار درآمد ارزی داشته است.

بنابراین هنگامی که به قضیه افزایش قیمت ها و سایر مشکلات اقتصادی کشور بنگریم چاره ای نداریم تا گریبان دولت را بگیریم چرا که به نظر می رسد علت اصلی مشکلات اقتصادی کشور ( از جمله تورم) سوءمدیریت دولت بوده است و هر چند سایر علل داخلی و خارجی بی تاثیر نبوده اند اما آنها "علت ناقصه" مشکلات اقتصادی هستند و علت اصلی آن، سیاست گذاری های دولت بوده است چرا که دولت می توانست (و باید) با سیاست گذاری ها و جهت گیری های درست اقتصادی آن علل داخلی و خارجی را کنترل کند نه اینکه خود نیز قفلی بر قفل های آن بیفزاید.

مثلا افزایش بی امان حجم نقدینگی کشور در سه سال گذشته یکی از همان سیاست های به غایت نادرست دولت بوده است به طوری که بر آوردهای رسمی حاکی است که در سه سال گذشته حجم نقدینگی بیش 150%رشد داشته است. آیا دولت نمی توانست حجم نقدینگی را کنترل کند؟ و یا برخی عدم هماهنگی ها و سیاست های موازی و خنثی کننده از جانب دستگاه های مختلف سیاست گذار دولتی عملا باعث شد(و می شود)که چرخ اقتصادی کشور قفل شود. که ذکر این عدم هماهنگی ها به طور مصداقی به اطاله کلام خواهد انجامید.(به عنوان نمونه اختلافات بانک مرکزی و وزارت کار یا اختلافات بانک مرکزی با وزارت اقتصاد و...)

بنابراین انتظار واقعی و منطقی از همه مسوولین و منبریان و سایر عزیزانی که به هر نحوی قول و فعل و قلمشان در ارتباط با قشر کثیری از مردم است این است که در تحلیل خود اغراض سیاسی و شخصی راه ندهند و همانطور که مقام معظم رهبری در جلسه اخیر هیات دولت با ایشان فرمودند نقد منصفانه ای داشته باشند. و عیوب دولت را لاپوشانی نکنند چرا که اذعان به عیوب قدم اول رفع آنهاست.

به یقین دولت نهم علی رغم برخورداری از نقاط ضعف (بعضا بسیار جدی) دارای محاسنی نیز هست که قابل کتمان نیست. اما باید این حقیقت را در نظر گرفت که مهم نتیجه و کیفیت فعالیت های دولت است نه نیت مسئولین یا کمیت زیاد فعالیت های دولت چرا که مردم با نیت افراد و دولتها زندگی نمی کنند و یا اینکه تلاش شبانه روزی دولت در صورت داشتن نتیجه به کام مردم خوش خواهد بود... و آیا اساسا در صورت فعالیت شبانه روزی دولت و وجود چنین مشکلات عدیده ای نمی توان به کارآمدی مجموعه دولت شک کرد؟ چرا که این عمل تفاوت دو دانش آموزی را می ماند که یکی شب تا صبح بیدار می ماند و درس می خواند اما در نهایت نمره قبولی نمی گیرد اما دانش آموز دیگر شب را به راحتی می خوابد و به طور متعادل درس می خواند و به مدد قوه ذهنی و خلاقیت و استعداد نمره قبولی می گیرد.

حال کدام یک از دو دانش آموز بهتر است. آیا می توان به معلم دانش آموز کوشا وناکام اولی گفت که چون کار شبانه روزی کرده است به وی نمره قبولی دهد؟