استقبال از «آوانتاژ» در اصفهان

عصر روز یازدهم اردیبهشت ماه در هوای لطیف و بارانی بهار ، سالن سینما سوره اصفهان به روال دوشنبه ها میزبان فیلم " آوانتاژ " به کارگردانی محمد کارت بود . پس از نمایش این فیلم در میان استقبال علاقه مندان فیلم های هنرو تجربه و بالاخص فیلم های مستند جلسه نقد و بررسی این فیلم با حضور محمد کارت ( کارگردان ) و آبان عسکری ( تهیه کننده ) این فیلم برگزار شد و مورد توجه حضار قرار گرفت.

در ابتدای جلسه طبق روال همیشگی سید مهدی سجادزاده مجری برنامه ضمن خوش آمد گویی به مهمانان برنامه را با پرسشی از محمد کارت آغاز کرد که آیا به دنبال اکران فیلم " آوانتاژ " بوده است یا نه ؟ در پاسخ به این پرسش کارگردان فیلم گفت : " از وقتی سوژه را انتخاب کردم دلم می خواست این فیلم رنگ پرده را ببیند . می خواستم فیلم را بشود در سینما و یا حتی تلویزیون پخش کرد برخلاف کارهای قبلی ام خونمردگی و بختک که نباید پخش گسترده می شد و می دانستم که رنگ پرده را نمی بینند ، این بار می خواستم چه در هنر و تجربه و چه در تلویزیون این فیلم را به نمایش درآورم . "

بعد از توضیحات محمد کارت مجری برنامه از آبان عسگری تهیه کننده فیلم در مورد پروسه تهیه " آوانتاژ " پرسید . وی در جواب توضیح داد : " تهیه این فیلم کار خیلی سختی بود به دلیل وسواس آقای کارت و مسئله کارتن خوابی و سختی ارتباط برقرار کردن با افراد کارتن خواب پروسه تولید کمی طولانی شد . در پیش تولید هم ارتباط مان با این آدم ها و این موسسه زیاد بود . ما نه ماه به صورت پراکنده فیلمبرداری داشتیم و نه ماه هم پس تولید داشتیم . به هر حال وقتی شما موضوعی را که بازهم کار شده انتخاب می کنید انتخاب زاویه دید مهم می شود ، وسواس آقای کارت هم به انتخاب این زاویه دید برمی گردد . "

محمد کارت درباره چگونگی نمایش فیلم " آوانتاژ " برای کارتن خواب ها توضیح داد : " این کار واقعا سخت است و هر اکران فیلمی برای کارتن خواب ها دو روز پیش تولید زمان می برد و با توجه به عدم امکاناتی که این مناطق دارند در بعضی جاها برق هم نیست و ... خب کار خیلی سخت تر می شود . ضمن اینکه هماهنگی و گرفتن مجوز هم یکی دیگر از مشکلاتی است که پیش روست و تازه دوستان بازهم دلشان نمی خواهد ما این کار را انجام دهیم و به آنها فشار می آید اما خدا رو شکر توانستیم این اکران را در میان کارتن خوابها داشته باشیم و بازخورد خوبی هم داشت . من مصر هستم در هشت ، نه پاتوق کارتن خوابی دیگری هم که در تهران وجود دارد این کار را انجام دهیم . می دانید این فیلم برخلاف دیگر فیلم هایی که با موضوع اعتیاد و معتادین ساخته می شوند که در مورد قهرمانان شکست خورده است درباره شکست خورده های قهرمان است . وقتی این فیلم برای کسانی که خودشان کارتن خواب هستند پخش می شود تلاقی این آدم ها با آدم های فیلم که خودشان شکست خورده بوده اند و حالا در مسند قهرمان قرار گرفته اند جالب است . به نظرم اگر با پخش این فیلم حتی یک نفر هم بتواند از آن تأثیر بگیرد و ترک کند خوب است و من خوشحال می شوم . می دانید اگر مستند ساز اجتماعی فقط قیاقه اجتماعی بودن اثرش را نگیرد و بتواند اثر را با چنین حرکت هایی موثر کند واقعا مستند ساز اجتماعی است . من هم امیدوارم بتوانم مجوز پخش را جور کنم و در بقیه پاتوق ها این فیلم را نمایش دهم . پیام این فیلم خیلی مهم است می گوید اگر ته زندگی کارتن خوابی باشد حتی می توان از همان ته زندگی هم برگشت . پس امید همیشه هست . "

در ادامه مجری برنامه ضمن پرسش در مورد بازخورد طرح سینما در مدارس و اکران این فیلم در مدارس شیراز از محمد کارت میزان بازخورد این فیلم را در میان دانش آموزان نوجوان جویا شد . کارگردان " آوانتاژ" در این باره گفت : " فکر می کنم این کار هم تأثیر مثبتی داشته باشد . در سنین نوجوانی و جوانی این چیزها تأثیر خوبی دارند ، الان زمان آن نیست که بگوییم نوجوان نباید این چیزها را ببیند و بداند چون اگر جلوی او را بگیریم از منبع های زیادی که در دسترس دارد اطلاعاتش را تأمین می کند . پس وقتی یک نوجوان این فیلم را می بیند صد درصد تأثیر می پذیرد و سعی می کند به این سمت نرود چون دارد زندگی این افراد را می بیند . این فیلم برای نوجوانان حالت پیش گیرانه دارد . "

