۳۱ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۳۱ فروردين ۱۴۰۳ - ۰۸:۵۳
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۵۴۷۲۵۸
تاریخ انتشار: ۰۱:۳۴ - ۱۴-۰۴-۱۳۹۶
کد ۵۴۷۲۵۸
انتشار: ۰۱:۳۴ - ۱۴-۰۴-۱۳۹۶

گردشگری چگونه می‌تواند در تحقق آرمان‌های توسعۀ پایدار سهیم باشد؟

گردشگری می تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم به تحقق تمام آرمان های توسعۀ پایدار یاری رساند.
عصرایران؛ امیرحسین ایمانی‌زاده*- در اوایل مهر 1394 سازمان ملل متحد دستورکار توسعۀ پسا-2015  را تحت عنوان «آرمانهای توسعۀ پایدار» به تصویب رساند. این برنامه تحول‌آفرین، مبتنی بر مردم و دارای اهداف جسورانه و بلندپروازانه است. دستور کار جدید که مشتمل بر 17 آرمان و 169 هدف است چارچوب حرکت تمام جهان به سوی توسعه طی 15 سال آتی را ترسیم می نماید.

گردشگری می تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم به تحقق تمام آرمانهای توسعۀ پایدار یاری رساند اما به طور مشخص در آرمانهای 8، 12 و 14 در خصوص رشد اقتصادی فراگیر و پایدار، مصرف و تولید پایدار، و استفادۀ پایدار از دریاها و منابع دریایی، به گردشگری اشاره شده است.

برای گردشگری پایدار جایگاه رفیعی در دستورکار توسعۀ پسا-2015 در نظر گرفته شده است. مع الوصف، تحقق این برنامه مستلزم تهیۀ یک چارچوب اجرایی مشخص، تامین منابع مالی و سرمایه گذاری کافی در زمینۀ فناوری، زیرساختها و منابع انسانی است.

«هدایت فواید گردشگری به سوی تحقق «آرمانهای توسعۀ پایدار» و اجرای «دستورالعمل توسعۀ پَسا-2015» بسیار مهم است.»

دبیر کل سازمان ملل متحد، بان کی مون به مناسب روز جهانی گردشگری 2014

آرمان 1: پایان‌دادن به هر نوع فقر در سراسر جهان

گردشگری که از بزرگ‌ترین و تُندبال‌ترین بخش های اقتصادی جهان است به خوبی می‌تواند توسعه و رشد اقتصادی را در تمام سطوح تقویت نماید و از رهگذر اشتغال‌زایی موجب خلق درآمد شود. توسعۀ گردشگری پایدار و تاثیر آن در سطح اجتماع می‌تواند به آرمان‌های کاهش فقر ملی (از جمله گسترش کارآفرینی و کسب‌وکارهای کوچک) و توانمندسازی گروههایی که توجه کمتری دریافت می‌کنند (به ویژه زنان و کودکان) یاری رساند.

آرمان 2: پایان‌دادن به گرسنگی، دستیابی به امنیت غذایی و تغذیۀ بهبودیافته، و ترویج کشاورزی پایدار

گردشگری می‌تواند از طریق گسترش تولید، مصرف و فروش محصولات غذایی محلی در مقاصد گردشگری و برنشاندن کامل آن در زنجیرۀ ارزش گردشگری موجب افزایش بهره‌وری کشاورزی گردد. افزون بر این، مزرعه‌گردی ، از شاخه‌های در حال رشد گردشگری، می تواند مکملِّ فعالیت های سنتی کشاورزی باشد. افزایش درآمدی که جوامع محلی به سبب گردشگری نصیبشان خواهد شد می‌تواند منجر به تقویت بخش کشاورزی گردد و همچنین ارزش تجربۀ گردشگر را ارتقا بخشد.

آرمان 3: تأمین زندگی سالم و افزایش رفاه برای هر کس در هر سن

گردشگری، به سبب نقشی که در رشد اقتصادی و توسعه ایفا می‌کند، به صورت غیرمستقیم سبب بهبود سلامت و رفاه می‌گردد. عواید خارجی و درآمد مالیات منبعث از گردشگری می‌تواند در خدمات و مراقبت های بهداشتی بازسرمایه‌گذاری شود؛ این سرمایه‌گذاریها باید به هدف ارتقای وضعیت سلامت زنان باردار ، کاهش مرگ‌ومیر کودکان و پیشگیری از بیماریها صورت پذیرد.

