مرگ خاموش « مبینا » و سکوت حیرت انگیز مسؤولان

 
عصرایران؛ هادي عابدي - رشد کردن تحت حمايت پدران و مادران مهربان , جزء مواهب بزرگي است که خداوند به بشر ارزاني کرده است ؛ موهبتي که هر از چند گاهي توسط پدران و مادران نالايق و يا حوادث طبيعي و غير طبيعي روزگار، از برخي کودکان سلب مي شود و در صورت عدم پذيرش سرپرستي از سوي خويشاوندان، آنها را راهي مراکز نگهداري از کودکان بي سرپرست که توسط سازمان بهزيستي کشور اداره ميشود ميکند.
در واقع مراکز نگهداري از کودکان بي سرپرست آخرين پناهگاه امني است که آسيب پذيرترين و ضعيف ترين اقشار بي پناه جامعه به آن پناهنده مي شوند تا شايد اندا م ضعيف و لرزانشان با نگاهي به آينده اي گنگ و نا معلوم آرام گيرد.

مرکز شبانه روزي نگهداري از کودکان بي سرپرست مهر ارومیه ، یکي از مراکزي است که مسئوليت نگهداري نزديک به 25 تن از کودکان از سنين نوزادي تا 6 سالگي را بر عهده دارد.

مرکز مهر فضاي نسبتا" بزرگي را به خود اختصاص داده است و از يک زمين کوچک بازي براي کودکان که با تاب و سرسره تجهيز شده است برخوردار است. محيط داخلي ساختمان نسبتا" تميز و پاکيزه است و در يک نگاه مي توان پي برد که به تازگي تعمير و رنگ آميزي شده است.
اتاقهاي خواب و زندگي کودکان با تعدادي فرش ماشيني که تازگي و نو بودن آن به خوبي جلوه مي کند مفروش شده و کودکان براي استراحت از تخت خوابهاي چوبي مناسبي استفاده مي کنند،پنجره ها نيز با پرده هايي با نقش هاي چشم نواز پوشيده شده اند،تمامي اتاقها مجهز به دوربينهاي مدار بسته بوده و حکايت از تظارت دقيق رفتار و عملکرد مربيان و خدمه نسبت به کودکان توسط مسئولين رده بالاي سازمان بهزيستي شهرستان اروميه دارد.

يک اتاق کوچک نيز به مسائل پزشکي و درماني کودکان اختصاص داده شده است و تجهيزات لازم براي مداواي سرپايي و معاينات اوليه بيماران در آن قرار داده شده است .
نگهداري از کودکان شيرخوار در اتاقي مجزا از کودکان خردسال صورت مي گيرد.در مجاورت محل نگهداري از کودکان، سالني قرار دارد که در هر گوشه آن اتاقي قرار گرفته ودر واقع به غير از آشپزخانه بقيه اتاقها فضاي اداري مرکز را تشکيل مي دهند.

چشم انداز کلي اين مرکزحکايت از آرامش نسبي و بسامان بودن اوضاع اين محل دارد،اما اين تمامي واقعيت نيست. واقعه شکنجه کودکي در بهزيستي زنجان هنوز از اذهان مردم پاک نشده است و اين بار اگر چه همچون واقعه زنجان شکنجه و داغ نهادن بر اندام نحيف کودکان بهزيستي اتفاق نيفتاده است،اما مرگي دلخراش دامن يکي ديگر از کودکان بهزيستي را گرفته است.

«مبينا»کودک شيرخوار 2 ماهه اي است که علي رغم وجود تجهيزات موجود در مرکز"مهر" در سکوت و بي کسي تمام بي آنکه حتی یک مدعي براي جان خود پيدا کند با دچار شدن به بيماري اسهال ، بدن نحيفش کم آب شد و آغازين ساعات بامدادي 11 آذر ماه سال 86 جان شيرين خود را از کف داد.