محمد کارت در پاسخ به پرسش یکی از حضار که می خواست بداند چگونه فیلمش از شعارزدگی پرهیز کرده است گفت : " شعار زدگی در فیلم وقتی دیده می شود که فیلم شعارش را در صورت مخاطب بکوبد . در " آوانتاژ " تلاش شده تا اگر قرار است روحیه امید به تصویر کشیده شود اغراق نشود .من سعی کرده ام تماشاگر و سوژه را خوب بشناسم و روح و نبض این دو را به هم گره بزنم . فیلم شخصیت ها را از نقطه ی کارتن خوابی تا نقطه ای که می توانند بدوند و فوتبال بازی کنند به تصویر می کشد و سعی شده واقعی باشد ، واقعی نه به معنای روزمرگی بلکه سعی شده لحظاتی مناسب و دراماتیک و واقعی از زندگی این آدم ها انتخاب و همان ها را به تصویر بکشد . در این فیلم همه با هم یک کاراکتر را تشکیل می دهند کاراکتر شخصیت کارتن خوابی که رو به بهبودی می رود . "

کارگردان " آوانتاژ" با اشاره به اینکه از شعارزده نشدن فیلمش خوشحال است عنوان کرد : " روش کار این طور بود که من در پژوهش یک پلات کلی را می چینم و می گویم کاش فیلمم این شکلی بشود . بعد به زاویه دیدم که در این فیلم روح امیدست توجه می کنم . در پژوهش در زندگی این افراد نشستم دیدم چه چیزی به درد ما می خورد . فیلم ما کمترین میزان راش را به نسبت فیلم هایی از این دست دارد یعنی 4 ساعت راش بیشتر نداریم و این به خاطر انتخاب کردن است نه اینکه از همه چیز فیلم بگیریم . از روز شروع تا پایان این پروژه حدود 18 ماه طول کشید . که همه اش فیلمبرداری نبود ، بعضی  وقت ها هم فقط نگاه می کردیم و حرف می زدیم . "

وی با اشاره به اینکه نود درصد صحنه های فیلمش بدون دخل و تصرف در آنچه اتفاق می افتاده فیلمبرداری شده است افزود : " دخل و تصرف من فقط در قسمت چیدمان و انتخاب است مثل صحبت کردن با عرفان و انتخاب او به عنوان بچه ای که قرار است حرف بزند یا انتخاب زاویه دید و دوربین یا آن مادری که تُرک است در صورتی که می توانست یک مادر تهرانی باشد خلاصه اینکه من گفته ام چه کسی بیاید و صحبت کند نه اینکه بگویم چه بگوید . اینکه مستند سازی بگوید من با فیلمنامه سر صحنه می روم واقعیت ندارد ، شاید برود اما فیلمی که می سازد واقعی و بی واسطه جلوه نمی کند . هوشمندی با فیلمسازی است که بتواند انتخاب کند که چه چیزی به دردش می خورد و همان ها را فیلمبرداری کند . بیننده باید حس کند که خود کارگردان هم دارد هر لحظه به همراه او سورپرایز می شود . باید قبل از ساخت تصور کنی فیلمت قرار است به کجا برود . "

محمد کارت درباره سکانس پایانی فیلمش گفت : " من ماجرای تخلیه در فیلم را به عنوان نقطه عطف دوم فیلم انتخاب کردم . اگر فیلم در موقع برد تیم فوتبال تمام می شد شاید بیننده هیجان زده می شد اما به فکر فرو نمی رفت همین که بیننده در پایان فیلم سالن را با این ای وای که امکان بسته شدن این مکان وجود دارد ترک می کند یعنی نگران این آدم هاست و در مورد فیلم فکر می کند . "

در ادامه آبان عسگری در پاسخ به چگونگی برگشت سرمایه در فیلم مستند توضیح داد : " شما اگر خصوصی فیلم را ساخته باشید جوایزی که در جشنواره ها می گیرید شاید بتواند بخشی از این هزینه ها را تأمین کند و الا یا باید به فکر سرمایه گذار یا مشارکت ارگانی یا سفارش دهنده ای باشید تا هزینه های فیلم تأمین شود . در غیر این صورت شاید اگر فیلم موفقی داشته باشید بتوانید آنرا بعد از شرکت در جشنواره ها به تلویزیون یا شبکه های خارجی بفروشید و مقداری از سرمایه را برگرداند اما بیشتر فیلم های مستند نمی تواند هزینه خود را برگرداند . "

محمد کارت در تأیید حرف های تهیه کننده " آوانتاژ " گفت : " در 4 سال گذشته فیلم های من جزو پر مخاطب ترین های جشنواره حقیقت بوده است اما عواید مالی آنچنانی نداشته و به جز جوایزی که کسب کرده بخشی از بلیط فروشی یا درآمد فیلم داستانی را ندارد ، البته بخشی از هزینه های " آوانتاژ " را ما به کمک شبکه مستند تأمین کردیم و قرار است فیلم بعد از اکران از همین شبکه پخش شود . در کل امروز اگر شما با یک گروه خوب بخواهید یک مستند آبرومند بسازید نمی توانید کمتر از 80 – 90 میلیون خرج کنید ، بیشتر و کمتر از این مبلغ هم خرج شده که بستگی به گروه سازنده و متخصص بودن آنها دارد . "

در پایان جلسه محمد کارت از فیلم مستندی که در اصفهان حدود دو ماه پیش ساخته صحبت کرد و گفت : " موضوع خوبی دارد که فعلا نمی توانم آنرا فاش کنم . باید بگویم من بچه جنوب شهر شیرازم و با موضوعاتی که با آنها بزرگ شده ام و آنها را درک می کنم بهتر ارتباط برقرار می کنم . به نظرم هر کس بخواهد فیلم خوبی بسازد باید به سراغ هر جنسی که می شناسد برود و در مورد آن جنس کار کند تا فیلمش واقعی تر شود . اصفهان هم شهری است که چنین موضوعات بکر و پتانسیلی برای فیلمسازی دارد که شما می توانید درباره آنها فیلم بسازید . "                   
              
گزارش: مرسده محمدی      
عکس: دامون درخشانی