آرمان 4: تأمین آموزش‌ و پرورش مرغوب برابر و فراگیر، و ترویج فرصتهای یادگیری مادام‌العمر برای همگان

نیروی کار آموزش‌دیده و کاربلد لازمۀ رونق و شکوفایی گردشگری است. این بخش می‌تواند مشوق سرمایه‌گذاری در آموزش‌وپرورش و مهارت‌آموزیهای حرفه‌ای  باشد و از رهگذر موافقت‌نامه‌های فرامرزی در زمینۀ احراز صلاحیت‌ها، استانداردها و گواهی‌ها به تحرّک‌ نیروی‌کار  یاری رساند. مخصوصاً جوانان، زنان، سالمندان ، مردم بومی و افراد دارای نیازهای خاص  باید از مزایای آموزش‌وپرورش، که گردشگری می‌تواند فراگیر بودن آن را گسترش دهد، و ارزشهای موجود در یک فرهنگ برخوردار از رَواداری، صلح‌طلبی و خشونت‌پرهیزی، و تمام ابعاد شهروندی و تبادلات جهانی بهره‌مند شوند.

آرمان 5: تحقق برابری جنسیتی و توانمندسازی همۀ زنان و دختران

گردشگری می‌تواند زنان را به طُرُق مختلف مخصوصاً از طریق فراهم‌کردن شغل و فرصتهای درآمدزا در بنگاههای گردشگری و هتلداری کوچک و بزرگ‌مقیاس‌تر توانمند نماید. گردشگری بخشی از اقتصاد است که نرخ اشتغال و کارآفرینی زنان در آن جزء بالاترین‌هاست، این امر به زنان کمک می‌کند در تمام وجوهِ جامعه مشارکت جویند و پیش‌تاز باشند؛ بنابراین گردشگری می‌تواند به مثابۀ ابزاری در دست زنان برای شکوفایی استعدادشان باشد.

آرمان 6: تضمین دسترسی به آب و مدیریت پایدار منابع آبی و سیستم دفع فاضلاب برای همگان

گردشگری می‌تواند در مسیر دسترسی همگان به آب، امنیت آبی، و هم‌چنین بهداشت و سیستم دفع فاضلاب نقشی اساسی ایفا کند. استفادۀ پربازده از آب در بخش گردشگری -همراه با اقدامات ایمنی مناسب، مدیریت پساب ،  کنترل آلودگی و استفادۀ پربازده از فناوری -  می‌تواند در پاسداری از ارزشمندترین منبع بشر نقش کلیدی ایفا نماید.

آرمان 7: تضمین دسترسی به انرژی با قیمت مناسب، قابل‌اتّکا، پایدار و مدرن برای همگان

بخش گردشری نیاز به انرژی فراوان دارد و می‌تواند تحول به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر را شتاب بخشد و موجب افزایش سهم آن در آمیختۀ انرژی جهان شود. نتیجتاً، با تشویق سرمایه‌گذاری‌های صحیح و بلندمدت در منابع پایدار انرژی، گردشگری می‌تواند به کاهش ورود گازهای گلخانه‌ای به جوّ کمک نماید، آثار منفی تغییرات اقلیمی را کمتر کند و نقش موثری در ارائۀ راهکارهای نوآورانۀ انرژی‌های نو در نواحی شهری، منطقه‌ای و دورافتاده ایفا نماید.

آرمان 8: ترویج رشد اقتصادی مداوم ، فراگیر و پایدار، اشتغال کامل و بهره‌ور و کار شایسته برای همگان

گردشگری یکی از نیروهای پیش‌رانِ رشد اقتصاد جهانی است و در حال حاضر یک شغل از هر یازده شغل در کل جهان در بخش گردشگری است. به سبب آنکه فرصتهای شغلی شایسته‌ای در بخش گردشگری فراهم می‌شود، جامعه –مخصوصاً جوانان و زنان– می توانند با افزایش مهارتهای خود و پیشرفت شغلی از مزایای آن بهره‌مند شوند. به نقش مثبت بخش گردشگری در ایجاد شغل ذیل هدف 8.9 تصریح شده است: «تا سال 2030، خط‌مشی‌هایی به هدف ترویج گردشگری پایدار که مولد مشاغل و مشوقِ فرهنگ و محصولات بومی است، طراحی و اجرا گردد».