بيماري اسهال اگر چه بيماري خطرناکي به خصوص براي کودکان محسوب مي شود اما بنا بر نظر پزشکان با انجام معالجات به موقع به راحتي قابل درمان است.
فريبا اسمعيلي يکي از مربيان سابق مرکز نگهداري از کودکان بي سرپرست مهر که مدتي مسوليت رسيدگي به کودکان اين مرکز را بر عهده داشت درگفتگو با عصر ایران در رابطه با مرگ" مبينا" اينگونه اظهار مي کند: صبح روز 10 آذر ماه در محل کار خود حاضر شدم و پس از تحويل گرفتن شيفت به کار خود مشغول شدم. پس از سرکشي به تک تک کودکان متوجه شدم که «مبينا» بسيار بد حال است ، با مراجعه به  مسئول مرکز مهر ، وي را در جريان بد حالي و تب بالاي مبينا قرار دادم و از او خواستم تا کودک شيرخوار را براي معالجه به بيمارستان اعزام کند، اما او با طرح اين مسئله که" پول کافي براي اعزام کودک در اختيار نداريم" از فرستادن مبينا به بيمارستان خودداري کرد !

فريبا اسمعيلي که خود از فرزندان بهزيستي بوده و دوران کودکي تا جواني را تحت سرپرستي بهزيستي سپري کرده است در ادامه اظهارات خود گفت: با خود داري غير منطقي از اعزام شير خوار به بيمارستان، گفتم که با هزينه شخصي مبينا را به بيمارستان خواهم رساند ، اما  مسئول مرکز باز مخالفت کرد وسعي داشت از انجام اين کار جلوگيري کند.

اين مربي سابق مرکز مهر اروميه افزود: بعد از دقايقي درگيري لفظي کودک را در آغوش گرفته و به بيمارستان امام خميني شهرستان اروميه رساندم و پس از بستري کردن کودک شيرخوار به محل کار خود باز گشتم.

اسمعيلي در خصوص عاقبت مبينا اظهار کرد:چند روز بعد از همکاران خود شنيدم که متاسفانه مبينا فوت کرده است.
فريبا اسمعيلي پس از چندي به دليل درگيري با عليزاده مدير کل وقت سازمان بهزيستي استان آذربايجان غربي از کار بر کنار شده و به همراه تعدادي ديگر از کارمندان بهزيستي خواهان برکناري عليزاده به دليل آنچه که از آن به عنوان تخلفات مدير کل ياد مي کردند شد.

مهرداد مطلبي معاون اجتماعي وقت سازمان بهزيستي استان آذربايجان غربي که به تازگي از سمت خود کنار رفته است، نيز اينگونه اظهار کرد: مبينا بچه اي بود که از شهرستان شاهين دژ به اروميه منتقل شده و جزء کودکان سر راهي بود.

وي ادامه داد : از ابتداي پذيرش اين کودک شير خوار ما شاهد کسالت وي و غير طبيعي بودن حال عمومي او بوديم.

معاون اجتماعي سابق بهزيستي استان آذربايجان غربي در ادامه اظهارات خود حضور پزشکي به نام مير فخرايي و يک پرستار متخصص در مرکز شبانه روزي مهر را مورد تاکيد قرار داده و اضافه مي کند : پنج روز قبل از فوت مبينا، کودک توسط خانم دکتر مير فخرايي معاينه مي شود و ايشان بيماري کودک را اسهال و استفراغ به همراه تب تشخيص مي دهد و داروهاي لازم جهت درمان وي را تجويز مي کند.

مطلبي در ادامه افزود : در صورتي که کودکي نياز به بستري شدن در بيمارستان داشته باشد قطعا" خانم دکتر مير فخرايي اين مسئله را اعلام مي کند و اين در حالي است که طبق مستندات موجود خانم مير فخرايي هيچگاه توصيه و دستوري در مورد بستري کردن مبينا اعلام نکرده بود.

معاون اجتماعي وقت بهزيستي آذربايجان غربي اظهارات خود را اينگونه پي مي گيرد: طبق اظهارات مسئولين مرکز مهر بعد از تجويز دارو براي مبينا توسط دکتر مير فخرايي، تا چهار روز معالجات طبق دستور پزشک توسط پرستار متخصص اعمال مي شود ولي بعد از چهار روز کودک شيرخوار دچار تب شديد به همراه اسهال و استفراغ مي شود و بعد از ظهر همان روز مبينا به بيمارستان منتقل و بستري مي شود و بعد از گذشت يک شبانه روز در اثر تب شديد و اسهال و استفراغ فوت مي کند.

مهرداد مطلبي اظهارات خود را دليل بر عدم سهل انگاري مسئولين و انجام قدامات به موقع براي معالجه مبينا مي داند و در مقابل اين سوال که آيا امکان دارد پزشک مرکز و يا پرستار متخصص در انجام و ظايف خود کوتاهي کرده باشند، اينگونه پاسخ مي دهد: در هر حال به غير از پزشک متخصص کودکان ،فرد صلاحيت دار تري وجود ندارد که بتوانيم براي معاينه کودکان از او استفاده کنيم.

