۴ ميليون رايانه از رده خارج، مشكل تازه محيط زيست

ایران: عمر كوتاه تجهيزات كامپيوترى از يك طرف و تنوع طلبى مردم به استفاده از تجهيزات الكترونيكى جديد سبب شده است كه رفته رفته بحث زباله هاى الكترونيكى به مشكل بزرگ دنيا تبديل شود؛ مشكلى كه كشورهاى پيشرفته و بزرگ براى آن راه حلى يافته اند و با تصويب قانون خاص مربوط به آن و موظف شناساندن توليدكنندگان به بازيافت محصولات توليد شده خود اين مشكل را تا حدودى حل كرده اند. بحث بازيافت زباله هاى الكترونيكى در دنيا به صورت جدى شروع شده است، اما در كشور ما اين موضوع هنوز بطور جدى مطرح نشده و طرح هاى داده شده نيز تنها در حد يك پيشنهاد مسكوت مانده است.

وضعيت آشفته بازيافت وسايل برقى

رضا ايرانمنش كارشناس بازار رايانه درباره نحوه بازيافت وسايل الكترونيكى در كشور مى گويد: «در تهران بعضى از افراد در امر خريد قطعات قديمى و رايانه هاى مستهلك فعاليت مى كنند و از طريق بازيافت اين قطعات درآمدهاى كلانى به دست مى آورند. فعاليت اين افراد در محله شوش تهران متمركز است. فعالان اين بازار با جدا كردن مس و طلاى موجود در بعضى از قطعات رايانه و با فروش اين مواد سود فراوانى به دست مى آورند. در ضمن بسيارى از قطعات موجود در اين رايانه هاى مستهلك سر از بازار لوازم الكترونيكى دست دوم درمى آورند.»

او در ادامه مى گويد: «تعداد كثيرى از اين قطعات غيرقابل استفاده و بازيافت بوده و به صورت سنتى دفن مى شوند كه اين امر به محيط زيست آسيب فراوانى مى رساند و حتى در برخى موارد به آلوده كردن آب هاى زيرزمينى منجر مى شود كه عواقب ناگوارى در پى خواهد داشت.»

استفاده آموزشى از قطعات فرسوده كامپيوترى

باقر بحرى رئيس كميسيون سخت افزار نظام صنفى رايانه اى نيز درباره اقدامات كشور در حوزه زباله هاى الكترونيكى به «ايران» مى گويد: «در ايران بيش از ۴ ميليون رايانه از دور خارج شده وجود دارد و اين در حالى است كه نه سازمان بازيافت و نه محيط زيست هنوز هيچ برنامه اى براى جمع آورى و بازيافت زباله هاى الكترونيكى ندارند و با توجه به اين كه هر رايانه روميزى داراى ۳۲ درصد پلاستيك، نزديك به هفت درصد سرب، ۴۱ درصد آلومينيوم و مقدارى طلا، نقره و آهن و همچنين مقاديرى فلزات سنگين و خطرناك مانند كادميوم، جيوه و آرسنيك است، مى توان محاسبه كرد بازيافت ۴ ميليون رايانه، به جداسازى چه حجم عظيمى از عناصر ارزشمند و عناصر خطرناك خواهد انجاميد كه مى تواند علاوه بر صرفه اقتصادى، جلوى خطرات زيست محيطى را نيز بگيرد بنابراين دفن يا سوزاندن اين زباله ها موجب ورود عناصر سنگين به آب هاى زيرزمينى و گازهاى سمى به محيط زيست مى شود.»

رئيس كميسيون سخت افزار نظام صنفى رايانه اى معتقد است: «بايد برنامه هايى براى استفاده مجدد از قطعات از دور خارج شده تدوين كرد، به عنوان مثال مى توان از قطعات و مدارهاى الكترونيكى در كارگاه هاى آموزشى و مدارس براى افزايش توان مهارت و يادگيرى بهره برد.

به اين طريق شايد بتوان جلوى هدر رفتن بخش زيادى از سرمايه ملى را گرفت چون قطعات الكترونيكى داراى عمر طولانى و پرهزينه است و مى توان از آنها حتى در ساخت اسباب بازى نيز استفاده كرد.»

بحرى در ادامه تصريح مى كند: «عمر مفيد رايانه ها در دنيا سه سال است، ولى ما به ناچار از آنها بيشتر استفاده مى كنيم. يكى از مسائلى كه باعث از دور خارج شدن رايانه ها مى شود، ورود مداوم نرم افزارها و برنامه هاى به روزى است كه رايانه هاى مدل پائين قادر به اجراى آنها نيستند.

به عبارت ديگر به ظاهر عمر رايانه به پايان رسيده است، در حالى كه از بسيارى از قطعات و اجزاى آن مى توان استفاده هاى مفيد ديگرى كرد. متأسفانه ما براى استفاده مجدد از رايانه هاى از دور خارج شده هيچ برنامه اى نداريم، حتى بسيارى از اداره ها و سازمان ها به اين وسايل به چشم زباله هم نگاه نمى كنند و بخش عظيمى از اداره و سازمان را به انبار كردن اين نوع رايانه ها اختصاص داده اند.»

به اعتقاد « بحرى» رايانه به صورت اجزاى تفكيك شده وارد ايران مى شود. طبق برآوردها طى چند سال اخير هر ساله يك ميليون و ۲۰۰ هزار تا يك ميليون و ۵۰۰ هزار رايانه در ايران مونتاژ شده است. با توجه به اين كه از سال ۱۳۷۰ رايانه وارد ايران شده و نخستين محموله تقريباً شامل ۱۰ هزار رايانه بوده، مى توان محاسبه كرد كه تاكنون بطور تقريبى چند رايانه وارد ايران شده است و از اين تعداد چه ميزان از دور خارج شده اند.

ضرورت اجراى برنامه بازيافت الكترونيكى

با وجود گذشت سال ها از همه گير شدن رايانه و لوازم جانبى آن در كشور هيچ نهادى درصدد پاسخگويى درباره معضل زباله هاى الكترونيكى نبوده و فقط از سوى مسئولان محيط زيست و بازيافت كشور گفته شده است كه طرحى براى نحوه برخورد با زباله هاى الكترونيكى در حال تدوين است؛ طرحى كه هنوز به پايان نرسيده و مشخص هم نيست چه زمانى به پايان خواهد رسيد و طى اين مدت كاربران بايد با ابزارآلات قديمى خود چه كنند. با ادامه اين روند بايد شاهد آن باشيم كه اين زباله ها نيز با ديگر پسماندها دفن شوند و از آنجا كه در ساختار اين زباله ها فلزات سنگين و مواد شيميايى بسيار سمى وجود دارند، رفته رفته اين مواد به آب هاى زيرزمينى نفوذ كنند و آن فاجعه اى كه پيش از اين از سوى سازمان محيط زيست جهانى هشدار داده شده بود، گريبان مردم را بگيرد.

مزارع لایک و فالور؛ واقعیت پشت پرده فضای مجازی (فیلم)

تماشاخانه

دو دقیقه نفس گیر از یک فیلم جنگی مرجع در تاریخ سینما (تماشا کنید)

دو دقیقه نفس گیر از یک فیلم جنگی مرجع در تاریخ سینما (تماشا کنید)

فیلم های دیگر