آرمان 9: ایجاد زیرساختهای مقاوم، ترویج صنعتی‌سازی فراگیر و پایدار، و پرورش نوآوری


توسعۀ گردشگری مبتنی بر زیرساختهای عمومی و خصوصیِ خوب و محیطی نوآورانه است. بخش گردشگری همچنین می تواند حاکمیتهای ملی را تشویق کند تا زیرساختهای خود را پیشرفته تر و صنایع خود را به ارتقا بخشند تا پایدارتر، پربازده تر و پاکیزه تر شوند و بدین وسیله گردشگران و سایر منابع سرمایه گذاری خارجی را جذب نمایند. به علاوه این امرتسهیل‌گر صنعتی‌سازی پایدار گسترده تر است که به نوبۀ خود لازمۀ رشد اقتصادی، توسعه و نوآوری است.

آرمان 10: کاهش نابرابری در داخل و مابین کشورها

گردشگری می تواند ابزاری قدرتمند برای توسعۀ جوامع محلی و کاهش نابرابریها باشد اگر طی توسعۀ گردشگری مردم بومی و سایر ذنفعان کلیدی به بازی گرفته شوند. گردشگری می تواند –با ایجاد فرصت رونق و شکوفایی برای هر جامعه در جغرافیای اصیل خود- به نوسازی شهری و توسعۀ روستایی و کاهش عدم توازنهای منطقه ای یاری رساند. افزون بر این، گردشگری از ابزارهای موثر کشورهای در حال توسعه برای شرکت در اقتصاد جهانی است. در  2014، کشورهای دارای کمترین توسعه یافتگی (LDCها) 16.4 میلیارد دلار امریکا از محل صادرات گردشگری بین المللی درآمد کسب کردند – حال آنکه این رقم در سال 2000، 2.6 میلیارد دلار بود- لذا می توان گفت هم اکنون این بخش از ستونهای مهم اقتصاد این کشورها است (7% کل صادرات آنها) و در یاری رسانی به برخی از آنها برای ارتقای وضعیت خود از سطح LDC است.

آرمان 11: تبدیل شهرها و سکونت‌گاههای انسانی به مناطق فراگیر، امن، تاب‌آور و پایدار


شهری که برای شهروندانش مناسب نیست باری گردشگران نیز مناسب نخواهد بود. گردشگری پایدار می تواند موجب پیشرفت زیرساختهای شهری و دسترسی جهانی، تقویت احیای نواحی متروک و حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی شود؛ اساساً گردشگری وابسته به این دارایی هاست. سرمایه گذاری های گسترده‌تر در زیرساخت‌های سبز (تسهیلات ترابری کارآمدتر، آلودگی هوای کمتر،  حفاظت از سایتهای میراث {فرهنگی و طبیعی} و فضاهای باز و ...) شهرهای هوشمندتر و سبزتری را به ارمغان می اورد که نه تنها شهروندان مقیم آن که گردشگران نیز از آن بهره خواهند برد.

آرمان 12: تضمین الگوهای مصرف و تولید پایدار

اگر بخش گردشگری اقدامات مصرف و تولید پایدار (SCP) را اتخاذ کند، می‌تواند نقشی موثّر در شتاب دهی به تغییرات  جهانی به سوی پایداری ایفا کند. بدین هدف، چنانکه در هدف 12.ب ذیل آرمان 12 بیان شد، «ساخت و اجرای ابزارهای نظارت بر آثار توسعۀ پایدار» لازم است «چراکه گردشگری پایدار و مولد شغل، موجب تقویت و ترویج فرهنگ و محصولات محلی خواهد شد». هدفِ برنامۀ گردشگری پایدار (STP) از چارچوب ده-سالۀ برنامه‌های مصرف پایدار و الگوهای تولید (10YFP)، توسعۀ اقدامات مصرف و تولید پایدار است از جمله پشتیبانی از ابتکار عملهایی که از منابع به صورت بهره‌ور استفاده می‌کند و منجر به نتایج بهتر اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی می‌شود.