وي هر گونه ناتواني مالي مرکز مهر جهت ارجاع مبينا به بيمارستان را تکذيب کرد و در توضيح آن گفت: ما براي مراکز شبانه روزي اولويت خاصي قائل هستيم و سال گذشته از محل مشارکتهاي مردمي 50 ميليون تومان براي مرکز مهر هزينه کرديم.

از سوی دیگر اما ، سينا کاشفي پزشکي است که مبينا را در بيمارستان امام خميني اروميه پذيرش کرده و اقدامات پزشکي را در مورد او انجام داده است.
وي به خوبي به ياد مي آورد که کودک توسط فردي به نام اسمعيلي به بيمارستان منتقل شد.

کاشفي در خصوص امکان معالجه مبتلايان به بيماري اسهال گفت: امروزه معالجه بيماري اسهال به راحتي قابل درمان است و مرگ در اثر اسهال تنها به دليل عدم رسيدگي و عدم انجام معالجات لازم ممکن است اتفاق بيافتد.

کاشفي همچنين تاکيد بسيار مي کند که در نگهداري مبينا سهل انگاري شده است و در اين رابطه مي افزايد: مسئولين مرکزي که اين شير خواردر آن نگهداري مي شد يا فاقد آموزشهاي لازم جهت تشخيص وضعيت سلامت کودکان بوده اند و يا در صورت آموزش ديدن به طور قطع در معالجه مبينا سهل انگاري کرده اند.

مبينا پس از پذيرش در بيمارستان امام خميني اروميه و انجام پاره اي از معالجات به بيمارستان مطهري اين شهرستان که داراي بخش تخصصي کودکان است اعزام مي شود.

در خلاصه پرونده اين کودک شير خوار که بيمارستان مطهري در اختيار عصر ایران قرار داد، اينگونه ذکر شده است: تشخيص اوليه :اسهال مکرر ، ايست قلبي و تنفسي ، شير خوار 2 ماهه با حالت کما به اورژانس مراجعه و دچار ايست قلبي شده است.

در قسمت سير بيماري (در صورت فوت _ علت مرگ) اين خلاصه پرونده اينگونه اعلام شده است: دور چشم ها گود افتاده بودند motlng (اسهال) شديد داشت، نفس نداشت.

فريبا بشيري متخصص بيماريهاي داخلي نيز پس از مطالعه خلاصه پرونده مبينا مرگ او را سهل انگاري اوليا کودک در انجام معالجات لازم وعدم  رساندن به موقع شيرخوار به مراکز درماني تشخيص داد.

او نيز تاکيد مي کند مرگ در اثر اسهال تنها در صورتي ممکن است که رسيدگي و معالجات لازم در مورد بيمار صورت نگيرد.

در همين رابطه مدير کل سابق بهزيستي استان آذربايجان غربي نيز حرف هایی دارد.
ابراهيم عليزاده در اظهارات خود ضمن "نامشروع" خواندن اين شيرخوار ، بيماري مبينا را اسهال عفوني ذکر مي کند. اين در حالي است که در خلاصه پرونده مبينا هيچ ذکري از عفوني بودن اسهال شير خوار به ميان نيامده است.

عليزاده در پاسخ به ديگر سوالات "عصر ایران "در باره مرگ کودک مذکور ضمن اعلام اين مطلب که کودک سه بار توسط پزشک متخصص مورد معاينه قرار گرفته است بر مراجعه به پرونده مبينا در بهزيستي وکسب اطلاعات از روي پرونده تاکيد مي کند و از ارايه هر گونه پاسخ ديگري خودداري مي کند.

در گفتگو با مطلبي در زماني که هنوز سمت معاونت اجتماعي بهزيستي استان را بر عهده داشت از وي خواسته شد تا با مراجعه به پرونده مبينا به سوالات مورد نظر پاسخ دهد ( لازم به توضيح است هاشمي سرپرست فعلي بهزيستي استان آذربايجان غربي نيز با انجام اين کار موافقت کرده بود) ولی عليرغم وعده هاي داده شده ازسوي مهرداد مطلبي معاونت اجتماعي وقت بهزيستي و پيگيري هاي مستمر خبرنگار عصرایران، مسئولين بهزيستي هرگز در عمل حاضر به ارايه گزارش بر اساس مستندات موجود در پرونده نشدند و در پاسخ به سوالات ما صرفا" به محفوظات ذهني خود اکتفا کردند.