آرمان 13: اقدام فوری در مقابله با تغییرات اقلیمی و آثار آن

گردشگری سهیم است در و متاثر است از تغییرات اقلیمی. بنابراین به نفع خود بخش گردشگری است که در مبارزه با تغییرات اقلیمی نقشی پیشرو بر عهده گیرد. با کاهش مصرف انرژی و رفتن به سوی منابع تجدیدپذیر انرژی، به‌ویژه در بخش حمل‌ونقل و اقامت، گردشگری می‌تواند به حل یکی از ضروری‌ترین چالشهای دوران ما کمک کند.

آرمان 14: نگهداری و استفادۀ پایدار از اقیانوس‌ها، دریاها و منابع دریایی به هدف توسعۀ پایدار

گردشگری ساحلی و دریایی، بزرگترین اجزای گردشگری، مخصوصا در کشورهای جزیره‌ای  کوچک در حال توسعه (SIDS)، متکی بر بوم‏سازگان‌های  دریایی سالم است. توسعۀ گردشگری باید بخشی از مدیریت یکپارچۀ نواحی ساحلی باشد تا بتواند به نگهداری و حفاظت از بوم‌سازگان‌های دریایی شکننده یاری برساند و تبدیل به ابزاری در جهت توریج اقتصاد آبی شود، مطابق با هدف 14.7: «تا سال 2030، افزایش بهره‌مندی اقتصادی کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال توسعه (SIDS) و کشورهای دارای کمترین توسعه‌یافتگی (LDCها) از استفادۀ پایدار از منابع دریایی از جمله از طریق مدیریت پایدار شیلات، آبزی‌پروری و گردشگری بیشتر بهره‌مند شوند».

آرمان 15: محافظت، احیاء، و ترویج استفادۀ پایدار از بوم‌سازگان‌های خشکی - مدیریت پایدار جنگل‌ها - مبارزه با بیابان‌زایی - متوقف‌ساختن تخریب زمین ها و احیای زمین‌ها‌ی تخریب‌شده -و متوقف‌ساختن نابودی/اُفتِ تنوّع زیستی

چشم‌اندازهای سحرانگیز، جنگل های بکر، تنوع زیستی غنی، و سایت های میراث طبیعی اغلب دلیل اصلی بازدید گردشگران از مقصد است. گردشگری پایدار نه‌تنها در نگهداری و حفاظت از تنوع زیستی که در پاسداشت بوم‌سازگان‌های زمینی می‌تواند نقش مهمی ایفا کند اگر در جهت کاهش تولید زباله و مصرف، و حفاظت از گیاوزیای بومی حرکت کند و فعالیت های آگاهی‌بخش آن بیشتر شود.

آرمان 16: تقویت جامعه‌های صلح‌طلب و فراگیر در جهت توسعۀ پایدار - فراهم نمودن دسترسی به عدالت برای همه  - و ساخت نهادهای موثر، پاسخگو و فراگیر در تمام سطوح

از آنجا که گردشگری مشتمل است بر میلیاردها رویارویی بین مردمانی با پیش‌زمینه های فرهتگی متنوع، این بخش می تواند عامل تقویت رواداری و تفاهم چندفرهنگی و میان-اعتقادی باشد و شالوده‌ای را برای جوامعی با صلح طلبی بیشتر فراهم نماید. افزون بر این، گردشگری پایدار، که به جوامع محلی فایده می رساند و آنها را مشارکت می دهد، می تواند عامل تأمین معیشت، تقویت هویت فرهنگی و تشویق فعالیتهای کارآفرینانه باشد و از این رهگذر به جلوگیری از ریشه‌دواندن خشونت و نزاع و استحکام صلح در جوامع پسا-نزاع یاری رساند.

آرمان 17: تقویت ابزارِ تحقق و احیای مشارکت جهانی برای توسعۀ پایدار

از آن‌جاکه گردشگری دارای ماهیت میان‌بخشی است می‌تواند مشارکتهای خصوصی/عمومی  را تقویت کند و موجب همکاری ذینفعان متعدد—بین المللی، ملی، منطقه ای و محلی—در جهت تحقق آرمانهای توسعۀ پایدار و سایر آرمانهای مشترک باشد. قطعا همکاریهای عمومی/عمومی، مشارکتهای عمومی/خصوصی، و آگاهی‌بخشی دربارۀ نقش گردشگری در تحقق «دستور کار توسعۀ پسا-2015» زیربنای لازم و محوری برای توسعۀ گردشگری هستند.

*ترجمه: امیرحسین ایمانی‌زاده- کارشناس ارشد مدیریت گردشگری
ارسال به دوستان
وبگردی