فاطمه جهانسوز مسئول مرکز شبانه روزي نگهداري از کودکان بي سرپرست مهر نيز از جمله افراد مطلعي بود که در سرنوشت «مبينا» تاثيري مستقيم داشت و شايد به دليل عهده دار بودن مسئوليت اداره اين مرکز بيش از هر فرد ديگري بايد پاسخگوي مرگ اين کودک باشد. با مراجعه به مرکز مهر چگونگي ماجراي فوت مبينا از وي نيز سوال شد ، اما جهانسوز پس از تماس تلفني با مسئولين مافوق خود از ارايه هر گونه پاسخي در مقابل سوالات مطرح شده به دليل مخالفت مسئولين مافوق با انجام مصاحبه خودداري کرد و پاسخ به هر سوالي را منوط به صدور مجوز از سوي مقامات بالاتر خود اعلام کرد.

به راستي مشکل بهزيستي در کجا است که کودکي شير خوار ساعت ها و روزها با بيماري و تب دست به گريبان مي ماند و در حالي که علم پزشکي، امکان درمان و ادامه زندگي را در اختيارش قرار داده است ، مظلومانه جان می دهد؟

 آيا حق او اين بود که با دچار شدن به بيماري ساده اي که درمان آن نيز در دسترس بود جان ببازد و هيچ يک از مسئولين بهزيستي پاسخگوي جان از کف رفته او نباشند؟
آيا ارزش جان مبينا کمتر از جان هر کودک هم سن وسال او بود که يکي(ابراهيم عليزاده مدير کل سابق بهزيستي استان آذربايجان غربي)با نامشروع خواندن او تلويحا" اينگونه القاء مي کرد که نبايد پي گير علل فوت او بود و ديگري (فاطمه جهانسوز) پيگيري ماجرای جان باختن او را تعجب انگیز می داند؟
مشکل موجود در بهزيستي کشور که باعث داغ نهادن بر جسم نحيف کودکي در يک گوشه کشور و مرگ دل خراش کودکي در گوشه اي ديگر از کشور مي شود را در کجا بايد جستجو کرد؟

آيا مشکل در شخصيت حقيقي مسئولين است؟ که در اين صورت بايد سوال کرد مديران ارشد بهزيستي بر اساس کدام قاعده از افراد فاقد صلاحيت براي سرپرستي و نگهداري کودکاني که شهروند ايراني محسوب شده و به صفت انسان بودن، حق حيات با حداقل بهره مندي از امکاناتي مانند پوشاک مناسب ، غذاي مناسب و مهم تر از همه استفاده از امکانات حداقلي درماني و پزشکي را دارند ، مي گمارند ؟

به نظر مي رسد سيستم بهزيستي کشور دچار مشکلاتي جدي است و در صورت عدم اصلاح و رفع مشکلات از پيکره سيستم پس از اين نيز بايد انتظار وقايع فاجعه بار ديگري باشيم .

و نکته آخر این که گزارش حاضر در صدد قضاوت درباره علت واقعی مرگ مبینای معصوم نیست زیرا این ، یک امر تخصصی ، قضایی و البته پزشکی است، بلکه می کوشد از یک سو مسوولین را نسبت به آن چه در بهزیستی روی می دهد ، هشدار دهد و آگاهشان سازد و از سوی دیگر ، خواستار آن است که مراجع قانونی و قضایی نیز بیکار ننشینند و پرونده مرگ مبینا را بازخوانی کنند تا چنانچه اهمال و تقصیری رخ داده است ، با خاطیان برخورد شود ؛ چه آن که اگر مبینا کوچک ، پدر و مادری داشت و جفایی به او می شد ، بی گمان پیگیر ماجرا می شدند ولی آیا اکنون که او در غربت و مظلومیت از دنیا رفته و کسی را برای پیگیری پرونده مرگش ندارد، باید دست بر دست بگذاریم و منتظر مرگ مبیناهای دیگر باشیم؟

اگر دیگر کودکان ، پدری دارند ومادری که دست حمایت بر سرشان می کشند ، مسوولان بهزیستی بدانند که جامعه ، آنقدر بی وجدان نشده است که خود را پدر و مادر و حامی کودکان معصوم تحت پوشش بهزیستی نداند و ماجرای مرگ این کودک را به محاق بسپارد و از آنان پاسخ نخواهد.